Morgunblaðið - 02.11.1985, Blaðsíða 6

6 B
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 2. NÓVEMBER1985
Á að afnema þingrofsréttínn?
Á fslandi gildir þingrofsréttur,
sem felur í sér að hægt er að rjúfa
þing og boða til nýrra kosninga þó
kjörtímabilið sé ekki liðið. Þessi
regla gildir í flestum þingraeðislönd-
um, en þó er ekki leyfilegt að rjúfa
þing í Noregi. Hér á landi hefur
þingrofsheimildin mikið verið notuð
og algengt að kosið sé áður en kjör-
tímabilinu lýkur.
j í könnuninni voru menn spurðir
hvort þeir teldu æskilegt að þing-
rofsheimildin yrði afnumin, þann-
ig að kjörtímabilið sé alltaf fjögur
ár. f ljós kom að mikill meirihluti
lýsti sig andvígan slíkri breytingu.
Taflan sýnir að 71% þeirra svar-
enda sem afstöðu tóku vildu ekki
afnema þingrofsréttinn, en 29%
voru því hlynntir. Auk þess sögðu
7% svarendanna „veit ekki“ við
spurningunni og er þeim sleppt í
töflunni.
Lítill munur er á afstöðu karla
og kvenna, en karlarnir eru þó
heldur hlynntari þingrofsréttinum
en konur. Heldur meiri munur er
á afstöðunni eftir aldri og tilhneig-
ingin er í þá átt, að eftir því sem
menn verða eldri því fúsari eru
þeir til að afnema þingrofsheim-
ildina. Þetta gildir þó ekki um
yngsta svarendahópinn (18—24)
sem á samleið með þeim er komnir
eru yfir miðjan aldur um þetta
efni.
Nokkur munur er á afstöðu
manna til þingrofsheimildarinnar
eftir því hvaða skólagöngu þeir
hafa að baki. Þeir sem stysta hafa
skólagönguna (skyldunám eða
minna, eða gagnfræðapróf eða
landspróf) eru hlynntari hug-
myndinni um að afnema rétt til
þingrofs en hinir sem lengri skóla-
göngu hafa að baki. Háskólamenn-
irnir skera sig hér sérstaklega úr:
Einungis 15% þeirra vilja afnema
þingrofsréttinn.
Sömuleiðis er nokkur munur á
afstöðu manna eftir atvinnu. Þeir
sem stunda landbúnað og sjávar-
útveg eru hlynntastir afnámi þing-
rofsheimildarinnar (44% og 39%
segja já), en einungis 21% þeirra
sem stunda opinbera þjónustu eru
sama sinnis. Minni munur er á
afstöðu ólíkra búsetuhópa, en
dreifbýlismenn eru hallari undir
hugmyndina um afnám þingrofs-
réttar en aðrir.
Er málfar stjórn-
málamanna í
takt við tímann?
Spurt var: Álítur þú að koma eigi í veg fyrir ad unnt sé að rjúfa þing, þannig að kjörtímabilið sé alltaf fjögur ár?
