Morgunblaðið - 27.09.1985, Blaðsíða 4

Morgunblaðið - 27.09.1985, Blaðsíða 4
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 27. SEPTEMBER1985 MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 27. SEPTEMBER1985 K n í krístinni trú er hjóna- bandið guðleg stofnun þó ýmsar kirkjudeildir innan hennar leggi mis- ríka áherslu á nauósyn ________og helgi hennar. Til að kynnast nánar viðhorfum íslensku þjóðkirkjunnar til hjónabandsins og sam- býlishátta íslendinga höfðum við samband viðsóra Guðmund Óskar Ólafsson, sókn- arprest í Nessókn, og fer hugleiðing hans hér áeftir. HJÓNABANDIÐ: áhættusamt fyrirtæki Þaó er verið að stofna fyrir- tæki, sameignarfyrirtæki með gagnkvæmri ábyrgö, réttindum og skyldum. Fyrirtæki sem háð er sveiflum og samkeppni, sundur- lyndi og ýmsum öðrum áhættuþátt- um sem aö ber í hverskyns rekstri. Þegar fyrirtækiö er stofnsett sam- kvæmt laganna hljóðan, meö pappírum og tilheyrandi frammi fyrir presti eða dómara, þá heitir þaö hjónaband, þá hefur verið staöfest opinberlega og vottaö, aö viðkomandi aöilar ætli sér aö standa viö skyldur sínar af ábyrgö og einlægni, þó aö sitthvaö óvænt eöa fyrirséö kunni aö koma upp á i rekstrinum, sem erf iöleikum valdi. Lausbundnari sambúöargerö, heldur en hér hefur veriö lýst, er mjög tíðkuð um þessar mundir, en engu aö síöur er heföbundiö hjóna- band sú sambýlisstofnun, sem fram á okkar daga hefur þótt svo sjálfsögö, aö viö höfum sjaldan spurthvers vegna. Eflaust myndu margir sam- þykkja þá skoöun aö jafngott sé aö búa saman án þess aö gifta sig opinberlega. Aðrir kynnu aö vera á öndveröum meiöi og líktu þessu enn á ný viö fyrirtæki sem nú væri reist á ótraustum grunni. Auövelt væri að leysa þaö upp ef eitthvaö óþægilegt kæmi til, því ekkert lof- orö væri gefið opinberlega, engir samningar staöfestir, né skyldur vottaöar. Ég hygg að viö þörfnumst öll öryggis og trúlega viljum við veita þeim sem okkur þykir vænt um sem mest af slíku. Líklegt er aö traust og öryggi þess aöila, sem viö búum meö aukíst viö þá auglýstu ákvörö- un, sem hjónavígsla felur í sér. Trú- mennskan er hluti af kærleikanum og raunveruleg elska þekkist af vilj- anum til þess aö taka á sig ábyrgö og skyldur fyrir aöra, án fyrirvara. Því eru reglur og löggerningur viö hjónavígslu ekki þvingunarþættir, heldur hjálp til aö halda fast viö loforð og skyldur og vörn um kær- leikann. Og þó að ástin sé einkamál á sinn hátt, þá má segja aö nýstofnaö MorgunblaðM/ÓI. K. M. Séra Guömundur Oakar Ólafason, aóknarpreatur í Neaaókn. heimili viökemur fleirum en þeim tveimur er taka saman, því fuliyröa má aö barniö hafi ætíö veriö í og meö markmið sambúöar. Þrenn- ingin maöur, kona, barn er grund- vallandi fyrir viögang stofnsins og það eru foreldrarnir sem taka sam- eiginlega ábyrgö á barninu til aö veita því öryggi, kærleika og fræðslu til eölllegs þroska. Ástin og sambúöargeröin eru því meira en einkamál, slíkt kemur við nýrri kyn- slóö og gefur þá fulla ástæöu til þess aö samfélagiö og löggjafinn hlúiaöog verndi. Tilefni þessara hugleiöinga er spurning blaöamanns um skilning og skoðun prestsins á hjónabandi og hjónavígslu. Og þó aö hér veröi ekki ýtarlega um fjallaö, er rétt aö víkja nánar aö kristnum sjónarmið- um