Morgunblaðið - 28.12.1985, Síða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. DESEMBER1985
Jóna Hallsteins-
dóttir frá Skorholti
Fædd 27. október 1912
Dáin 18. desember 1985
Seint mun ég gleyma björtum
og fögrum vordegi, þegar ég á unga
aldri kom í fyrsta sinn að Skor-
holti til föðurfólks míns. Þá stjórn-
aði þar innan dyra heimasætan,
Jóna, kornung og orðin húsmóðir
fyrir allnokkru. Henni fórst það
sannarlega vel úr hendi. Hún stóð
við kolaeldavélina, hrífandi, mild
og hlý og gætti þess að allir borð-
uðu eins og þeir gátu í sig látið.
Matborðið svignaði undan góðgæt-
inu og aldrei fyrr né síðar hef ég
séð eins stóra fulla skál með alls-
kyns gómsætum eggjum. Svo var
þeyst á hestum út í Akurey, þar
sem gróður, fuglalíf og náttúrufeg-
urð eru einstök. Jóna gætti litiu
frænku sinnar vel í þessari ferð
og hjálpaði til við að gera daginn
ógleymanlegan.
Svo liðu stundir og ár og frænk-
an litla óx og gerðist líka húsmóð-
ir. Vegna veikinda á heimili mínu
kom Jóna eitt sinn til Reykjavíkur
gagngert til að bjóða litlum fjög-
urra ára frænda sínum að vera
hjá sér í sveitinni. Það var þegið
með þökkum. Ekki vildi Jóna að
drengnum leiddist og vildi þess
vegna hafa mömmuna í kallfæri.
Þess þurfti ekki. Sveinninn ungi
varð strax himinlifandi og glaður
að vera hjá þessu góða frændfólki.
Vegna einstakrar gestrisni
Skorholtsfólksins var ákaflegur
gestagangur, ekki síst að sumrinu.
Oft á tíðum margir næturgestir.
Ekki kippti Jóna sér upp við það
og gekk oft úr rúmi með ánægju
og svaf þá á eldhúsgólfinu, ef hún
svaf þá nokkuð, því eldsnemma að
morgni heyrðist snarka í pönnu-
kökupönnunni og öðrum eldhústól-
Svona rann lífið áfram í sífelld-
um veislufagnaði þegar komið var
að Skorholti. Jóna okkar sífellt að
opna faðm sinn fyrir vini og
frændfólk. Hún var einstök, sönn
og heilsteypt kona. Ég samhrygg-
ist okkur öllum sem næst henni
stóðum, ekki síst Sigurjóni sem
mest hefur misst.
Blessuð sé minning hennar.
Bróðurdóttir
í byrjun desembermánaðar kom
mér ekki til hugar að ég sæti á
jóladag við að skrifa minningar-
grein um frænku mína, Jónu Hall-
steinsdóttur frá Skorholti. Hún
hafði þó átt við veikindi að stríða
undanfarin ár sem ekki virtust
alvarleg. Þann 6. desember veiktist
hún skyndilega á heimili sínu, svo
mjög að hún var öll að morgni 18.
desember sl. Sjúkrahúsdvölin og
lokastríðið var því stutt. Minnt var
enn á að enginn ræður sínum
næturstað. Gerir dauðinn lítil boð
á undan sér.
Jóna Hallsteinsdóttir fæddist á
Akranesi 27. október 1912 og var
því nýorðin 73ja ára er hún lést.
Móðir hennar var Sigurbjörg Jóns-
dóttir, kennd við Sigurvelli. Stuttu
eftir fæðingu var Jóna flutt í
Skorholt í Leirár- og Melahreppi
til föður síns, Hallsteins Ólafsson-
ar bónda þar, og eiginkonu hans,
Steinunnar Eiríksdóttur. Gekk
Steinunn Jónu algjörlega í móður
stað og annaðist hana sem sína.
Ólst Jóna upp í Skorholti ásamt
öðrum börnum þeirra hjóna 8 að
tölu, þeim Halldóru, f. 18. apríl
1887, Ölafi, f. 23. júní 1888, Bjarna,
f. 4. janúar 1891, Guðrúnu, f. 3.
desember 1891, Narfa, f. 27. apríl
1894, Eiríki Ingvari, f. 29. maí 1897,
Böðvari, f. 27. október 1900, og
Sigurjóni, f. 29. mars 1903. Eru
nú aðeins þrjú Skorholtssystkin-
anna á lífi, þau Guðrún, Ingvar
ogSigurjón.