Já Nei Alls (fjöldi)
Svarendur í heild 29% 71% 100% (713)
Kyn
Karlar 26% 74% 100% (358)
Konur 32% 68% 100% (347)
Aldur
18-24 ára 32% 68% 100% (119)
25-29 ára 23% 77% 100% (119)
30—39 ára 25% 75% 100% (189)
40—49 ára 28% 72% 100% (120)
50—59 ára 36% 64% 100% (101)
60 ára og eldri 35% 65% 100% (89)
Skólaganga
Skyldunám eða minna 34% 66% 100% (175)
Gagnfræðapróf/landspróf 34% 66% 100% (203)
Verklegt framhaldsnám (3—4 ár) 25% 75% 100% (130)
Stúdenspróf 22% 78% 100% (49)
Annað bókl. framhaldsnám (3—4 ár) 28% 72% 100% (65)
Háskólapróf 15% 85% 100% (47)
Annað 22% 78% 100% (41)
Búseta
Höfuðborgarsvæðið 27% 73% 100% (406)
Annað þéttbýli 32% 68% 100% (222)
Dreifbýli 36% 64% 100% (76)
Atvinna
Iðnaður 27% 73% 100% (86)
Landbúnaður 44% 56% 100% (41)
Opinber þjónusta 21% 79% 100% (163)
Verslun og þjónusta 31% 69% 100% (222)
Sjávarútvegur 39% 61% 100% (72)
Heimavinnandi 35% 65% 100% (62)
Nemi 23% 77% 100% (31)
Annað 24% 76% 100% (33)
íslendingum þykir málfar stjórn-
málamanna ekkert sérstaklega
gamaldags, þó svo að skoðanir séu
skiptar um þetta mál. Svarendabóp-
urinn skiptist reyndar í þrjá hluta,
svipaða að stærð. Rúmur þriðjungur
segir að málfar stjórnmálamannanna
se í takt við tímann og rúmur þriðj-
ungur er á öndverðri skoðun og segir
raálfar þeirra úr sér gengið. Tæpur
þriðjungur er svo þarna mitt á railli,
segir þetta misjafnt eða svarar „bæði
og“.
Taflan sýnir afstöðu þeirra sem
höfðu skoðun á þessu máli og hvort
afstaðan sé breytileg eftir aldri og
lengd skólagöngu. Þeim 8 prósent-
um svarendanna sem sögðu „veit
ekki“ við spurningunni er hins
vegar sleppt í töflunni.
Það er áhugavert að huga að því
hvort ólíkir aldurshópar hafi ólík-
ar skoðanir í þessu efni, því ýmsir
myndu ætla að þeir yngri væru
miklu gjarnari á aö telja málfar
stjórnmálamanna úrelt en þeir
sem eldri eru. En taflan sýnir að
svo er ekki. Að vísu er nokkur
munur á aldurshópum, en ekki á
þann veg að fram komi skýr munur
á „ungum“ og „gömlum“ svarend-
um. Einungis 42% yngstu svarend-
Spurt var: Hvort finnst þér málfar stjórnmálamanna vera í takt við tímann eða úr sér gengið?
1 takt við tímann Bæði og/ misjafnt Úr sér gengið Alls (fjöldi)
Svarendur í heild 35% 29% 36% 100% (706)
Aldur
18-24 ára 29% 30% 42% 101% (118)
25—29 ára 35% 25% 39% 99% (79)
30-39 ára 41% 33% 26% 100% (180)
40—49 ára 34% 30% 36% 100% (123)
50—59 ára 29% 25% 47% 101% (101)
60 ára og eldri 39% 32% 29% 100% (92)
Skólaganga
Skyldunám eða minna 31% 30% 39% 100% (171)
Gagnfræðapróf/landspróf 36% 28% 36% 100% (204)
Verklegt framhaldsnám (3—4 ár) 33% 24% 43% 100% (129)
Stúdentspróf 31% 40% 29% 100% (48)
Annað bókl. framhaldsn. (3—4 ár) 39% 34% 27% 100% (64)
Háskólapróf 51% 30% 19% 100% (47)
Annað 33% 20% 48% 101% (40)
anna segja málfar stjórnmála-
manna úr sér gengið, samanborið
við 36% hjá svarendahópnum í
heild. Það er ekki mikill munur.
Nokkur munur er á svörum
manna eftir því hvernig skóla-
göngu þeir hafa að baki. Þeir sem
hafa lokið einhvers konar bóklegu
framhaldsnámi telja síður að mál-
far stjórnmálamanna sé úr sér
gengið en hinir. Sérstaklega skera
háskólamenn sig úr. Helmingur
þeirra telur að málfar stjórn-
málamannanna sé í takt við tím-
ann og einungis fimmtungur að
það sér úr sér gengið.
Nánast enginn munur er á af-
stöðu manna til þessarar spurn-
ingar eftir kyni. Munurinn er líka
lítill á milli ólíkra atvinnuhópa og
hið sama gildir um skiptingu eftir
búsetu.