Tíminn - 26.09.1965, Side 9

SBNIQIMGÐR 26. september 1965
9
CSromyfeo fulhásaði Erlander
nm, að 'Wailen'berg væri hvergi
að finna í Sovétrikjumim, eng-
in merfei er bentu til hins
gagnstæða hefðu fundizt og
fullyrðingar prófessors Svartz
hlytu að stafa af misskilningi.
Nofckru síðar féfck prófessor
Svartz bréf frá rússneska vís-
indamanninum, þar sem sagði,
að hann hefði einmitt sagt í
samtalinu 1961, að hann vissi
ekkert um Wallenberg.
18. 3. april 1964 svaraði Nils-
son utanríkisráðherra fyrir-
spurn í þinginu frá Bertil Ohl-
in, leiðtoga Folkpartiet.
19. Vegna fyrirhugaðrar
heimsófcnar Krustjoffs til Sví-
þjóðar átti Jarring, ambassa-
dor Svíþjóðar £ Moskvu, við-
tal við Kovaljoff, deildarstjóra
skandinavísku deildarinnar í
utanrífeisráðuneytmu í Mosfcvu,
þann 26. mai 1964. Fór hann
fram á að fram færi ný rann-
sókn Wallenbergsmálsins. 11.
júní 1964 var Jarring kallaður
á fund Orlovs, aðstoðarutan-
ríkisráðherra, sem tilkynnti að
fram hefðu farið nýjar athug-
anir á máli Wallenbergs, en
efckert nýtt ftmdizt. Fyrir ut-
an fuliyrðingar nofckurra
manna, sem hefðu áhuga á að
spilla vinsamlegri sambúð og
Sovétríkjanna, benti ekkert til
þess að Wallenberg gæti hafa
verið á lifi eftir 1947. Wallen-
berg hefði ekki dvalið í neinu
fangelsi, heilsuhæli eða nokkr-
um örðum stað í Sovétrfkjun-
um eftir 1947.
20. í hinni opinberu heim-
sókn Krustjoffs til Svíþjóðar
22.—27. júní 1964 var fitjað
upp á umræðum lun Wallen-
bergmálið hvað eftir annað.
Einkum var málið ýtarlega
rætt á sérstökum fundi, sem
Erlander átti með Krustjoff
ásamt Nilsson utanríkisráð-
herra 23. júní. Erlander lagði
sérstaka áherzlu á að Wallen-
bergsmálið fengist upplýst og
fullvissaði Krustjoffs um að
hann hefði mikið traust á pró-
féssor Svartz og væri þess full-
viss að hún hefði skýrt sann-
feðrugt frá viðtali sínu við
rússneska vísindamanninn.
Krustjoff sagðist ekki hafa
búizt við því að sænska ríkis-
stjórnin myndi enn þá á ný
hefja umræður um þetta mál.
Wallenberg væri alls ekki á
lífi í Sovétríkjunum. Það liefði
hann sjálfur sagt ambassador
Sohlman þegar árið 1961.
Sænska ríkisstjórnin yrði að
trúa því að sovéska stjórnin
myndi auðvitað afhenda Wall-
enberg, ef hann væri á úfi —
og skipti líkamlegt eða sáiar-
legt heilsufar hans engu í því
sambandi. Hvers vegna skyldi
sovézka ríkisstjórnin bafa
áhuga á því að hafa Wallen-
berg í haldi? Fullyrðingar pro-
fessors Svartz byggðust á nrein
um misskilningi. Sovézki vís-
indamaðurinn, sem hún vitn-
aði til, hefði sannanlega aldrei
heyrt Wallenberg eða séð.
Hvað sovétstjómina áhrærði
væri þessu mali lokið að fuliu.
Ef menn hefðu hins vegar
áhuga á að koma á einkaíundi
umræddra tveggja vísinda-
mann þá mynli sovézka stjórn
in1 síður en svo vilja hindra
aþð.
Krustjoff sagði, að margir
hörmulegir atburðir hefðu átt
sér stað í Sovétríkjunum á
valdatíma Stalíns. En menn
skyldu efcki halda, að hann
væri kominn til Svíþjóðar til
þess að standa reikningsskap
af því sem gerðist á Stalíns-
tímanum Hann kærði sig ekk-
Framhald á bls. 14
Miklar framkvæmd-
ir í Kópavogshælinu
I lok þessa mánaðar verður tekn
ar í notkun tvær nýjar deildir á
Kópavogshælinu og verður þá alls
rúm þar fyrir 129 vistmenn. Ber
að fagna hverjum fullbún-
um áfanga í þessari nauðsynjastofn
un, sem mörgum þykir seint
sækjast að verði fullbyggð. Talið
er, að raunveruleg lágmarksstærð
hæiisins þurfi að vera um 400 rúm
eigi að vera hægt að sinna þörf-
um vangefins fólks, sem skilyrðis-
laust þarfnast hælisvistar.
