Morgunblaðið - 02.11.1985, Blaðsíða 4

4 B
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 2. NÓVEMBER1985
r
Fáir vilja auka völd
forsetans
íslenski forsetinn hefur haft afar
lítil pólitísk völd. Lýðveldisstjórnar-
skráin frá 1944 sníður honum mjög
þröngan stakk að þessu leytinu og
auk þess hefur sú hefð myndast að
forsetinn skipti sér ekki af pólitík.
Helst er það ef álitamál koma upp
við stjórnarmyndanir að ákvarðanir
forsetans geta haft verulega pólitíska
þýðingu.
Öðru hverju hafa heyrst hug-
myndir um að æskilegt væri að
breyta þessu, þannig að forsetinn
fengi raunveruleg pólitísk völd,
eins og t.d. bandaríski og franski
forsetinn. Og fyrir síðustu kosn-
ingar lagði Bandalag jafnaðar-
manna áherslu á stjórnkerfis-
breytingar sem gengu efnislega til
svipaðrar áttar. Landsmenn hafa
hins vegar lítinn hug á að gera
embætti forsetans pólitískt ef
marka má niðurstöður könnunar-
innar. 83% þeirra sem taka af-
stöðu vilja ekki að völd forsetans
verði aukin með því að gera starf
hans pólitískara, þannig að hann
verði í raun eins og forsætisráð-
herra, en einungis 17% eru þessu
hlynntir. Mjög fáir (3%) svarend-
anna sögðu auk þess „veit ekki“
við þessari spurningu.
Sé svarendum skipt niður eftir
þjóðfélagshópum kemur í ljós að
afstaða flestra hópanna er svipuð
í þessu máli. Fáeinir hópar skera
sig þó dálítið úr. Karlar eru ívið
hlynntari því að auka völd forset-
ans en konur. Taflan sýnir líka að
mjög fáir þeirra sem starfa við
landbúnað eru því hlynntir að
auka völd forsetans, en námsmenn
eru því hlynntari en aðrir. Hér ber
þó að hafa í huga að þessir hópar
eru litlir og skekkjumörkin því
stór. Hins vegar er næsta víst að
hugmyndin um að auka völd for-
setans nýtur minna fylgis í dreif-
býli en í þéttbýli.
Þá má loks nefna að sé hugað
að skiptingu svarendanna eftir
aldri eða skólagöngu kemur í ljós
að munurinn á afstöðu þessara
hópa er mjög lítill í þessu efni.
Spurt var: Viltu auka völd forseta íslands með því að gera starf hans póli-
tískara þannig að hann verði í raun eins og forsætisráðherra?
Já Nei Alls (fjöldil
Svarendur í heild 17% 83% 100% (742)
Kyn
Karlar 21% 79% 100% (367)
Konur 14% 86% 100% (367)
Atvinna
Iðnaður 18% 82% 100% (89)
Landbúnaður 5% 95% 100% (42)
Opinber þjónusta 17% 83% 100% (174)
Verslun og þjónusta 17% 83% 100% (227)
Sjávarútvegur 19% 81% 100% (75)
Heimavinnandi 14% 86% 100% (64)
Nemi 32% 68% 100% (34)
Annað 24% 76% 100% (34)
Búseta
Höfuðborgarsvæðið 19% 81% 100% (418)
Annað þéttbýli 17% 83% 100% (234)
Dreifbýli 6% 94% 100% (81)
Eiga
menn
að hafa
stjórn-
mál að
atvinnu?
Spurt var: Að því er vari
inga á betur vi
A. Það er sk
að þar er u
B. Allir ættu einhvern ti
þar er ekki um sérhæf
Svarendur í heild
Kyn
Skoðanir hafa löngum verið skipt-
ar um það hvaða eiginleikum hinn
góði stjórnmálamaður ætti að vera
búinn. Eitt af því sem um hefur verið
deilt síðustu áratugi er hvort stjórn-
málamenn eigi að vera atvinnumenn
og hafa stjórnmálin að aðalstarfi eða
ekki. í könnuninni voru menn beðnir
að velja milli tveggja fullyrðinga,
sem tengjast þessu viðfangsefni.
