Morgunblaðið - 27.04.1986, Blaðsíða 2

MORGqNBLAÐID,SyMN.UUAtíUR<27;.APRÍli,1986

Sinfóníuhljómsveit íslands.
Gleðibankinn
eftirÁrmann Örn
*
Armannsson
Hver er besti knattspymumað-
ur heims? Ásgeir Sigurvinsson
mundu sumir segja (fyrir nokkr-
um áratugum var það Albert
Guðmundsson). Við íslendingar
eigum svo sannarlega afreksmenn
á mörgum sviðum. Skrýtið að
stundum hef ég minnimáttar-
kennd yfír því að vera íslendingur
og fínn það hjá öðrum. Gagnvart
þessum stóru og voldugu þjóðum
sýnist þessi örsmáa þjóð á hjara
veraldar stundum svo lítil.
ísland er gott land og ríkt.
Fiskurinn í sjónum og vatnið í
ánum er okkar efnahagslega
auðsæld og við höfum borið gæfu
til þess að sameinast um nýtingu
þessara auðlinda undanfama ára-
tugi. íslenskir sjómenn em þeir
heimsins bestu og þannig viljum
við hafa það. Með sínu framlagi
hafa þeir á fáum áratugum lagt
grundvöll að gjörbreyttu íslensku
þjóðfélagi. Við emm líka almennt
vinnusöm þjóð, sem sækir fram
og krefst mikils af sínu fólki.
Grein þessi flallar um menn-
ingu og einkum tónlistarlíf og
tónlistarhús. Orðræður um há-
menningu eða lágmenningu fínnst
mér tiigangslaust karp. Sú vest-
ræna menning, sem við þekkjum
og birtist á íjölmörgum sviðum
svo sem fótbolta og klassískri tón-
list er ekki lausn á okkar mann-
lífi, en hún gerir líf okkar auðugra
og ánægjulegra.
Þrátt fyrir sjálfsagða baráttu
fyrir betri afkomu er og verður
íslensk menning íjöregg frelsis
okkar sem þjóðar. Það samein-
umst við um að rækta og varð-
veita.
Margir hafa sameinast um að
gera Gleðibankann, hið ágæta lag
Magnúsar Eiríkssonar og við
getum verið ánægð með framlag
okkar í Evrópusamkeppni sjón-
varpsstöðva. Sjálfur hef ég mörg
undanfarin ár fylgst með einkum
myndlist og leiklist, en þó sér í
lagi tónleikum hér í Reykjavík og
mótast skrif mín því nokkuð af
því. Ásamt öðrum hef ég síðustu
þijú ár undirbúið byggingu tón-
listarhúss, sem brátt mun rísa,
og þannig kynnst fjölda tónlistar-
flytjenda og áheyrenda. Þess utan
hef ég fengist við að byggja hús.
Húsnæðismál —
menningarstarfsemi
Stórátak hefur verið gert á
undanfömum árum í byggingu
iþróttahúsa og þykja þau nú, sem
betur fer, orðið sjálfsagt mái. Nú
höfum við fengið menntamálaráð-
herra, sem sópar að, svo Þjóðar-
bókhlaðan okkar og Listasafnið
opna áður en við vitum af. Borgar-
leikhúsi lýkur einnig innan tíðar.
Ármann Örn Ármannsson
„Við eignm tónlistar-
menn á heimsmæli-
kvarða og þurfum að
koma þeim á framfæri
við heiminn. Til þess
þarf sölumennsku og
fé — hæfileikana
skortir ekki. I einstak-
lega gróskumiklu tón-
listarlífi þurfum við
að beita nútímamark-
aðsaðferðum og sölu-
mennsku.“
Hótelbyggingar rísa einnig eins
og gorkúlur í Reykjavík og ferða-
mannaiðnaður blómstrar. Við
eigum einstakt land, sem útlend-
ingar eðlilega verða hrifnir af.
Við eigum einnig hæfíleikafólk á
heimsmælikvarða á flestum svið-
um, þar á meðal tónlistar, mynd-
Iistar og leiklistar. Við viljum
bæði njóta þess sjálf og leyfa
öðrum að njóta, þegar þeir sækja
okkur heim.
