Morgunblaðið - 06.04.1984, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 6. APRÍL 1984
37
NOKKRAR SPURNINGAR LAGÐAR FYRIR STJÓRN ÁHUGAFÉLAGS UM BRJÓSTAGJAFIR í SKAGAFIRÐI
— Hvaö er Áhugafélag um
brjóstagjöf?
„Það er félagsskapur mæöra,
sem hafa reynslu af brjóstagjöf og
vilja miðla henni til annarra
mæöra."
— Er þetta séríslenskt fyrir-
brigöi?
„Nei, alls ekki. Hreyfingin varö til
í Bandarikjunum áriö 1956. Þá var
stofnaö félagiö LLLI — La Leche
League International (La Leche, úr
latínu — lacta: mjólk og League
International: alþjóöafélag).
Okkur finnst þaö mjög sérstakt
aö þessar sjö mæöur, sem fyrst
stóöu á bak viö þetta, skyldu strax
hugsa um þaö í alþjóðlegu sam-
hengi.
Núna eru starfandi félög út um
allan heim, og á Noröurlöndum
hófst þessi starfsemi í Noregi 1968
undir nafninu Ammehjelpen
(amme: gefa brjóst).
Seinna uröu til samsvarandi fé-
lög í Danmörku, Svíþjóö og Finn-
landi. Og svo á íslandi haustiö
1982. Meö stofnun „Áhugafélags
um brjóstagjöf" erum viö þá oröin
þátttakendur í alheimshreyfingu og
má segja þaö tímabært."
— Hvert er svo markmið fé-
lagsins?
„í stuttu máli er markmiö félags-
ins þaö, aö reka ráögjafarþjónustu
varðandi brjóstagjöf á sem flestum
stööum á landinu.
Ytri aöstæður í dag leyfa konum
aö velja hvort þær vilja gefa brjóst,
nota þurrmólk eöa annaö. En viö
viljum leggja okkar af mörkum til
þess aö þaö val byggist á eigin
þekkingu og skilningi. Velji konan
brjóstagjöf viljum viö gjarnan gefa
þau ráö sem viö kunnum.
Viö viljum aö félagsskapurinn
starfi viö hlið fæöingardeilda og
heilsugæslustööva, sem einskonar
aukatilboö sem byöi upp á svolitiö
ööruvisi og persónulegri þjónustu.
Viö viljum stuöla aö því aö sem
flestar konur geti notiö þessa in-
dæla tíma sem best og mest."
— Hvernig fer róögjafarþjón-
ustan fram?
„Viö sem stöndum á bak viö
„Áhugafélag um brjóstagjöf" erum
allar mæöur, sem höfum haft eöa
höfum barn á brjósti. Viö
könnumst viö flest vandamál sem
upp geta komið, og vitum aö þá er
gott aö geta leitaö til einhverra
sem þekkja þessi vandamál af eig-
in raun.
Viö trúum því aö persónuleg
kynni og samtöl gefi bestan árang-
ur og á þvi byggjum viö okkar
starfsemi.
Viö höfum lesiö okkur til um
brjóstagjöf og reynum aö fylgjast
meö nýjustu rannsóknum á því
sviöi. Féiagsskapur okkar hefur
I c'.mt sín takmörk. Viö getum miöl-
aö reynslu okkar og veitt stuöning,
en viö gefum ekki læknisfræöileg
ráö.
Þær konur sem annast þessa
ráögjafarþjónustu eru kallaöar
hjálparmæöur. Ætlunin er aö á
þeim stööum sem svona áhuga-
hópar starfa, liggi frammi á heilsu-
gæslustöövum eöa fæöingardeild-
um kynningarbæklingar. Þeir inni-
héldu upplýsingar um starfsemi
hópanna ásamt nöfnun, heimilis-
föngum og símanúmerum hjálpar-
mæöra, en einmitt svona bækl-
ingar frá okkur hafa legið frammi á
Sjúkrahúsi Sauðárkróks."
— Er einhver þörf é slíkum fé-
lagsskap?
„Já, alveg örugglega. Sam-
kvæmt náttúrulögmáli ætti
brjóstagjöf aö vera eölileg og
sjálfsögö, en þrátt fyrir þaö eiga
margar konur í erfiöleikum meö aö
Mjólkurframleiöslan
1., 2., 3. og 4. klukkustund
eftir síöustu máltíö
gefa brjóst — sérstaklega er þaö
svo hér í okkar vestræna heimi.