í ljós kom að íslendingar skipt-
ast í tvo álíka stóra hópa í afstöð-
unni til þessara fullyrðinga: Helm-
ingurinn telur skynsamlegt að
menn hafi stjórnmál að atvinnu,
því slík störf krefjist sérstakra
hæfileika, en hinn helmingurinn
kýs fremur að allir ættu einhvern
tíma að geta haft afskipti af
stjórnmálum af því að þar sé ekki
um sérhæfða starfsgrein að ræða.
Auk þess treystu 12% svarend-
anna sér ekki til þess að gera upp
á milli fullyrðinganna og er þeim
sleppt í töflunni.
I töflunni er sýnd afstaða manna
til fullyrðinganna eftir kyni, skóla-
göngu og atvinnu. I ljós kemur að
munurinn á afstöðu hópanna er
ekki mikill. Helst stingur kannski
í augu afstaða þeirra sem lokið
hafa háskólaprófi: Einungis 40%
þeirra velja fyrri fullyrðinguna,
Karlar
Konur
Skólaganga
Skyldunám eða minna
Gagnfræðapróf/landspróf
Verklegt framhaldsnám (3-
Stúdentspróf
Annað bókl. framhaldsnám
Háskólapróf
Annað
Atvinna
Iðnaður
Landbúnaður
Opinber þjónusta
Verslun og þjónusta
Sjávarútvegur
Heimavinnandi
Nemi
Annað
að menn eigi að hafa stjórnmálin
að atvinnu, en 60% kjósa þá síðari,
að allir eigi einhvern tíma að geta
haft afskipti af stjórnmálum.
Sé afstaða ólíkra tekjuhópa og
Segja þeir
allir það sama?
„Það er sami rassinn undir þeim
öllum“ heyrist stundum sagt um
stjórnmálamenn — og er þá væntan-
lega átt við að á þeira sé enginn
munur. En hversu útbreidd er þessi
skoðun? í könnuninni var spurt
hvort mönnum fyndist að næstum
allir stjórnmálamenn segðu það
sama, eða hvort þeim fyndist stjórn-
málamennirnir alls ekki segja það
sama.
Taflan sýnir að svarendahópur-
inn sem afstöðu tók skiptist nokk-
urn veginn til helminga um þetta
efni: 53% telja stjórnmálamenn-
ina næstum alla segja það sama,
en 47% álíta að þeir segi alls ekki
það sama. Til viðbótar sögðu 9%
svarendahópsins „veit ekki“ við
spurningunni og er þeim sleppt úr
töflunni.
Afstaða ólíkra þjóðfélagshópa
til spurningarinnar var ekki mjög
ólík. Taflan sýnir að á afstöðu
kynjanna var enginn munur. Þá
er ekki umtalsverður munur á
aldurshópum, nema hvað elsti hóp-
urinn, svarendur yfir sextugt, sker
sig úr: einungis 38% þessa hóps
telja að stjórnmálamenn segi
næstum allir það sama, saman-
borið við 53% hjá heildinni. Það
er athyglisvert, að yngstu kjósend-
urnir eru ekki gjarnari en aðrir á
að telja stjórnmálamennina flesta
fara með sömu tugguna.
Spurt var: Þegar þú hlustar á ræöur stjórnmálamanna, finnst þér þá að stjórn málamennirnir segi næstum allir þad sama, eða stjórnmálamennirnir seg alls ekki það sama?
Segjaþað sama Segja ekki það sama Alls (fjöldi)
Svarendur í heild 53% 47% 100% (697)
Kyn
Karlar 53% 47% 100% (344)
Konur 52% 48% 100% (345)
Aldur
18-24 ára 54% 46% 100% (118)
25—29 ára 56% 44% 100% (80)
30—39 ára 56% 44% 100% (177)
40—49 ára 54% 46% 100% (123)
50—59 ára 51% 49% 100% (97)
60 ára og eldri 38% 62% 100% (89)