Þrátt fyrir þá margtuggðu
kenningu að ísland sé eins að
fólksfjölda og úthverfí stórborgar,
þá getum við boðið upp á m.a.
tónlistarfólk af besta klassa. Stuð-
menn eru kannski ekki Duran
Duran í vinsældum, en þeim var
nú samt boðið að sækja Kína
heim. Við ættum ekki að eiga
neina sinfóníuhljómsveit, en við
eigum jafnvel tvær og það þrátt
fyrir að mikið af okkar bestu
hljóðfæraleikurum á því sviði
starfar erlendis.
Hvers vegna
tónlistarhús?
Við byggjum tónlistarhús ein-
faldlega af hliðstæðum ástæðum
og íþróttahús eða leikhús. í fyrsta
lagi erum við öll tónlistarunnend-
ur. Hvort sem það er Carmen eða
Costello, Mendelsohn eða Megas,
Beethoven eða Bubbi, Bach eða
kórinn sem okkur þykir vænst um
þá njótum við öll tónlistar. í öðru
lagi er lifandi tónlistarflutningur
undirstaða þeirrar menningar-
starfsemi, sem er tónlist og þó
hægt sé að flytja tónlist í ýmsum
sölum þarf sérhæfð hús til þess
engu síður en til handbolta eða
leiksýninga, ef vel á að vera.
Hljómburður er vissulega eitt
atriði og það stórt, en tónleikahús
er samt miklu meira en bara góður
hljómburður. Listamaður, sem
ætlar að flytja áheyrendum tón-
list, list augnabliksins, veit að
hann er hvorki betri né verri en
flutningur hans í það skiptið, sem
hann kemur fram. Fyrir tónleika
er hann spenntur og taugaveiklað-
ur og þarf lítið til að koma honum
úr jafnvægi þrátt fyrir einbeit-
ingu. Þess vegna þurfa aðstæður
baksviðs að vera þannig að lista-
maðurinn komist á sviðið í besta
formi.
Flytjendur vita hvað rök, illa
lýst búningaherbergi, þröngir
langir gangar, hom og þrep hafa
oft valdið slæmum tónleikum.
Áheyrendur, sem eru ekki síður
mikilvægir þurfa líka að komast
í sætin sín í hátíðarskapi hvort
sem þeir eru með slaufu eða í
gallabuxum. Það er ekkert upp-
lífgandi að halda á blauta vetrar-
frakkanum sínum eftir að vera
búinn að leita að bílastæði í lang-
an tíma og standa svo í biðröð til
að komast inn. Það er nú einu
sinni svo að aðeins þegar „allt
gengur upp“ flytjendur, áheyr-
endur og hljómburður, sem tón-
listarviðburður sæmandi íslend-
ingum fara fram. Það er núna
allt of sjaldan, en með nýju húsi
fær drottning listanna sinn sess.
Tónlistarhús —
fjnár hverja?
Eina gagnrýni mín á þann hóp,
sem gerði myndbandið með Gleði-
bankanum er að það var alltof
gott. Hvað ef við vinnum, við sem
eigum ekkert boðlegt hús?
Við tókum þá ákvörðun eftir
gagngera athugun, að tónlistar-
hús skyldi byggt til flutnings á
allri tónlist. Almennt er viður-
kennt að Sinfóníuhljómsveit fs-
lands sé viss miðpunktur tónlist-
arstarfsemi fyrir alla aðra tónlist.
Hún hefur meira að segja fengið
um sig sérstök lög og starfað í
30 ár, en alltaf verði í húsnæðis-
hraki. Þess vegna var ákveðið að
eðlilegt sé, að hún hafi fast aðset-
ur og æfíngaaðstöðu í nýju tónlist-
arhúsi.
Að sjálfsögðu verður hljóm-
sveitargryfja en ekki verður um
hringsvið né fullkominn leikhús-
turn að ræða í húsinu því raunsæis
verður að gæta í kostnaði.