Heföum viö lifaö á öörum tíma
eöa á öörum stað, væri svona fé-
lag e.t.v. óþarft. Þá hefðum viö
fengið nauösynlegar upplýsingar
frá mæörum, systrum, frænkum
eöa nágrönnum. Viö aö horfa á
mæöur gefa börnum sínum brjóst
og hlusta á samtöl mæöranna á
milli heföum viö lært „galdurinn",
jafnvel alveg ómeövitaö. Okkur
heföi ekki dottið annaö í hug en aö
þetta væri þaö eölilega og aö viö
gætum og ættum aö gefa barni
okkar brjóst þegar þar aö kæmi.
Nú er tíöin önnur. Mjög margt
hefur breyst í þjóöfélaginu og e.t.v.
náum viö fulloröinsárum án þess
aö hafa nokkurn tíma séö móöur
gefa barni sinu brjóst. Svo kemur
aö því aö þú átt barn sjálf og þig
langar kannski aö hafa þaö á
brósti. En þá vakna margar spurn-
ingar, sem hvorki móöir né vinkon-
ur geta gefiö fullnægjandi svör viö.
Þessi verömæti kvennnaarfui má
ekki glatast.
Á undanförnum árum hefur
áhugi fyrir brjóstagjöf fariö vax-
andi og sömuleiöis fræösla um
þaö sama. Þrátt fyrir þaö er
reynsla okkar sú aö þó fræöslan
aukist, minnkar ekki þörfin á hag-
nýtum ráöum varðandi brjóstagjöf.
Brjóstagjöf fylgja nær alltaf ein-
hver vandamál í byrjun. Hver
kannast ekki viö barniö sem vill
ekki taka brjóstiö, barnið sem
viröist alltaf vera svangt (er mjólk-
in mín ónýt eöa ekki næg?), sárar
geirvörtur, barniö sem fær maga-
kveisu, barniö sem vill drekka svo
oft og lítiö í einu og svona mætti
lengi telja.
Þá væri gott aö geta gripiö sím-
ann, hring og spurt — „Heyröu,
hvernig fórst þú aö þegar ... ? “
— Hvað hefur óunnist þessi
tvö ár?
„Viö höfum ferígiö mjög góöar
undirtektir og góöan stuöning hjá
læknum og Ijósmæörum á Sjúkra-
húsi Skagfiröinga. Þar á sjúkra-
húsinu eru nú haldin reglulega
námskeiö fyrir veröandi mæöur.
Þar kynnum viö félag okkar og er-
um meö fyrirlestur um brjóstagjöf.
Einnig höfum viö þýtt úr norsku
bækling um brjóstagjöf og kostaöi
Sjúkrahús Skagfiröinga útgáfu
hans. Allar konur sem fæða í
Skagafirði fá þennan bækling i
hendur. Bæklingurinn nefnist „Lítil
bók fyrir mjólkandi mæöur". Heil-
brigöisstofnanir, svo sem fæð-
ingardeildir, ungbarna- og mæöra-
eftirlit og aðrir sem áhuga hafa,
geta pantað bæklinginn frá
„Áhugafélagi um brjóstagjöf",
Hólavegi 13, Sauöárkróki."
— Hvað er framundan hjá ykk-
ur?
„Viö erum nú aö þýða lítinn
bækling um svokallaöa 3ja mán-
aöa kveisu og seinna kemur líka
bæklingur um það aö hafa tvíbura
á brjósti og væri í því sambandi vel
þegiö aö fá góö ráö frá mæðrum
sem hafa reynslu af slíku. Þaö
stendur einnig til aö þýöa bók um
brjóstagjöf, í henni eru handhæg
ráö og upplýsingar um brjóstagjöf
og vandamál sem henni fylgja.
í sumar verður haldin evrópsk
ráöstefna um brjóstagjöf í Þýska-
landi og stendur til aö ein okkar
fari þangaö. Og ef nægur áhugi er
fyrir hendi verður haldin þannig
ráöstefna á Sauöárkróki í haust.
Þá stefnum viö einnig að útgáfu
lítils fréttablaös.
En í þessu öllu er aöalatriöiö aö
koma af staö vinnu- og áhugahóp-
um, stórum og smáum, út um allt
land. Viö teljum þaö tímabært nú
þar sem viö getum fullyrt af okkar
góöu reynslu hér i Skagafiröi, aö
starfsemi sem þessi fær góöan
hljómgrunn og ber ágætan árang-
ur.