Er Steinunn dó var Jóna aðeins
tuttugu og tveggja ára gömul. Kom
í hennar hlut eftir það að taka upp
störf Steinunnar og sjá um heimil-
ishaldið í Skorholti, fyrst fyrir
föður sinn Haltstein, síðan með
bræðrum sínum Böðvari og Sigur-
jóni og loks með Sigurjóni einum
eftir lát Böðvars. Voru þau Sigur-
jón og Jóna ákaflega samrýnd og
bundust órjúfanlegum systkina-
böndum. Söknuður Sigurjóns er
því mikill.
Jóna var ákaflega félagslynd
kona og hafði unun af að vera sem
oftast meðal fólks. Hún var mjög
söngelsk og tók virkan þátt í
kirkjukór Leirárkirkju, var reglu-
söm og starfaði mikið, sérstaklega
á yngri árum, í Ungmennafélaginu
Hauki og var heiðursfélagi þar.
Þá lét hún ekki sitt'eftir liggja í
störfum kvenfélagsins Greinar í
Leirár- og Melahreppi. Sérstakt
yndi hafði hún og af spilum. Kom
glaðværð, bjartsýni, glettni og
léttleiki hennar glöggt í ljós á
mannamótum. Geislaði af björtu
yfirliti hennar og ró og sóttust
margir eftir nærveru hennar.
Störf Jónu voru hins vegar fyrst
og fremst heimilis- og búskapar-
störf í Skorholti. Gekk hún að
hverju starfi af áhuga og atorku
enda dugleg með afbrigðum og
ósérhlífin. Naut stjórnsemi og
ákveðni hennar sín vel ef á þurfti
að halda en fullrar sanngirni ætíð
gætt. Auk venjulegra bústarfa sá
hún um bókasafn ungmennafé-
lagsins meðan það var til húsa í
Skorholti, annaðist skráningu og
útlán.
Á yngri árum stóð hugur Jónu
til náms og hafði hún einkum
áhuga á hjúkrunarnámi. Minntist
hún oft á það. Vegna heimilisað-
stæðna, veikinda heimafyrir og
erfiðleika varð hins vegar ekki af
því. Áhugi hennar og aðstoð í erfið-
leikum nýttist síðar vel í veikind-
um föður og bræðra, Hallsteins,
Böðvars, Narfa og nú síðast Sigur-
jóns.
Gestakomur hafa ætíö verið
tíðar í Skorholti, bæði meðan farið
var á hestum um leirur í Leirár-
vogi og einnig síðar. Eignuðust
Skorholtssystkinin fjölda vina og
kunningja sem ræktu komur sínar
í Skorholt ótæpilega. Ofbauð okkur
strákunum oft gestagangur á
sumrin, þegar við vildum vera að
vinna við heyskap eða annað en
ekki að snúast í kringum gesti.
Slík ókurteisi var hins vegar aldrei
viðhöfð enda gestrisni Jónu ein-
stök og myndarskapur í öllum
beina og greiðasemi. Var aldrei
gerður greinarmunur á háum eða
lágum í því efni, innansveitar- eða
utansveitarmönnum. Skipti ekki
máli hvort gestur var frá Bakka
eða Bandaríkjunum, Fiskilæk eða
Finnlandi, Skiðanesi eða Suður-
Afríku. allir sátu við sama borð.
Er næsta víst að eftirfarandi vísa
Hávamála hefur verið í heiðri höfð
af gestum í Skorholti í áraraðir:
Veistu.efþúvinátt,
þann er þú vel trúir,
ok vill þú af hánum gott gefa,
geði skaltu við þann blanda
okgjöfumskipta
fara at finna oft.
(Hávamál)
Eins og fleiri Skorholtssystkina
var Jóna ógift og barnlaus.
Tryggðin við bræður sína og sterk
tilfinningaleg bönd þeirra á milli
hefur án efa mestu ráðið í þessu
efni því ekki skorti á glæsileikann
eða mannkosti. Allir sem til
þekktu vissu hins vegar að þau
Jóna og Ólafur heitinn Hallvarðs-
son frá Geldingaá voru góðir vinir
oggrannar. Áttu þau ýmis sameig-
inleg áhugamál en Ólafur var vel
gefinn, víðlesinn og áhugamaður
um hesta svo nokkuð sé nefnt.
Bæði voru þau hins vegar hvort
um sig hlédræg á sína vísu. Var
harmur Jónu mikill við fráfall
Ólafs fyrir nokkrum árum. Vona
ég að ekki sé ofsagt að með þeim
hafi verið kærleikar.