og hinní kirkjulegu athöfn. Biblían segir aö þaö sé ekki gott fyrir manneskjuna aö búa eina viö einsemd. Hún segir aö maöur og kona séu sköpuö til aö lifa saman í hjónabandi. Þaö er því samkvæmt vilja Guös aö þráin eftir félagsskap aöila af öndveröu kyni leiöi til hjú- skapar. Gifting er því gleöiatburö- ur, sem blessaöur er af kirkjunnar hálfu, hún er guösþjónusta og fyrir- bænarathöfn, helguö þeim ásetn- mjög erfitt geti verið aö sanna stofnun óvígðrar sambúöar, þar sem ekki er stofnaö til hennar meö formbundnum hætti eins og hjú- skapar. i þeim ákvæöum laga, sem binda réttaráhrif viö óvígöa sam- búö, hefur veriö miöaö viö sameig- inlegan bústaö, fjárhagslega sam- stööu, tímalengd sambúöar, sam- eiginleg börn og tilkynningar eöa skráningu sambúöar. Á undanförnum árum hafa mörg lög veriö sett, sem taka tillit til óvígörar sambúöar. Sagöi Guörún aö þessi lagaákvæði væru mjög dreifö og erfitt væri fyrir sambúö- arfólk aö fá yfirsýn yfir þær reglur, sem um sambúö gilda. Þau helstu væru þessi: Samkvæmt barnalög- kveöiö á um réttarstööu hjóna, trúnaöarskyldu og sameiginlega ábyrgö þeirra á hagsmunum fjöl- skyldunnar, gagnkvæma fram- færsluskyldu og m.a. um skyldu aö segja hvort ööru til um efnahag sinn, ábyrgö beggja á samningum og skuldum, um kaupmala og fleira. Lögerföaréttur er á milli hjóna og í ýmsum lögum taka réttindi nær eingöngu miö af hjúskap. Ákveðnar reglur gilda um hvernig skipta skuli eignum hjóna viö slit á hjúskap. Viö skilnaö aö boröi og sæng og lögskilnaö eru svokallaöir skilnaöarskilmálar geröir um skipt- ingu eigna, forsjá yfir börnum, um- gengnisrétt hins foreldrisins viö börnin, og um greiöslu lífeyris ann- ars hjóna með hinu í allt aö eitt ár ef forsendur eru fyrir slíkri ákvörð- ingi karls og konu aö búa saman í trúfesti og kærleika frammi fyrir augliti Guös og manna, svo sem þau eru manneskjur til. Skyldur þeirra eru aö varðveita þetta sór- staka fyrirtaBki og viðhalda og næra reksturinn, ef svo má segja, meö elsku, fórnfýsi og fyrirgefning, þessari þrenning, sem Guö hefur vitjaö mannanna með á sérstakan háttíJesúKristi. Þetta reynist oft harlaerfitt, enda raunin sú aö skilnaöir eru orönir tíöari en nokkrum mun þykja æski- legt og í kjölfariö fylgja sár og raun- ir, sem samfélagiö allt líöur fyrir, enda þótt því veröi ekki neitaö aö mörg hjón séu betur komin skilin, en ekki Ástæöur þess aö böndin rakna í síauknum mæli eru eflaust margar og ekkl verður reynt aö grafast fyrir um þær hér, en mér er nær aö halda aö stundum sé litiö á hjónaf.andið meö því hugarfari, aö þaö lúti svipuöum lögmálum og að fá vinning í happdrætti, annaöhvort hreppi maður eiginlega fyrirhafnar- laust sambúöargæfu, eöa þá á hinn bóginn sé bara óhætt aö kasta miðanum, þar sem hann hafi reynst einskis viröi. Að vfsu sýnist lífið stundum bjóöa upp á sitthvað til- viljanakennt og ótútreiknanlegt sem getur sett svip sinn bæöi á hjú- skap og fjölskyldulíf, en engu aö síöur erum viö hreint ekki alfarið háö tilviljunum. Lífsvefurinn spinnst úr ótal þráöum, einstökum viðburðum daganna, þar sem okk- ur er tíöum unnt að velja hvernig viö bregðumst við í oröum og at- höfnum. Og aö öllu samanlögðu hefur þetta svo mikla þýöingu aö hægt er aö segja aö