í tónlistarhúsi verður hægt að
flytja, sem flestar „úrslitakeppn-
ir“, vísnasöng, óperur, einsöng,
ljóðakvöld, popp, kórsöng, lúðra-
blástur, einleik og sinfóníska tón-
list. Það á að vera fyrir alla þá,
sem tónlist unna — alla íslend-
inga. Þar að auki geta Gorbachev
og Reagan, auk minni spámanna,
hist þar á umræðufundum eða
ráðstefnum þegar þeim hentar.
Tónlistarlíf
Við höfum áhuga á tónlist. Um
það vitnar m.a. hinn mikli fjöldi,
sem stundar nám í tónlistarskól-
um, sem syngur í kórum, spilar á
hljóðfæri í hópum eða eitt sér og
hlustar á tónlist í útvarpi og sjón-
varpi. Fats Domino fyllti að verð-
leikum og með réttri sölumennsku
salinn í Broadway kvöld eftir
kvöld.
Klassísk tónlist er seld eins og
hún var seld fyrir 50 árum. Allt
nútímaþjóðlíf eins og við verðum
svo áþreifanlega vör við snýst um
sölumennsku. Sá sem er snjall
sölumaður selur sína framleiðslu
ef hún er góð,. en hinn, sem er
klaufi í markaðsmálum situr eftir
og skipta þá gæðin engu máli.
Ef sá frábæri hópur, sem stóð að
myndbandinu með Gleðibankan-
um ágæta, tæki sig til og seldi
okkur klassíska tónlist, sem er sú
tónlist, sem hefur lifað af tímans
sigti, höfðar til allra. Stundum
þarf eitthvað að hafa fyrir henni,
en það gerir hana því ánægju-
legri. Hér höfum við íslendingar
gullið tækifæri því svokölluð al-
varleg tónlist hefur almennt ekki
náð inn í fjölmiðil nútímans, sjón-
varpið, og er þar mikill óplægður
akur. Tónlistarhús með fullkomn-
um upptökutækjum verður þar
vissulega gott hjálpartæki, sem
gerir okkur auðveldara að koma
okkar tónlist á framfæri. Tónlist-
arhús gerir okkur einnig kleift að
áætla tónleika á réttum tíma fyrir
áheyrendur í stað þess að þurfa
að taka tillit til hvenær kvik-
myndahús fæst við lægsta verði
eða einhverra álíka aðstæðna, sem
eru daglegt brauð þeirra, sem
standa fyrir tónleikum.
Við eigum tónlistarmenn á
heimsmælikvarða og þurfum að
koma þeim á framfæri við heim-
inn. Til þess þarf sölumennsku
og fé — hæfileikana skortir ekki.
í einstaklega gróskumiklu tónlist-
arlífi þurfum við að beita nútíma
markaðsaðferðum og sölu-
mennsku.
Tónlistarhús
Samkeppni um hönnun tónlist-
arhúss hefiir nú farið fram með
þátttöku allra Norðurlandanna og
dómnefnd er að ljúka störfum.
Urslit samkeppninnar verða okk-
ur vonandi fagnaðarefni en þau
verða tilkynnt með verðalunaaf-
hendingu í byijun listahátíðar
fyrst í júní. Húsið mun rísa í
Laugardal og auka og víkka þá
starfsemi, sem þar fer fram.
Lokaorð
Ég trúi því að á komandi árum,
ef við höldum sjálfstæði okkar og
heimurinn ekki ferst í ragnarök-
um heimskra manna, þá munum
við á íslandi byggja mörg fleiri
leikhús, óperuhús, bókasöfn og
inn í því umhverfi, sem við búum
okkar menningarlífi fái og nái ís-
lensk menning að blómstra. Tón-
listarlífið er sá þáttur íslenskrar
menningar, sem er hvað yngst en
við eigum samt hvað mesta
möguleika á.
Gleymum því ekki að ein ál/
stálbræðslu verksmiðja kostar
meir en allar menningarbygging-
ar á íslandi samanlagt og með
glöðu geði drekkum við árlega vín
og reykjum fyrir hátt í fjóra millj-
arði króna. Hvað er orðið um
okkar verðmætamat að slíkt skuli
ganga fyrir?
Höfundur er forstjóri
Ármannsfells hf.