Morgunblaðið - 03.06.1984, Page 46

46
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. JÚNl 1984
Sandgerði
..:v ■ ■ ' ■
Sigurður Bernódusson vélstjóri og Magni Jóhannsson skipstjóri á Sandgerð- Þorsteinn Einarsson grásleppukarl úr Garði landar í Sangerðishöfn.
ingi GK-268.
„Sjómannadagurinn
hefur alltaf miklu
hlutverki að gegna“
— rætt við sjómenn í Sandgerði
Sandgeröi er iítið þorp vestast á Reykjanesskaga. Ef litið er á Reykjanes sem stígvél, sem
hægt væri vegna lögunar þess, er Sandgerði staðsett undir stórutá. Þetta þorp byggir alit á
sjónum eins og flestöll þorpin á Suðurnesjum. Morgunblaðsmenn komu við í Sandgerðishöfn
fyrir skömmu í þeim erindagjörðum að taka þar viðtöl í tilefni hátíðardags sjómanna, eða
sjómannadagsins, eins og hann er oftast nefndur.
Hallmann Sigurðsson vélstjóri um borð í skuttogaranum Sveini Jónssyni KE-9.
Mikið atvinnu-
leysi hjá
sjómönnum
Reyndar var byrjað á að ræða
við Sandgerðinga í Grindavíkur-
höfn, því þar var Sandgerðingur
GK-268 er við áttum leið þar um
og notuðum við þá tækifærið, fór-
um um borð og röbbuðum við skip-
verjana Sigurð Benódusson, vél-
stjóra, og Magna Jóhannsson, skip-
stjóra, sem þar voru um borð. Létu
þeir illa yfir veiðinni á vertíðinni
en þeir voru á netum. Magni tók
reyndar ekki við bátnum fyrr en
skipta varð yfir á humartrollið
eftir vertíðina, hann hafði verið á
loðnu og lét vel yfir henni. Sand-
gerðingur var í viðgerð í Grinda-
vík en síðast höfðu þeir verið á
Breiðamerkurdýpi.
„Nei, við erum alls ekki ánægðir
með kjörin eins og þau eru orðin,"
sagði Sigurður aðspurður. „Það er
á hreinu. Mér finnst til dæmis að
humarinn hafi ekki hækkað sem
skyldi í vor. I fyrravor kom mun
meiri hækkun á hann en okkur er
boðið upp á núna. Það var fyrir-
fram vitað um lélega vertíð með
minnkandi afla. Við náðum til
dæmis ekki okkar kvóta, og vant-
aði talsvert upp á það,“ sagði Sig-
urður.
„Þetta hefur verið heldur ræf-
ilslegt hjá okkur á humrinum. Við
fengum 1500 kg í þessum eina túr
sem við höfum komist í, en von-
andi stendur þetta til bóta, því
þeir hafa verið að fá sæmilegt að
undanförnu. Við vorum fyrir aust-
an en það hefur verið heldur líf-
legra hér fyrir vestan, en mikil
ótíð,“ sagði Magni þegar hann var
spurður hvernig humarveiðarnar
gengju. „Þetta leggst ekki vel í
mig, miðað við undanfarin ár.
Maður verður þó að vona það
besta en búast við hinu versta."
— Hvað er framundan?
„Það veit enginn. Við eigum
reknetakvóta sem við reynum að
ná í haust. Ef vel gengur að ná
krabbanum þá verðum við búnir í
byrjun júlí og þá er ekkert nema
atvinnuleysi fram á haust. Það er
gífurlega mikið atvinnuleysi hjá
okkur sjómönnum núna. Sem
dæmi um það get ég nefnt að
helmingi færri menn eru á bátun-
um á humarveiðunum en voru um
borð á vertíðinni. Svo eru netabát-
arnir að taka upp, ekki veit ég
hvað tekur við hjá þeim,“ sagði
Magni Jóhannsson.
Frjáls eins
og fuglinn
„Þetta er nú lítið meira en þar-
inn,“ sagði Þorsteinn Einarsson úr
Garði aðspurður um aflann, þegar
við hittum hann í Sandgerði þar
sem hann lagði að á trillu sinni
Von, GK-113, nýkominn frá því að
vitja grásleppunetanna sinna.
„Þetta hefur verið ákaflega lélegt í
vor. Vestanáttin hefur verið ríkj-
andi og leiðinlegt að eiga við þetta
eins og alltaf þegar hún hefur
yfirhöndina."
— Er ekki einmanalegt að
standa svona einn í þessu?