ábyrgðin á hjónabandinu og hvernig þaö reyn- ist hvíli í meginatriöum á okkur sjálfum, vilja okkar og sjálfsögun og hvort viö vinnum fyrir gæfunni frá degí til dags meö hátterni okkar. Þaö er og kristinn skilningur á hjónabandi að þaö sé ekki ein- vöröungu himnesk gjöf, sem þaö vissulegaer, heldur einnig hlutverk, lifstíöarverkefni til aö fást viö meö kærleika, viröingu og umhyggju. Blaðamaður innir einnig eftir því, hvort ytri siöir varöandi kristna hjónavígslu hafi tekiö breytingum upp á síökastið. Blæbrigðamunur hefur ætíö veriö nokkur á atferli og oröalagi á milli landa og kirkju- deilda. Á íslandi hefur hjónavígsla farið fram innan þjóökirkjunnar meö svipuðu sniöi og veriö hefur áratugum saman, þó aö yfirbragö hafi hnikast til í smáatriöum meö breyttum tímum. Þess gætir nokk- uö á stundum aö ýmsír teija þaö svo mikiö fyrirtæki aö gifta sig í kirkju aö þaö sé vart út í það leggjandi. En þetta er mikill misskilningur, þvi hér getur hver haft þann háttinn á sem verkast vill og i rauninni eru þær giftingar langtum flestar, sem eru fámennar, einkaathafnir, þar sem umstang er í lágmarki. Hins- vegar eru svo ennþá í fullu gildi hjónavigslur, þar sem gestir eru margir, mikil tónlist og söngur og flestum gömlum giftingarsiöum aö ytra hætti haldiö. Og þaö er í raun- inni ekkert nema gott um þaö aö segja aö fóik fái aö kjósa sér aö vild og smekk ytri umgjöröina, svo lengi sem hún skyggir ekki á þá gleöiiegu alvöru, sem vigslan sjálf felur í sér og á meðan hégóminn tekur ekki völdin. Vert er aö muna aö hvort sem umgjöröin er glæst eöa fábrot- in, þá segir þaö smátt um hversu farnast inn í framtíöina, heldur hitt hversu heil loforðin eru, djúpstæö ástin og hversu tvær manneskjur leggja sig fram um aö halda áfram aö vinna hvor aöra og vinna hvor annarri vel í smámunum sem stóru í sameiginlegri ferö. manna, Söfnunarsjóös lífeyrisrétt- inda og um eftirlaun til aldraöra. í lögum um húsaleigusamninga seg- ir aö ákvæöi í lögunum um hjón eða maka eigi einnig viö um sam- búöarfólk — lík skilyröi eru sett um sambúöina og lög um al- mannatryggingar setja. Þetta þýöir aö sambúðaraðili leigutaka getur notiö sama réttar samkvæmt leigusamningi bæöi viö andlát leigutaka og viö sambúöarslit. i lögum um tekju- og eignaskatt er ennfremur heimild fyrir sambúöar- fólk aö telja fram og vera skattlögö sem hjón aö ákveönum skilyröum fullnægöum. Þau eigi barn saman eöa í vændum, sambúöin hafi var- aö i tvö ár eöa lengur og bæöi óski eftir því skriflega viö skattyfirvöld. Vandinn skapast við sambúðarslitin Engar lagareglur eru til um fjár- skipti vegna slita á óvígöri sam- búö. Litiö er á sambúöarfólk sem tvo sjálfstæöa einstaklinga og fjár- hagsmálefni þeirra fara eftir al- mennum reglum fjármunaréttar- ins. j þvi felst, aö við alit óvígðrar aambúöar tekur hvor aöili, það aem hann é. Sambúöarfólki er frjálst að semja um fjárskiptin en skiptaréttur leysir ekki úr ágrein- ingsmálum þeirra. Veröi ágreining- ur um þaö, hvort þeirra eigi t.d. aö taka ísskápinn eöa sjónvarpiö, veröur aö reka mál um slíkt fyrir almennum dómstólum. „Þaö er því þýöingarmikiö fyrir sambúöarfólk aö gera skrá yfir þær eignir, sem hvort um sig á, bæði þá hluti, sem komiö var með í sambúöina, og