Viö viljum að síöustu eindregið
biðja þær konur sem hafa áhuga á
málefninu, aö hafa samband viö
okkur. Þaö er hægt aö hringja eöa
skrifa til eftirfarandi:
Anna Rósa Skarphéöinsdóttir,
Hólavegi 13, Sauöárkr. s. 95-5396,
Sara R. Valdimarsdóttir, Frosta-
stöðum, Skagaf. s. 95-6247, Sig-
ríöur Júlíusdóttir, Sunnuhlíö,
Varmahlíö, s. 95-6107, Sólveig
Þórðardóttir, Keflavík s. 92-1138,
Björk Tryggvadóttir, Reykjavík s.
91-45128, Rannveig Sigurbjörnsd-
óttir, Kópavogi s. 91-40187."
Brjóstamjólk
og umræður
um lengingu
fæðingarorlofs
eginmarkmiö þessa
__ ■ mm ■ frumvarps er aö
jjuwm tryggja velferö
barna og foreldra þéirra tímabiliö
eftir fæöingu barns. Þaö leggur til
grundvallar mikilvægi barnaum-
önnunar og móöur- og föðurhlut-
verksins fyrir þá einstakiinga, sem
í hlut eiga, og fyrir þjóöfólagiö sem
heild. Lengi býr aö fyrstu gerö og
þaö er enginn vafi á því aö bættar
aöstæöur ungbarnaforeldra skila
sér margfalt til baka til þjóöfélags-
ins í formi betra mannlífs, aukinnar
heilbrigöi og færri félagslegra
vandamála."
Þetta sagöi Sigríður Dúna
Kristmundsdóttir, flutningsmaöur
frumvarps til laga um breytingu á
lögum nr. 97 frá 1980 um fæö-
ingarorlof, á þingi þann 6. febrúar
sl. Síöan ræddi hún þær breyt-
ingar, sem oröiö hafa á atvinnu-
þátttöku kvenna á undanförnum
árum, en um 1960 unnu um 29%
kvenna utan heimilis, en áriö 1982
voru 86,4% útivinnandi. Atvinnu-
þátttaka kvenna hefur þannig þre-
faldast og hún bætir viö: „Þaö gef-
ur auga leið aö viö slíkar aöstæöur
gefst konum lítiö svigrúm til þess
aö sinna nauösynlegri umönnun
ungbarna. Heimilin bera þaö ekki
fjárhagslega aö önnur fyrirvinnan
láti af launuöum störfum utan
heimilis til þess aö sinna því mikil-
væga hlutverki aö annast barn á
fyrsta æviskeiði þess. Ennfremur
fer þeim heimilum sífellt fjölgandi
þar sem fyrirvinnan er ein, en nú
mun um fjóröa hvert barn í landinu
vera á framfæri einstæörar móö-
ur.“
Frumvarpiö gerir ráö fyrir leng-
ingu fæöingarorlofs úr þrem mán-
uöum í sex, en fæöingarorlof er
víöast í nágrannalöndunum lengra
en hjá okkur, fjórir mánuöir í
Frakklandi, 5—6 eftir aöstæöum í
Noregi og Danmörku, sex mánuöir
í Hollandi, níu mánuöir í Svíþjóö og
eitt ár i Finnlandi. Þá gerir frum-
varpiö ráö fyrir því aö fæöingaror-
lofsgreiöslur miöist viö full laun
foreldris og gert er ráö fyrir aö all-
ar konur fái a.m.k. óskert lág-
marksfæðingarorlof án tillits til at-
vinnuþátttöku. Frumvarpið gerir
einnig ráö fyrir aö faðir eigi kost á
aö taka fæðingarorlof í tvo mánuöi
meö samþykki móöur í staö eins
mánaöar, sem núgildandi lög
kveöa á um og skerðist þá fæö-
ingarorlof móöur sem því nemur.
Siöar í ræöu sinni sagöi Sigríöur
Dúna: „... megintilgangur þessa
frumvarps er aö tryggja velferö
barna og foreldra þeirra tímabiliö
eftir fæöingu barns. Á máli pen-
inganna er veriö að leggja til aö við
fjárfestum í auknum mæli í börn-
unum okkar, í aukinni líkamlegri
og andlegri heilbrigöi þeirra og
foreldra þeirra. Konum hefur alla
tíö veriö þaö Ijóst aö börn eru ekki
ókeypis frekar en annaö í þessari
veröld. Vona óg aö sá skilningur
fari aö skila sór út fyrir þeirra hóp
hafi hann ekki þegar gert þaö."
