Morgunblaðið - 27.04.1986, Blaðsíða 14

14 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. APRÍL1986
hélt veglegar veizlur, en hann gat
ekki leynt því fyrir syni sínum að
í hvert sinn sem hann fór í glæsi-
legri Bentley-bifreið út í kjötbúð eða
á bifreiðaverkstæði átti hann alltaf
á hættu að honum yrði sagt að
hann gæti ekki fengið lánað oftar.
Feðgarnir ræddust sjaldan við
þegar þeir voru einir saman. „Alla
ævi fóru svo að segja allar samræð-
ur okkar, þær sem raunverulega
skiptu máli, fram að öðru fólki
viðstöddu," segir Le Carré.
Synir Ronnies voru einmana og
einangraðir, hvort heldur á heimili
föður þeirra, meðal þeirra sem hann
umgekkst, eða í heimavistarskóla.
Að lokum fluttist eldri bróðir Le
Carrés, Anthony, til Bandaríkjanna,
þar sem hann rekur auglýsingafyr-
irtæki. Le Carré flýði til Sviss 16
ára gamall og skráði sig í skóla í
Bern til að sökkva sér ofan í þýzku,
sem hann hafði fengið áhuga á í
einveru sinni.
Ronnie greiddi aldrei skólagjöld
sonar síns á réttum tíma og stund-
um greiddi hann þau alls ekki. Að
lokum varð David að hætta námi.
Hann sá sér farborða á sama hátt
og Magnús Pym í nýju skáldsög-
unni, „Fullkominn njósnari", með
því að vinna alls konar störf. Eitt
af þeim var að þvo fíla með löngum
bursta.
í felum
Nýja bókin hefst á því að Magn-
ús Pym snæðir kvöldverð í Vín og
fréttir að faðir hans sé látinn. Hann
fer strax í felur og segir Mary konu
sinni að hann sé frjáls, en hún
skilur hann ekki. Hann á við að
hann þurfi ekki lengur að blekkja
nokkum mann.
í bókinni hafði Pym verið í Bern
áður en hann fór til Oxford til náms
og síðan hafið njósnastörf á vegum
brezku leyniþjónustunnar (MI6) í
Vín, þar sem hann fór með mál
Tékkóslóvakíu. Þegar hann hverfur
vekur það mikið uppnám í London
og Washington, því að þar er ekki
vitað hvort hann hefur hláupizt
undan merkjum eða hvort hann er
í felum einhvers staðar í Bretlandi.
Lesandinn veit hins vegar að Pym
Full
igós
John Le Carré gerir upp sakirnar
við f öður sinn í síðustu bók sinni
JOHN LE CARRÉ, njósnasögiihöfundurinn frægfi,
sem margir kannast við af sjónvarpsþáttum með
Sir Alec Guiness í hiutverki frægustu sögnhetju
hans, hefur sent frá sér 11. skáldsögn sína. Hún
er einkum forvitnileg fyrir þá sök að hún er að
nokkru leyti dutbúin sjálfsævisaga, þótt hún lýsi
fremur föður hans en honum sjáifum. George
Smiiey kemur ekki við sögu.
1e Carré, eða David
Comwell eins og
hann heitir réttu
nafni, á margt
sameiginlegt með
sögupersónum sín-
um, en í engri bók
hans er að fínna eins margar vís-
bendingar um fortíð hans og í hinni
síðustu, sem ber heitið „Fullkominn
njósnari" (A Perfect Spy).
Þessi „fullkomni njósnari" er
Magnús Pym, sem er nánast eftir-
líking Le Carrés sjálfs. Hins vegar
er lýsingin á Pym ekki aðalatriðið.
Það sem skiptir meginmáli og gerir
bókina opinskáa er lýsing á annarri
söguhetju, Rick Pym. Þegar Le
Carré lýsir Rick Pym er hann að
lýsa föður sínum.
Rick Pym fær þá einkunn hjá
Le Carré í bókinni að hann sé
gæddur miklum persónutöfrum, en
skorti allt gildismat. Þetta er talin
býsna sönn lýsing á föður höfundar,
sem var kunnur svindlari, notaði
hæfileika sina til að ávinna sér til-
trú fólks til að komast yfir fé þess
og var lyginn í þokkabót.
Svikahrappur
Ronald („Ronnie") Comwell,
faðir Le Carrés, eða réttara sagt
Davids Cornwell, „lifði hátt“. Hann
hneykslaði marga með iðjuleysi og
óráðvendni. Hann skipti sér lítið af
syni sínum ungum. Móðir Davids,
þ.e., Le Carrés, var fyrsta eiginkona
föður hans af fjórum. Hún hvarf
af sjónarsviðinu þegar hann var
þriggja ára gamall.
John Le Carré hefur sagt frá
því að þegar hann komst að því á
unglingsárum hvern mann faðir
hans hafði að geyma hafí hann fyrst
komizt í kynni við „leyniveröld" og
listina að njósna. Hann aflaði sér
með öðmm orðum vitneskju um
foður sinn með því að njósna. Nú
hefur hann reynt að brjóta þessa
reynslu til mergjar í hinni nýju
skáldsögu um „fullkominn njósn-
ara“ og lýsir þar föður sínum af
miklu hispursleysi. Hann hefur
reynt það nokkmm sinnum áður,
en alltaf án árangurs.