þá, sem bætast viö á sambúöar- timanum, hvort sem er fyrir kaup, arf, gjöf eöa á annan hátt. Hafi sambúö staöið lengi er erfitt aö muna, hvor hefur keypt eða fengiö ákveöna hluti," sagöi Guörún. Helstu vandamálin koma fram, þegar einungis annar sambúöar- aöilinn vinnur fyrir tekjum. „Hér á landi hefur verið reynt aö ráöa bót á því misrétti, sem oröiö getur viö slit á óvígöri sambúö á þann veg aö dæma sambúöaraöila (langoft- ast konunni) þóknun fyrir heimil- isstörf á sambúóartímanum. Má segja aö fram á síöustu ár hafi þaö veriö viöurkennd regla, aö konur ættu rétt á ráöskonulaunum, er uppúr sambúö slitnaöi. Stefnu- breyting hefur oröiö hjá dómstól- um á Noröurlöndum hin síöari ár og niðurstaöan oröiö sú, aó ekki beri aö dæma laun vegna starfa í þágu heimilis viö slit sambúöar, þegar enginn samningur er þar aö lútandi. Dómstólar hafa í staóinn i auknum mæli farió inn á aörar brautir til aö koma í veg fyrir ósanngjarna niöurstööu viö slit óvígörar sambúöar og fariö aö dæma hlutdeild í eignamyndun á sambúöartímanum eða viöur- kenna sameign aöila. Þótt Ijóst sé af dómum Hæstaréttar síöastliöin ár, aö um stefnubreytingu er aö ræöa, þá þurfa þó aö ganga fleiri hæstaréttardómar um fjárskipti vegna slita sambúöar, áöur en unnt er aö leiöa almenna reglu af stööu Hæstaréttar til þessara mála," sagöi Guörún ennfremur. Þegar sambúöarslit veröa vegna andláts annars aöilans, þá fer um fjárskiptin eftir þessum sömu regl- um. Enginn lögerföaréttur er milli sambúöarfólks — erfingjar hvors um sig, börn, foreldrar eða aðrir ættingjar erfa eignir hins látna. Erföaréttur milli sambúöarfólks veröur aö byggjaat é erfðaakré. Sá sem á skylduerfingja (maka og/eóa niðja) má ráöstafa 'h hluta eigna sinna meö erfðaskrá, en ef engir skylduerfingjar eru á lífi, þá er heimilt aö ráöstafa öllum eign- um sínum meö erföaskrá. Ef sam- búöarmanns eöa konu er getiö í erföaskrá hins, fer um erföafjár- skatt af þeim eignum eins og um hjúskap hafi verið aö ræöa. Sam- búðarkonu hafa veriö dæmdar bætur fyrir missi framfæranda, en viö ákvöröun bótanna var litið til þess, aö sambandi þeirra varö ekki aö fullu jafnaö viö hjúskap. „Auðveldasta lausnin er að ganga í hjúskap“ Lokaorð Guörúnar Eriendsdótt- ur voru á þennan veg í erindinu: „Þótt löggjafinn hafi tekiö tillit til óvígörar sambúöar á vissum svið- um þá er réttarstaöa sambúöar- fólks ekki jafn trygg og þeirra, sem eru í hjúskap. Auóveldasta lausnin er aö ganga i hjúskap og þaö eru margir, sem telja aö löggjafinn hafi þegar gengiö of langt i aö jafna sambúö viö hjúskap. Sifjalaga- nefndir Noröurlanda eru sammála um, aö ekki beri aö setja um- fangsmikla löggjöf um óvígöa sambúö en telja jafnframt aö vernda beri veikari aöila sambúö- arinnar. Ekki er unnt aö gera grein fyrir þeim rökum, sem eru með og á móti setningu löggjafar um óvígöa sambúó. En óvígö sambúö er staöreynd í dag og efast ég um, aö unnt sé aö stööva þá þróun. Þaö er líka staöreynd, aö þaö er í langflestum tilvikum konan, sem stendur verr aö vígi við slit sam- búöar. Vil ég hvetja allar konur, sem eru í óvígöri sambúö eöa hugleiöa aö stofna til óvigörar sambúöar, aö kynna sér þær regl- ur, sem um sambúö gilda, og reyna aö tryggja stööu sína meö því aó