Morgunblaðið - 12.10.1986, Blaðsíða 20

20 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. OKTÓBER 1986
HÁSKÓLI ÍSLANDS
Hafði ekEri iyst á
kennslustörfum - þó
svoim hafí nú faríð
Rætt við Jón Steffensen prófessor
Kennsla I lækningum hefst
á íslandi upp úr miðri 18.
öld. Samkvæmt tilskipun
konungs voru ákvæði í
erindisbréfi Bjama
Pálssonar, landlæknis, þess
i efnis að landlæknir skyldi
taka nemendur í
læknisfræði og árið 1760
tekur Bjarni til sín fyrsta
nemandann, Magnús
Lýðsson. Þeir sem hann
útskrifaði urðu síðan
fjórðungslæknar. Kennslan
hjá landlæknum var þó
stopul, enda sáu þeir um
hana einir. Læknar gátu
takmarkað á þessum tímum,
en þá var fullt upp af
mönnum, sem leiðbeindu,
sérstaklega prestum.
Læknar þess tima gátu helst
orðið að liði við
handlækningar, holdsveiki
var illviðráðanleg, en dálítið
gátu þeir við sullaveiki,
hleyptu út vatni úr
sullunum, en gátu ekki
læknað þá sem voru í
kviðarholi.
Jón Hjaltalín Jónsson hreyfir
fyrstur þeirri hugmynd að
stofna læknaskóla. Hann
tók nemendur upp á þann
máta sem var, fékk til þess
konungsleyfí, þá hafði kennsla í
læknisfræði hér legið niðri um
skeið. Hann fékk hjálp við kennsl-
una hjá Jónassen, seinna landlækni.
Árin 1864-65 voru fimm menn við
r.ám hjá Hjaltalín. Eftir að Lækna-
skólinn tók til starfa var landlæknir
forstöðumaður hans. Upp úr miðri
19. öld var safnað til sjúkrahúss í
Reykjavík og 1866 tók það til starfa
nálægt þeim stað sem herkastalinn
er nú, í húsi, sem kallað var klúbb-
húsið. Sjúkrahúsið var sjálfseignar-
stofnun, sem landlæknir stjómaði,
og þar fór einnig fram kennsla
læknanema. Strax í upphafí kom
Jónassen læknir þar til starfa.
Læknaskólinn var stofnaður 11.
febrúar 1866. Kennarar voru Jón
Hjaltalín Jónsson, landlæknir, og
læknamir Jónassen og Tómas
Hallgrímsson. Nýtt sjúkrahús var
stofíiað þar sem nú er Farsótt og
var eins og gamli spítalinn sjálfs-
eignarstofnun, í eigu sama félags.
Læknaskólinn flutti þangað árið
1884. Þá var Schierbech landlækn-
ir. AIls Iuku 62 menn prófí frá
Læknaskólanum. Kennumm hafði
fjölgað smám saman og þegar skól-
inn hætti störfuðu við skólann, auk
Guðmundar Bjömssonar, landlækn-
is, þrír fastir kennarar og sjö
aukakennarar. Þegar Háskólinn tók
til starfa árið 1911 vom 10 kennar-
ar í læknadeild, að mestu sama lið
og síðasta árið í Læknaskólanum.
Nemendur í læknadeild fyrsta
starfsárið vom 27 og höfðu allir
verið áður í Læknaskólanum.
Árið 1902 var Landakotsspítal-
inn byggður, en í gamla sjúkrahús-
inu fór fram munnleg kennslan eftir
það og „frílækningar", sem svo
vom kallaðar (ókeypis lækningar,
sem stúdentar stunduðu undir um-
jón kennara sinna). Læknadeildin
var þama til húsa til ársins 1913,
en þá lagði sjálfseignarfélagið upp
laupana og þá fluttist kennslan í
alþingishúsið. Þar var hún þar til
háskólabyggingin var tekin í notk-
un árið 1940. Eftir að læknadeildin
fluttist úr Farsótt, sem nú er kall-
að, hafði deildin afnot af líkhúsi
spítalans við kmfningar, en fljót-
lega fluttist sú starfsemi í útihús
(fíósið), sem fylgdi með þegar hús
Halldórs Friðrikssonar var keypt
fyrir læknadeildina.