Nýju byggingarnar eru einnar
hæðar hús, vinkilbyggð og mynda
álmurnar ágætt skjól móti suðri,
þar sem lóðinni hallar niðtir að
fjörunni. Þegar ég fékk að skoða
húsin fyrir nobkrum dögum, var
verið að gróðursetja runna með-
fram grasflötum og snyrta og
prýða allt utan sem innan. Hús
fyrir þriðju deildina er að kom-
ast undir þak.
Teikningar að byggingunum
hafa þeir gert Gísli Halldórsson
og Jósep Reynis. Virðist vel til
alls vandað, bæði að því er snertir
gerð húsanna og búnað allan.
Hver deild rúmar fimmtán vist-
menn í þriggja, tveggja og eins
manns herbergjum og er hverj-
um manni ætlaður svefnbekkur
með rúmfatageymslu sérstafcur
fataskápur. vegghillur með tilheyr
andi borði og skúffum í og nota-
legur stóll. Þá er sameiginleg dag
stofa og borðstofa, lítil vinnu-
stofa fyrir föndurvinnu, herbergi
fyrir hjúkrunarvakt, lyfjageymsda
og aðrar nauðsynlegar geymslur,
eldhús, sem nánast er býtibúr, því
öll matreiðsla fer fram í eldhúsi
gamla Kópavogshælisins, rúmgóð
böð og snyrtiherbergi, auk and-
dyris og ganga, sem allt er bjart
og rúmlegt. Húsgögn hafa að
mestu verið smíðuð hjá Kristjáni
Siggeirssyni, mörg eftir sérstök-
um teikningum.
Framkvæmd byggingarinnar
annaðist Ingibjartur Amórsson.
Allt tréverk er úr ljósri eik og
heildarsvipur hússins er í senn
bjartur og hlýlegur.
Svo sem kunnugt er, veita þau
hjónin Ragnhildur Ingibergsdótt-
ir læknir og Björn Gestsson kenn-
ari, Kópavogshælinu forstöðu,
Spurði ég þau hvaða bygginga-
framkvæmdir, auk fleiri vistmanna
deilda, væru mest aðkallandi fyrir
hælið og nefndu þau þá fyrst
vinnustofur. Sem stendur er að-
eins um mjög takmarkað húsrými
að ræða í kjallara annarra eldri
vistmannadeildarinnar fyrir vinnu
stofur, svo ógerlegt er að koma
við eins mikilli og fjölþættri starf
semi og kennslu og æskilegt væri.
Vinnu- og kennslustofur gætu ver-
yrði það einnig tilbreyting fyrir
vistmenna að fara til starfa á
annan stað en þar sem þeir búa.
Einnig vantar tilfinnanlega hús-
næði fyrir „theraphyska" meðferð
vistmanna og til vísindalegra at-
hugana. Á stofnun sem þessari
þurfa að vera aðstæður til ýmissa
rannsókna, svo að starfskennsla
hælið, töldu þau bæði, þó nauðsyn-
legt væri að hafa á hælinu skóla
fyir þau böm er ekki geta dvalið
annars staðar, þá væri almennt
talið skynsamlegra að hafa svo-
kallaða vanvitaskóla staðsetta
annarsstaðar, m.a. til þess, að
tryggt væri, að allir þeir, sem getu
hafa til að starfa og lifa í sam-
Myndirnar hér á síðunni tók Ijósmyndari blaðsins Guðjón Einars-
son af hinum nýju deildum Kópavogshælis, gefur hér að líta hinar
nýiu viðbyggingar og eitt af herbergjum fyrir dvalarbörnin, sem
bæði eru björt og vistleg, og búin fallegum húsgögnum.
og önnur þjálfun komi að sem
fyllstum notum.
Eins og ég gat um í upphafi,
þá er í framtíðarskipulagi hælis-
ins miðað við, að þar verði rúm
fyrir um 400 manns. Af sjálfu
Jeiðir, að þegar vistmannadeild-
um fjölgar frá því sem nú er, þá
verður nauðsynlegt að byggja nýtt
og stærra eldhús, því takmarkað
félagi hinna heilbrigðu, nytu þess.