Ronnie gamli Comwell lézt fyrir
10 ámm. Þá hafði samband feðg-
anna rofnað fyrir löngu og töluverð
beiskja ríkti milli þeirra. Met-
sölubækur John Le Carrés höfðu
fyllt Ronnie stolti, en sigrar sonar
hans vom honum einnig gremju-
efni, því að hann gat ekki grætt á
þeim.
Ronnie vildi hagnast á bókum
sonarins. Hann sannfærði sig um
að hann ætti hlut í þeim auðæfum,
sem sonur hans komst yfir með
skrifum sínum. Hann vildi tryggja
sér sinn skerf af ágóðanum, en
honum tókst það aldrei.
John Le Carré vissi hvernig faðir
hans hafði lifað á eiginkonum sín-
um, foreldmm, tengdafólki og fjöl-
mörgum, sem hann hafði kynnzt,
þar á meðal blásaklausu fólki. Hann
vissi hvemig hann hafði blekkt allt
þetta fólk með sögum um að hann
ætti von á miklum auðæfum, aðal-
lega vegna fasteignaviðskipta — og
þær vom yfirleitt hreinn uppspuni.
Venjulega tókst honum þó að hafna
bónum föður síns um peninga og
standast fagurgala hans og per-
sónutöfra.
Le Carré sagði í viðtali við Joseph
Llelyveldt í „Intemational Herald
Tribune" í tilefni útkomu nýju bók-
arinnar: „Fyrir þremur eða fjómm
ámm varð mér skyndilega ljóst að
eina ráðið til að segja þessa sögu
og koma að þeirri kímni sem ég
vildi — og þar með samúð — væri
að gera soninn að mörgu leyti verri
en föðurinn. Þannig kæmist engin
sjálfsmeðaumkun að.“
Ógreiddir reikningar
Le Carré hefur minnzt föður síns í
langri grein í Sunday Times og
samkvæmt henni em minningamar
um hann heldur óskemmtilegar.
Eitt sinn kynnti hann sig sem full-
trúa sonar síns í kvikmyndaveri í
Berlín og kvaðst vera að undirbúa
gerð kvikmyndar eftir „Njósnaran-
um sem kom inn úr kuldanum"
fyrir Paramount-kvikmyndafélagið.
Hann hvarf síðan á braut án þess
að greiða háa reikninga, eins og
hans var vandi.
Öðm sinni mun faðir Le Carrés
hafa kynnt sig fyrir konu, er vakti
athygli hans í Bmssel, sem hinn
fræga rithöfund „Ron le Carré".
Einnig er hugsanlegt að hann hafi
ætlað að kúga fé út úr syni sínum
þegar hann heyrði um ástarsam-
band hans og konu í annarri stór-
borg álfunnar, eða svo heldur son-
urinn.
Le Carré þurfti að ábyrgjast
skuldir Ronalds föðiir síns til að
bjarga honum úr fangelsum í Ziirich
og Djakarta. Þegar Ron gisti á
glæsilegum hótelum átti sonurinn
alltaf von á að þurfa að greiða
reikninga, sem faðir hans skildi
eftir.
Faðir Le Carrés var svo tungulip-
ur að þegar hann hafði dmkkið
nokkur glös af víni með svissn-
eskum járnbrautarverkfræðingi gat
hann fengið hann til að leyfa sér
að fara með einkalest til Wengen,
þar sem sonur hans var á skíðum.
Þótt hann hefði misst aleiguna og
væri skuldum vafinn faðmaði yfír-
þjónninn á Savoy-hótelinu hann að
sér þegar hann kom þangað til að
snæða góðan málsverð, sem hann
átti ekki eyri fyrir.
Le Carré var orðinn 18 ára
gamall þegar hann komst að því
að faðir hans væri svikahrappur og
hafði setið í fangelsi fyrir íjárdrátt.
Þegar þetta kom upp úr kafinu var
Ronnie gamli í framboði fyrir
Fijálslynda flokkinn í kjördæminu
Great Yarmouth.
Le Carré er sannfærður um að
faðir hans hafí gert ráðstafanir til
þess að leyndarmálið um vafasama
fortíð hans yrði afhjúpað á opin-
bemm fundi, svo að hann gæti
kveðið niður sögusagnir íhalds-
manna.
í þá daga stóðst Le Carré ekki
persónutöfra föður síns, en hann
var farinn að gera sér grein fyrir
að stundum væri ekki allt sem sýnd-
ist. Skrifstofa föður hans var búin
íburðarmiklum húsgögnum og hann
Le Carré og forsíða
skáldsögunnar
„Fullkominn njósn-
, i'hn >
jfiCarre
BÆKURLE CARRÉS
1961 Call for the Dead (kvikmynd: The Deadly Affair 1967)
1962 A Murder of Quality
1963 Njósnarinn sem kom inn úr kuldanum
(tvenn verðlaun; kvikmynduð)
1965 The Looking Glass War (kvikmynduð)
1968 A Small Town in Germany
1971 The Naive and Sentimental Lover
1974 Tinker, Tailor, Soldier, Spy (sjónvarpsmyndaflokkur
1979)
1977 The Honourable Schoolboy (tvenn bókmenntaverðlaun)
1980 Smiley’s People (sjónvarpsmyndaflokkur 1982)
1983 The Little Drammer Girl
1986 A Perfect Spy