Þó að Jóna væri sjálf barnlaus
hafði hún mikið af börnum að
segja búskaparárin sín í Skorholti,
enda ótal piltar og nokkrar stúlkur
dvalið þar á sumrum. Dvöldu
sumir stutt en aðrir lengur eins
og gengur. Sumir ár eftir ár eins
og undirritaður eða alls í 9 sumur
og aðrir enn lengur eins og Þórólf-
ur Ævar Sigurðsson á Akranesi
eða í 10 sumur. Var í mínum huga
ætíð tilhlökkunarefni á vorin að
fara í Skorholt enda tekið opnum
örmum þegar þangað kom. Þar var
dvalið allt sumarið óslitið og kvatt
með söknuði seint að hausti, helst
ekki fyrr en skóli var hafinn. Á
slíkum kveðjustundum braust við-
kvæmni Jónu og söknuður fram,
sama hver sumardrengja átti í
hlut. Ríkan þátt átti Jóna í að ala
upp og móta allan þann hóp
drengja sem þar dvöldu. Hún var
barngóð og til hennar sóttu dreng-
irnir hennar og stulkurnar ár eftir
ár. Áttu börnin mín meðal annarra
margar ánægjustundir í Skorholti,
þó að þau hafi aldrei dvalið þar
sumariangt. Þegar út var farið að
aka, t.d. á sunnudögum, var ljóst
hvert hugur þeirra stefndi ef spurð
voru. Hygg ég að svo hafi verið
um fleiri börn ættingja, vina og
kunningja.
í Skorholti hafði Jóna einstakt
lag á því að láta alla taka til
hendinni og aðstoða við bústörfin,
hvort heldur var inni eða úti, hvort
heldur sumarfólk var komið til
stuttrar eða langrar dvalar. Var
öllum gert ljóst að menn yrðu að
vinna saman ef árangur ætti að
nást, hvert svo sem verkið væri.
Stundum fannst okkur strákunum
á þeim tíma óþarfi að vera með
allar þær leiðbeiningar og stund-
um ávítur sem Jóna setti fram.
Eftir því sem menn stækkuðu og
þroskuðust skildist hins vegar
betur að öll ráðin og leiðbeining-
arnar voru af fyrirhyggju og góð-
vild gefin. Gildi umvandana, ráð-
legginga og leiðsagnar skilur fólks
hins vegar oft ekki til fulls fyrr
en það eignast börn sjálft. Þess
þurfti Jóna ekki.
Sem sumardrengur í Skorholti á
ég margar hlýjar minningar um
frænku mína. Þegar ég lít til baka
kemur upp í hugann ein af fyrstu
minningum mínum um hana, um
glæsileik hennar og þá virðingu
sem ég bar fyrir henni. Sérstak-
lega minnisstæð í þessu tilliti er
mér heimkoma Jónu eitt sinn úr
eggja- og dúntökuferð í Akurey í
Leirárvogi, sem farið var reglulega
í á vorin, ætíð á hestum á fjöru
yfir leirurnar frá Skorholti. Hún
reið ljósgráum hesti, stórum, er
var sveittur og leirugur upp í nára
um.
t
Eiginkona min, móöir okkar og amma,
HALLDÓRA SVEINSDÓTTIR,
hjúkrunarfræðingur,
Hófgerði 22, Kópavogi,
veröur jarösungin mánudaginn 30. desember frá Fossvogskirkju
kl. 13.30.
Guðmundur Sigurjónsson,
Hörður Guömundsson, Jónina Guömundsdóttir,
Sveinn Pálmi Guðmundsson, Hulda Valdimarsdóttir,
Guðmundur Geir Ludwigsson.
t
Þökkum innilega auösýnda samúö og vinarhug viö andlát og útför
eiginkonu minnar, móöur, tengdamóöur og ömmu,
ELÍNAR SIGRÚNAR ADALSTEINSDÓTTUR,
írabakka 8.
Guöbrandur Guðmundsson,
Guðmundur Guöbrandsson,
Sigriður Guöbrandsdóttir, Konráö Konráösson,
Björk Guöbrandsdóttir, Sveinn M. Sveínsson,
Vigdís E. Guöbrandsdóttir,
Aðalsteinn H. Guðbrandsson,
Þuríöur H. Guðbrandsdóttir,
og barnabörn.
t
Þökkum auösýnda samúö og vinarhug viö andlát og útför fööur
okkar, tengdafööur, afa og langafa,
SIGURDAR HÓLMSTEINS JÓNSSONAR,
blikksmíöameistara,
Mímisvegi 6. Reykjavík.
Baldur Sigurösson, Hulda Þorláksdóttir,
Magnús Sigurösson, Kristjana Karlsdóttir,
Ólöf Helga Siguröardóttir Brekkan,
Ásmundur Brekkan,
Hólmsteinn Sigurósson,
Guöný Pétursdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Maöurinn minn,
SIGURDUR SIGURÐSSON
frá Saurbæ,
Efstasundi 73,
veröur jarösunginn frá Fossvogskirkju mánudaginn 30. desember,
kl. 10.30.
Fyrir hönd aöstandenda,
Kristbjörg Jónasdóttir.
Legsteinar
granít — marmari
Opið alla daga,
einnig kvöld
og heigar.
