Morgunblaðið - 30.11.1984, Side 6

6 B
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUUDAGUR 30. NÓVEMBER 1984
Jean Loup Sieff.
Henri Cartier-Bresson. Ascot 1955.
Verk franskra
Ijósmyndara
„í mínum augum er Ijósmyndun fólgin í því að skilja hljómfall flata,
lína og tóngildi hins ytri veruleika. Sjónin ákvarðar úrtakið, vélin á ekki
annað eftir en aö vinna og festa á filmuna það sem er ákvarðað af sjóninni."
Þessi orð eru meðal annarra fengin úr skrifum franska Ijósmyndarans
Henri Cartier-Bresson og birt í skrá um farandsýningu Musée d’Art
Moderne de la Ville de Paris. Sýningin hefur nú verið fengin til íslands,
fyrir milligöngu franska sendiráðsins hérlendis, og sett upp í Listasafni íslands
undir yfirskriftinni „Tíu franskir Ijósmyndarar".
Ljósmyndararnir tíu eru,
auk Cartier-Bresson, Ciaude Batho,
Édouard Boubat, Jean-Philippe Char-
bonnier, Jean Diezaide, Robert
Doisneau, Gilles Ehrmann,
Marc Riboud, Jean-Lous Sieff og
Sabine Weiss. öll teljast þau til fremstu
Ijósmyndara Frakka á 20. öldinni, en
af verkunum 105 er elsta
myndin frá 1943 og sú yngsta frá
1982.
Þegar litið er á æviágrip
Ijósmyndaranna tíu má sjá aö þeir
hafa notaö myndavélina í margvíslegum til-
gangi, s.s. til fréttaljósmyndunar,
tískuljósmyndunar, Ijósmynd-
unar í þágu þjóöfélagslegra skoö-
ana, listrænnar Ijósmyndunar, fyrir Ijós-
myndabækur og svo mætti lengi
telja. Athygli vekur þó aö ein-
ungis þrír Ijósmyndaranna hafa hlot-
iö menntun í Ijósmyndun, aörir hafa þjálfaö
augaö sjálfir í leik og starfi.
í tilefni sýningarinnar birt-
um viö hér myndir eftir nokkra þá
Ijósmyndara sem eiga verk á henni.
Edouard Boubat. París 1975.
LIFFRÆÐI
SJÁLFSMORÐ
er viss efnaskortur skýringin?
meö miklum fjölda fólks, ef unnt á
aö reynast aö hafa uppi á þeim
fáu, sem kynnu aö fyrirfara sér.
.Viö þurfum því aö vera mjög svo
vissir í okkar sök um aö líffræöileg
prófun af þessu tagi sé nægilega
nákvæm og nægilega sórgreinandi
varðandi líkurnar á sterkri sjálfs-
moröshneigó, áöur en viö förum
aö beita henni almennt."
Eins og þeir vísindamenn bezt
vita, sem starfað hafa aö rann-
sóknum og gert tilraunir á sviöi
líffræöilegra vísbendinga um
sjálfsmoröshneigö hjá fólki og svo
varnaraögeröa gegn sjálfsmorö-
um, eru þaö lika ýmsir sálfræöi-
legir og félagslegir þættir, sem
máli skipta í sambandi viö þróun
slíkrar hneigöar og svo viö verkn-
aöinn sjálfan. Á timum efnahags-
legrar kreppu er til dæmis mun
meira um, aö menn fremjl sjálfs-
morö. f Bandaríkjunum var tala
sjálfsmoröa þannig langsamlega
hæst áriö 1932, þegar heims-
kreppan var í algleymingi. Þá má
segja, aö í Bandaríkjunum hafi
hvert og eitt prósentustig í auknu
atvinnuleysi á ári hverju í för meö
sér árlega aukningu á tölu dauðs-
falla af völdum sjálfsmoröa, sem,
sé eitthvaö í kringum 320, aö því
er segir i skýrslu vísindamanna viö
Williams College og viö háskólann
í Minnesota-fylki, sem nýlega
geröu athuganir þar aö lútandi.
Sem geölæknir kvaöst dr. Marie
Asberg hafa haft svo ríkt i huga
alla slíka sálræna og félagslega
þætti í sambandi viö sjálfsmorös-
hneigö manna, aö hún hafi raunar
sjálf átt býsna erfitt meö aö fallast
aö öllu leyti á niöurstööur sinna
eigin rannsókna varöandi 5HIAA:
„Þaö var erfitt fyrir manneskju eins
og mig aö trúa þessum niöurstöö-
um, því aö okkur hefur veriö svo
rækilega innprentaö aö sjálfsmorö
eigi rætur sínar aö rekja til aö-
stæöna í umhverfinu.'
En þess ber svo líka aö gæta,
segir dr. Asberg, aö of lítiö magn
af 5HIAA í mænuvökva ræöur ekki
eitt út af fyrir sig úrslitum um
þróun sjálfsmoröshneigöar; þaö
gerir fólk öllu heldur viökvæmara
fyrir umhverfi sínu.
Og ef treysta má þeim vísbend-
ingum, sem byggjast á of litlu
magni af 5HIAA í mænuvökva, þá
kynni slik vitneskja aö reynast
geölæknum þýðingarmikiö aövör-
unarmerki, sem stuöla myndi aö
því, aö unnt veröi aö koma í veg
fyrir fjölda sjálfsmoröa, og ef til vill
mætti líka á þennan hátt koma í
veg fyrir ýmiss konar ofbeldisverk
af ööru tagi.