gera samninga um eignir og erfðaskrár." Samantekt: Ásdís J. Rafnar lögfræóingur unum er réttarstaóa skilgetinna barna og barna sambúðarforeldra nánast hin sama. Báöir foreldrar fara sameiginlega meö forsjá barnanna og viö slit á sambúö þarf að ákvaröa hvort þeirra fái forsjá barnanna. Engar kröfur eru geröar til lengdar sambúöar, hins vegar er þess krafist, aö sambúöin sé skráö á þjóöskrá eöa studd öörum ótví- ræöum gögnum. Samkvæmt lög- um um almannatryggingar skal sambúöarfólk njóta sama réttar og hjón til allra bóta almannatrygg- inga, ef báöir aðilar eru ógiftir, sambúöin hefur staöið í tvö ár eöa lengur eöa aöilar eiga barn saman eða barn í vændum. Breyting hefur veriö gerö á lögum fjölmargra líf- eyrissjóöa, þar sem heimilaö er aö greíöa makalífeyri til sambúöaraö- ila, svo sem lögum Lífeyrissjóös starfsmanna ríkisins, bænda, sjó- Þótt gíftingar færist í vöxt reyna flestir ís- lendingar óvígða sam- búð einhvern tíma á lífsleiðinni. Samkvæmt íslenskum lögum er réttarstaða aðila í óvígðri sambúð ekki sú sama og í hjónabandi. Því er rétt að líta á lagabókstafinn og kynna sér að hverju skal gæta þegar fólk býr í óvígðri sambúð. Flestir ganga í hjónaband eöa hefja óvígöa sambúö, en fæstir kynna sér þaö sérstaklega hvaóa reglur gilda um hjúskap, slit á hjúskap eöa réttarstööu sina i óvigöri sam- búö og viö slit á óvigöri sambúö. Fræöslu skortir um þessi mál í framhaldsskólunum, nema ein- stakir kennarar taki sig til eöa nemendur eigi kost á aö velja sér lögfræöi í valgrein. Fræösla um foreldrahlutverkið er ekki síöur takmörkuö í skólunum. Má ekki gera þá kröfu til yfirstjqrnar menntamála aö þessi mál veröi sett á námsskrá í framhaldsskól- unum? A.m.k. ætti þaö ekki aö vera vandasamt verkefni aö láta útbúa bækling sem nemendur gætu kynnt sér. Margir eru þeirrar trúar t.d. aö nákvæmlega sömu j - > reglur gildi um hjúskap og óvígöa sambúö. Sá misskilningur er til kominn vegna þess aö á ákveö- num afmörkuðum sviöum eru jsessi sambúöarform lögö aö jöfnu. En lög gilda eingöngu um fjárskipti viö slit á hjúskap og til dæmis er ekki gagnkvæmur erföaréttur á milli karls og konu í óvigöri sam- búö eins og í hjúskap. Hjúskapur Þegar menn ganga í hjónaband miöa þeir viö aö þaö sé varanleg sambúö og gangast um leiö undir ákveönar siöferöislegar reglur og reglur sem bundnar eru i lögum. Um borgaralega hjónavígslu gilda sömu reglur og um hjónavígslu sem framkvæmd er af presti. i lög- um um réttindi og skyldur hjóna er Hvað segja lögin um hjónabandið og óvígða sambúð un. Um skiptingu eigna gildir helm- ingaskiptareglan, nema hjúskapur hafi staöiö mjög stutt eöa kaup- máli hafi verió geröur milli hjóna, þar sem kveóiö er á um aö ein- hverjar ákveðnar eignir séu sér- eignir annars hjóna eöa hvors um sig. Hjónum er frjálst aö semja um annaó en helmingaskipti ef þeim sýnist svo og á hvorugt er hallaö með þeim samningi. Ef hjón ná ekki samkomulagi um skiptingu eigna geta þau vísaó fjárskiptun- um til skiptaréttar. Óvígð sambúð Guörún Erlendsdóttir, hæsta- réttarlögmaöur og dósent viö Lagadeild Háskóla islands, flutti nýlega erindi um óvígöa sambúö á ráöstefnu um kvennarannsóknir i Háskólanum. Hún sagöi m.a. aö Morgunblaöiö/Július Hjónin Þórunn Elva