Haníi ó.f
Unnarbraut 19, Seltjarnarnesi,
símar 620809 og 72818.
er heim kom, klyfjaður eggjum,
æðardún og reyrgrösum, sem ilm-
uðu svo vel við þornun og nóg var
af í eyjunni. Er heim í grænan
hlaðvarpann kom á þessum sól-
bjarta vordegi tók hún ljósbláan
höfuðklútinn ofan, er hafði aflag-
ast á leiðinni. Við það losnaði um
síða gullbjarta hárið hennar sem
liðaðist niður á makka hestsins og
sameinaðist þar ljósu faxi hans.
Gleymi ég þessari tignarlegu sjón
aldrei og mun ætíð minnast Jónu
með sömu virðingu og lotningu og
ég gerði þá sem ungur drengur.
Um leið og við Guðrún sendum
Sigurjóni frænda mínum og vinnu-
manni hans, Jóni Pálma Karlssyni,
samúðarkveðjur i söknuði og
harmi þeirra geri ég kvæði Jakobs
Jóh. Smára „Kom, svefnsins blíða
bylgja" að lokaorðum mínum í
minningu um frænku mína, Jónu
frá Skorholti:
Kom, svefnsins blíða bylgja,
og burt mig tak með þér;
lát fagra drauma fylgja
því fleyi, sem mig ber.
Að ljúfra drauma löndum
þinn ljósi faðmur ber
frá stormsins bröttu ströndum,
og stundin gleymir sér.
í fjarskans drauma-dvala
skín dýrlegt, himneskt ljós.
Við loftsins létta svala
grær lífsins dýrsta rós.
Og horfnar tungur tala
þar tryggðum helgað mál.
Aðbakidjúpradala
þar dvelst hin Eina Sál.
(JakobJóh. Smári.)
Jón Sveinsson
Hún Jóna í Skorholti er dáin.
Þegar ég fékk þær fréttir, var sem
strengur slitnaði innra með mér.
Þessi kona sem ég mat til jafns
við móður mína er nú horfin.
Minningarnar streyma fram í
hugann um fyrstu kynni við þessa
konu. Ég hafði verið ráðinn til
snúninga í sveit, og var það fyrsta
langferð mín að heiman, og það
var ekki hátt á manni risið þegar
ég kvaddi föður minn um borð í
gömlu Akraborginni í Reykjavík-
urhöfn fyrir rúmum fjörutíu árum,
en ég stóð við koffortið og pokann
minn við borðstokkinn og veifaði
og reyndi að bera mig mannalega.
Þegar komið var til Akraness,
kom til mín maður lágvaxinn og
snarlegur og spurði hvort ég væri
strákurinn sem ætti að fara í
Skorholt, var þar kominn Ólafur
Hallsteinsson bróðir þeirra systk-
ina í Skorholti, og fylgdi hann mér
til Halldóru systur þeirra sem var
með matsölu við Suðurgötuna, tók
hún á móti mér með sömu alúðinni
og Ólafur, þar var mér boðinn
matur, sem ég þáði með þökkum,
og sagði Halldóra mér að bíll væri
að fara í Skorholt eftir hádegið
og ætti ég að fara með honum.
Komið var í Skorholt um miðjan
dag, og var Jóna fyrst til að bjóða
mig velkominn, og fannst mér ég
vera kominn heim, mér hvarf allur
kvíði fyrir hinu óþekkta. Jóna hélt
heimili fyrir föður sinn Hallstein
og bræður sína, þá Sigurjón og
Böðvar, var því oft mikið að gera
við heimilisstörfin en gestkvæmt
var með afbrigðum í Skorholti og
því oft langur vinnudagur hjá
henni, en Jóna var hamhleypa til
allrar vinnu hvort sem var úti eða
inni, og virtist alltaf hafa nægan
tíma til að sinna þeim sem að garði
bar. Ég tel það gæfuspor að hafa
fengið tækifæri að vera með og
kynnast þessu fólki í Skorholti, og
er það ómetanlegt fyrir hvern
ungling að komast undir hand-
leiðslu slíks fólks. I fjörutíu ár
hefir aldrei fallið skuggi á þá
vináttu sem til varð á þeim árum,
og þótt fjölskylda mín stækkaði,
voru allir alltaf velkomnir í Skor-
holt. Mig langar með þessum fá-
tæklegu orðum að þakka Jónu
minni fyrir samfylgdina í gegnum
árin og alla vináttuna.
Sigurjón minn, þú hefir misst
mest, og vil ég og fjölskyida mín
votta þér innilegustu samúð og bið
ég að góður guð styrki þig og Jón
Karlsson, einnig vottum við öðrum
ættingjum og vinum innilega
samúð.
Jón M. Kristinsson