Nokkrar umræöur fóru fram um
frumvarpiö Helgi Seljan taldi m.a.
vera á feröinni eitt þýöingarmesta
mál þingsins, en umræöum var
síöan frestaö til 8. febrúar. Þá flutti
Árni Johnsen langa ræöu um mik-
kki lara ad setja þarna eitthvcrt strik a.milli sem eigi
ið staðfcsta þad að þarna etgi ad gera mismun á. Eg
tna til sjónvarpsþáttarins i gxrkvoldi um kónnun
ararannsóknarnefndar á kjörum fólks Hvaó kom í
i«? Paö kom i I)ós ad þad eru miklu erfiöari kjór hjá
fólki þar sem annar aðilinn vinnur úti en hinn er
ma og er ekki úti á vinnumarkadinum. Það er
irlegur munur á þessu. Og þetta sýnir okkur náttúr-
þá um leið og þaö er ekki siöur þórf á þvi aó
'iavinnandi húsmóðir. sem elur ham. fái jafnháa
ixð og sú sem er á vinnumarkaóinum i sambandi
xóingarorlof. Þetta liggur alvcg Ijóst fyrir.
vildi aóeins koma meira inn á þaó sem starfsmenn
'.ingastofnunarinnar kvarta mest yfir núna i sam-
við framkvxmd gildandi laga og cr rctt aó vekja
að sé
uaisi samstaóa
mál og þrátt fyrir ummxli hxstv menntmrh
<i i neinum'vafa um það aö hún ber mjog hag
nnandi kvenna fvrir brjósti Ég efast ekkert um
lunum ná samkomulagi um það aö þoka þcssum
í rétta átt.
(Sigríður l)una krislmundsdóttir i. Viróulcgi
ti Ég þakka h\ þdm góóar undirtektir við þctta
dig langar þó til aó segia fáem orö um nokkur atriöi
hafa komið fram
I þnv Noröurl v talaói um aó þctta vxri ekki
lefni kvcnna sérstaklega heldur okkar allra Þvi er ég
irtanlcga sammála og væri æskilegt aö allir hefóu þá
oöun Hins vcgar hefur okkur konum stundum fund-
t þaó brenna viö aö þcssum maluni þokaöi scint og
ess vcgna liafa þetta venö malclni. sem viö hólum
ilvægi móöurmjólkurinnar, og
sagöi þar m.a.: „Grundvallaratriði í
þessu máli finnst mér vera þaö, aö
jafnaöur sé réttur kvenna um fæö-
ingarorlof, aö þaö gildi fyrir allar
konur hvort sem þær eru heima-
vinnandi eöa útivinnandi. Þaö er
grundvallaratriöi og á aö vera
fyrsti áfangi i þessu máli, sem er
mikið framfaramál. Flm. ræddi um
aö foreldrar eigi aö leggja jafnan
grunn aö framtíð barnsins. Þetta
er auövitaö svo sjálfsagt mál aö
óþarft er aö taka þaö upp í slíku
erindi. En þegar fjallaö er um fæö-
ingarorlof hlýtur aö þurfa aö taka
tiltit til ákveðinna þátta. Þar tel ég
aö mikilvægasti þátturinn sé ein-
mitt brjóstagjöfin. Þess vegna á
þaö aö vera forgangsatriöi þegar
slík mál eru afgreidd." Hann telur
síðan upp kosti móöurmjólkurinn-
ar og segir síöar í ræöu sinni: „Ég
tel ástæöu til ... aö menn geri sér
betur grein fyrir því hvaö móöur-
mjólkin skiptir miklu máli, ekki aö-
eins á fyrstu mánuöum heldur í
uppbyggingu barnsins fyrir lífiö
allt, gegn sjúkdómum og mörgu
ööru. Þetta er fjárfesting fyrir ein-
staklinginn og fyrir þjóöfélagið í
heild, fjárfesting sem skilar sér í
betri heilsu, sem skilar sér í minni
kostnaði í sjúkraþjónustu, svo
dæmi séu nefnd. Þess vegna væri
æskilegast að móöir heföi a.m.k.
sex mánaöa fæöingarorlof. Og ég
undirstrika: ég geri þar greinar-
mun á fööur og móöur."
Fleiri tóku til máls í þessari
framhaldsumræöu og virtust flestir
þingmanna gera sér grein fyrir
mikilvægi málsins, þótt menn
heföu veriö ósammála um ýmsa
þætti þess, en fróðlegt veröur aö
fylgjast meö hvaöa afgreiöslu
frumvarpið fær.