„Nei, nei, þetta er alveg ljóm-
andi gott. Maður er alveg frjáls og
getur farið og komið þegar manni
dettur í hug, engan þarf að spyrja
og maður erengum háður. Annars
er ég ekki að leika mér á trillunni
nema í tvo mánuði á ári, því ég er
með bát á vertíðum. En nú er ég
orðinn svo gamall og hættur að
öðru leyti. Þetta eru auðvitað mik-
il viðbrigði en mér finnst alltaf
skemmtilegra að vera á smábát-
um. Það er miklu hægara og
frjálsara.
Það má vera afar lélegt til að
maður hafi ekki atvinnu út úr
þessu á meðan maður er að róa,“
sagði Þorsteinn þegar við spurð-
um hann hvort nokkuð væri upp
úr þessari grásleppu að hafa þegar
lítið fiskaðist. „Já, verðið á hrogn-
unum er í lagi núna ef á annað
borð er eigandi við veiðarnar
vegna veðráttunnar. Verðið á
þeim hefur oft verið verra en nú.“
Hurð skall nærri hœlum
Eftir Einar J. Gíslason forstöðumann Ffladelfíu
Sæfarendur og fiskimenn hafa
löngum horft framan í hættur,
vegna samskifta við Ægi kon-
ung.
Víða um ísland er einn sá
þáttur, sem oft hefir krafist
fórna og boðið hættum heim.
Það eru eyjaferðir og flutningur
á skepnum til og frá eyjum. Allt
fram á þessa öld hafa menn far-
ist við slík störf. Skal nú greint
frá atburðum, sem áttu sér stað
fyrir nærri 28 árum.
Allar úteyjar I Vestmannaeyj-
um, sem gátu boðið upp á haga-
göngu sauðfjár voru nýttar til
beitar. Eyjarnar eru svo mis-
jafnar, sem þær eru margar,
bæði með aðsókn, lendingu og
töku. Vanalega er lagt að hrein-
um hömrum og lendingastaður-
inn oft kallaður steðji. Áttir og
háttur sjávar varð að vera
hliðstæður, ef úteyjaferð átti að
takast.
Árið 1956 var komið að hausti.
Dag eftir dag var skimað eftir
leiði í Bjarnarey og aðrar úteyj-
ar í Vestmannaeyjum. Sífelldar
hafáttir og brim lokuðu öllum
möguleikum. Svo gat gengið til
allt fram á jólaföstu. Af slfku
var mikið óhagræði.
26. október var veður blítt og
útlit ekki sem verst. Var því
kallað til úteyjaferðar til sóknar
á sauðfé. Köllunarmaður var þá
Guðjón Jónsson bóndi í Dölum.
Röggsamur dugnaðarmaður.
Fenginn var stór vélbátur og svo
áttu fjáreigendur skjöktbát, sem
sjálfsagður var í slíkar ferðir.
Áuk fjáreigenda voru unglingar
og krakkar með í ferðinni. Slíkt
var ávallt talið mikið sport.
Sá galli var við vélbátinn að
tengsli,(coupling) voru föst. Var
skrúfan þá alltaf með og hún
stillt á blöðum (skiptiskrúfa).
Hún var stór og aðeins með
tveimur blöðum. Eftir að fólkið
var komið upp I eyjuna var haf-
ist handa um að setja upp rétt,
sem gekk fljótt og vel. Síðan var
smalað og tók það stuttan tlma.
Okkur sem vorum uppi á eyj-
unni, þótti furðu gegna, að stóri
sóknarbáturinn tók á skrið heim,
í stað þess að koma að eyjunni.
Skýringin var sú að gamall mað-
ur, sem var um borð I mótor-
bátnum tók skjöktbátinn aftan
úr hekki og batt hann við fram-
vantinn, stjómborðsmegin. Hef-
ir sjálfsagt ætlað að hafa hann
til, þegar kæmi að landtöku I
eyjunni. Það þótti kostur, að
hafa kælivatnsútstreymið
stjórnborðsmegin, vegna vinnu á
dekki, sem meira fór fram í
stjórnborði, yfirleitt heldur en
bakborði. Vél án kælivatns var
ógangfær. Auga varð alltaf að
hafa með rennslinu. Eftir að
skjöktbáturinn var færður fram
dældi kælivatnsdælan kælivatn-
inu í skjöktbátinn. Hann var
þyngdur með sandpokum og var
nú ekki að sökum að spyrja. Bát-
urinn sökk og hékk í kolluband-
inu. Það varð því að losa sig við
bátinn og fara í land. Síðan
komu þeir út aftur og varð nú að
leggja mótorbátnum að eyjunni.
í dauðum sjó var það hættu-