Árið 1924 innritaðist í lækna-
deildina Jón Steffensen. Hann er
fæddur 15. febrúar 1905 í
Reykjavík. Að eigin sögn fór hann
í bemsku til Danmerkur og var
fyrst talandi á danska tungu, en
flutti á þriðja ári með foreldmm
sínum til Akureyrar. Faðir hans,
Hefalltafhaldið tengslum
við iagadeildhm
Rætt við Ármann Snævarr um
laganám á íslandi
Lagaskóli var stofnaður á íslandi árið 1908 og starfaði í
3 ár. Forstöðumaður hans var Lárus H. Bjarnason.
Fastráðinn kennari var Einar Arnórsson og Jón
Kristjánsson var aukakennari. Stofnun lagaskóla átti sér
langan aðdraganda. Allt frá 1945 var það mikið kappsmál
góðra manna að koma á fót lagaskóla hér. Helstu
forvígismenn þessa máls voru Jón Sigurðsson forseti og
Benedikt Sveinsson sýslumaður. Þeir báru báðir líka mjög
fyrir brjósti hugmynd um þjóðskóla eða háskóla. Um þetta
mál voru samþykktar bænaskrár og frumvörp hvað eftir
annað á síðustu öld en konungur synjaði þeim jafnan
staðfestingar. Loks 1904 voru staðfest lög um stofnun
lagaskóla.
Skólinn hóf starfsemi sína
árið 1908 og á sér einna
stytsta sögu íslenskra
skóla. Þar var ekkert próf
haldið og enginn nemandi
brautskráður en fímmtán stúdentar
alls skráðir til náms. Lagaskólinn
ásamt Læknaskólanum og Presta-
skólanum mynduðu stofninn að
Háskóla íslands árið 1911.
Fyrstu heimamenntuðu lögfræðing-
amir luku námi 1912, þeir BJöm
Kalman, Böðvar Bjarkan, Jón Þór
Sigtryggsson og Olafur Lárusson.
Þeir höfðu allir stundað mestan
hluta náms síns í Lagaskólanum,.
þessum skammlífa skóla, vöggu
íslenskrar lögfræðimenntunar á Is-
landi. Fram til stofnunar Lagaskól-
ans sóttu menn lögfræðinám til
Danmerkur. Sá fyrsti sem lauk full-
komnu lögfræðiprófí þar var
Þorsteinn Magnússon, sýslumaður,
prófínu lauk hann árið 1738. Sá
síðasti sem lauk lagaprófí við Kaup-
mannahafnarháskóla var Jón
Ólafsson, hæstaréttarlögmaður.
í’rófínu lauk hann árið 1923 í sam-
ræmi við aðlögunarákvæði, sem
giltu frá stofnun Háskóla íslands.
Tveir íslendingar luku þó prófí
alllöngu síðar
Lagaskólinn var til húsa í gömlu
húsi við Þingholtsstræti, sem nú er
brunnið, en kennsla í hinni nýju
lagadeild hófst í Alþingishúsinu 1.
október 1911. Lárus H. Bjamason,
Einar Amórsson og Jón Kristjáns-
son urðu allir prófessorar við hina
nýstofnuðu lagadeild háskólans og
Ólafur Lárusson nokkrum ámm
síðar. Þetta var fámenn deild í upp-
hafi og var þannig nokkra hríð, fór
ekki að fjölga vemlega í deildinni
fyrr en kom fram á fjórða áratug-
inn. Upp úr 1970 og á allra síðustu
ámm hefur fíölgunin orðið feikileg.
Árið 1941 rann Viðskiptaháskóli
íslands inn í Háskóla Islands og
þá breyttist lagadeildin í laga- og
hagfræðideild.
Fyrstu áratugina var laganámið
hér sniðið eftir danskri fyrirmynd.
Hugmyndin var sú að laganámið
hér skyldi ekki standa að baki því
danska og m.a. vom mörg kennslu-
ritin á dönsku og eftir danska
lögfræðiprófessora. Það var
snemma, sem þó lögfræðiprófessor-
ar við Háskóla íslands fóm að semja
íslenskar kennslubækur og þá kem-
ur smám saman fram vemlegur