Guðjohnaen og Hafateinn Eggertaaon. Lífsmáti: Það er ástin Mörgum þykir furöu sæta aö nú á tímum aukins frjálsræöis og nýrra siöa skuli fólk enn heita ævarandi tryggö hvort við annaó meö opinberri giftingu. Okkur langaöi til aö forvitnast um ástæöur þessa og höföum sam- bandi viö ung hjón, Þórunni Elvu Guöjohnsen og Hafstein Eggerts- son. Þau hafa veriö gift í rúmt ár og áttu reyndar brúökaupsafmæli fyrir tæpri viku. „Það er ástin sem olli því aö viö giftum okkur, ekki lagalega örugga hliöin á málinu eöa fjárhagslegar ástæöur," var svar þeirra. „Meö þessu erum viö alls ekki aö segja aö giftingin sé einí rétti lykillinn aö sameiginlegri lifsham- ingju eöa aö ástin blómstri einung- is í hjónabandi. Þaö er misjafnt hvaö fólk hefur þörf fyrir í sambúö og hjónabandiö féll best aö okkar lifsmáta. Ástæöan er einnig trúar- legs eðlis enda er giftingin guöleg stofnun og síöast en ekki síst erum viö einstaklega rómantisk. Auövitaö er misjafnt hvaö fólk leggur mikiö upp úr sinu eigin brúökaupi ef þaö þá giftir sig á annaö borð en þaö er mest um vert aö giftingin sé eins og fólk vill sjálft en fylgi ekki duttlungum ann- arra. Meö giftingunni okkar reynd- um viö að skapa okkar eigin draumaheim sem mann haföi dreymt um frá barnæsku og séö i ævintýrabókunum i gamla daga. Brúókaupsdagurinn okkar var hamingjuríkasti dagur á ævinni og minningarnar frá honum veröa ekki teknar frá manni þótt allt ann- aö hverfi,- Maöur veit ekki hvaö gerist seinna á lífsleiöinni og ef svo ólíklega vildi til aö maður giftir sig aftur seinna þá veröur þaö meö ólíku sniöi, og kona sem ef til vill er komin með börn giftir sig ekki aft- ur í hvítum kjól meö slör. Það eru ekki allir jafnhrifnir af veglegum giftingum og margir tala í mæöutón um aö vonandi endist hjónabandið eftir allt tilstandiö. Okkur finnst þetta skrýtin athuga- semd því ef fólk vill halda veglega upp á brúökaupiö sitt þá ætti þaö ekki aö snerta aöra, þaö er víst nóg af hversdagsleika i lífinu fyrir því. Auk þess hefur aldrei heyrst af hjónabandi sem hefur enst betur af þvi ekkert var haft fyrir því. Viö byrjuóum aó búa um leiö og viö giftum okkur og þekktum þvi ekki hvernig var aö búa saman í óvígðri sambúö. Margir reyna sambúó í einhvern tíma áöur en til giftingar kemur og ef vel tekst til þá er haldiö brúökaup. Viö sáum ekki ástæöu til aö reyna sambúö fyrst því einstaklingarnir eru sífellt aö breytast og allt eins víst aö þó aö reynslutiminn hafi gengió vel þá gangi sambúöin ekki seinna meir. Þannig er reynslutíminn enginn endanlegur úrskuröur um hvort hægt sé aö búa saman eöa ekki. Þótt viö séum eindregiö meö giftingum viljum viö leggja ríka áherslu á aö fólk veröur aö þekkja hvort annaö áöur en þaö gengur í hjónaband. Viö kynntumst fyrir tæpum fjórum árum og vorum opinberlega trúlofuö í hálft þriója ár. Þaö hefur ýmislegt komiö okkur á óvart í fari hvors annars sem viö vissum ekki áöur og vissu- lega hefur sambúöin stundum tek- iö á. En þaö hefur sannast sem var sagt viö okkur daginn sem viö gift- um okkur aö brúöhjónum fyndist brúökaupsdagurinn líkjast ævintýri en í rauninni væri hann aöeins upphafiö aö ævintýri sem endist ævina út.“ Viötal: AHM

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.