Forðast ber að beina öðrum inn
á sérstofnanir en þeim, sem ófær-
ir eru til að bjarga sér annars
staðar, eða fá ekki þann stuðn-
ing, sem þeim er nauðsynlegur
til þess. Allt kapp ber að leggja
á að hjálpa þeim, sem hæfileika
hafa til að aðlaga sig hinu al-
menna lífi, veita þeim lengri skóla
göngu en öðrum börnum og hlúa
er hve hægt er að matreiða fyrir
marga í eldhúsi gamla hælisins, | að þeim með ýmsu móti þegar út
en þaðan er nú matur fluttur í! í atvinnulífið kemur. Erlendis
vögnum út á deildirnar. ; starfa bæði verndaðar vinnustofur
Þegar ég spurði þau hjónin um | og sérstök smáheimili fyrir van-
ið í tiltölulega ódýrri byggingu,: álit þeirra á því, hvort þau teldu j gefna unglinga, sem vinnu geta
svo að sú framkvæmd yrði ekki \ að skólastofnun fyrir vangefin j stundað á almennum vinnumark-
eins fjárfrek og vistdeildir. Þá I börn ætti að vera í sambandi við aði.
En þó að framtíðarstefnan eigi
að vera sú, að einangra ekki það
fólk, sem að einhverju leyti er
vangefið, frá því venjulegu lífi,
þá væri samt hugsanlegt að skapa
mætti einhverju af því starfsskil-
yrði á vinnustofum við Kópavogs
hadið, þegar þær verða efldar og
starfsaðstaðan batnar.
Byggingakostnaður hinna nýja
vistmannadeilda í Kópavogi kem-
ur allur úr Styrktarsjóði vangef-
inna, sem hefur tekjur sínar af
gjaldi af öli og gosdrybkjum. Úr
sama sjóði hefur verið veitt fé
til byggingar starfsmannahúss í
Kópavogi, þó þar kæmi einnig að
nokkru til bein framlög úr ríkis-
sjóði. Auðséð er, að ef styrktar-
sjóðurinn á að þjóna sínu hlut-
verki í sívaxandi dýrtíð, verður
að auka tekjur hans, því enn
er langt í Iand með, að upp-
byggingu Kópavogshælis sé lokið,
svo efcki séu nefndar aðrar fram
kvæmdir, sem þaðan fá bygginga-
styrk.
Reynt hefur verið að vanda sem
bezt allan frágang hinna nýju
byp-inga í Kópavogi og er það
von þeirra, sem að framkvæmdum
standa, að það sýni sig, að hag-
kvæmara sé að kosta heldur meiru
til í upphafi en að búa við mik-
inn viðhaldskostnað. Sumt í þess-
um nýbyggingum er dýrara en
ella vegna þess, að það miðast við
áframhaldandi byggingar. Má þar
nefna vatns- og hitalagnir, sem
eiga að tengjast fleiri húsum síð-
ar meir.
Á Kópavogshæli eru menntaðar
stúlkur til að gæta vangefinna.
Stunda þær tveggja ára bóklegt
og verklegt nám og síðan eru þær,
sem þess óska, aðstoðaðar til fram
haldsnáms erlendis. Hefur Styrkt-
arfélag vangefinna veitt sex stúlk-
um námsstyrk til dvalar erlend
is, er þær hafa lokið námi í Kópa-
vogi. í athugun er að þetta nám
verði formlega viðurkennt og lög-
fest.
Það er enginn órökstudd stað
hæfing, að stæfcka þurfi Kópavogs-
hælið sem- allra fyrst, svo að þar
rúmist 400 vistmenn. Þær umsókn-
ir, sem enn hefur efcki verið mögu
legt að sinna, skipta mörgum tug-
um og ýmsar þeirra hafa borizt
fyrir mörgum árum. Reynt hefur
verið að sinna þeim, sem lakasta
hafa heilsuna, andlega og líkam-
lega, og verstar heimilisaðstæð-
umar. En það er ógaman- að
eiga að vega og meta vandkvæði
þeirra, sem til hælisins leita, því
undantekningarlaust er um mikið
persónulegt vandamál að ræða og
víða hreina neyð. Það er þung
raun fyrir hverja foreldra að vita
bam sitt vanmegnugt í lífsbarátt
unni, svo ekki sé sterkar að orði
kveðið. Hve margir þjást af til-
hugsuninni um það, að þegar
þeirra njóti ekki lengur við sé ó-
vist um umönnun vangefinna ást
vina þeirra?
Að lokum vil ég þafeka frú
Ragnhildi og Birni Gestssyni störf
þeirra og samfagna þeim yfir
þeim áfanga, sem náðst hefur með
byggingu nýju vistmannadeild
anna í Kópavogi. En meira átaks
er þörf og það sem fyrst, svo að
þessi stofnun fái valdið því erfiða
hlutverki, sem henni er falið.
Sigríður Thorlacius.