Morgunblaðið - 19.12.1986, Blaðsíða 6

STRIK
6 B
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. DESEMBER 1986
*
*
*
Hreinn appelsínusafi (10%).
Náttúruleg bragó-og litarefni.
Stórgott og slær í gegn.
xr

Þegar
táradaggir
glitraH
Grátur veldur róti á sálarlífinu,
því þegar flóðgáttirnar opnast,
missa menn að nokkru eðlilega
sjálfsstjórn. En tárin búa annars
líka yfir vissum lækningamætti,
bæði gagnvart sál og líkama.
Ilangan tíma er kærastinn
eða eiginmaðurinn búinn að
koma reglulega illa fram við
sína útvöldu, en núna hefur
hann á hinn bóginn gert
nokkuð, sem með öllu er ófyrirgef-
anlegt. Á meðan hún bíður eftir
heimkomu hans, æðir hún í æstu
skapi fram og aftur um gólfið og
æfir um leið af kappi öll þau kjarn-
yrði, sem hún ætlar sér að skella
á hann, þegar hann birtist. Bræðin
beinlínis sýður í henni; en þegar
svo fundum þeirra ber saman, tek-
ur rödd hennar skyndilega að
skjálfa og allt í einu brjótast tárin
fram og flæða niður kinnarnar.
Refsiengillinn hefur þar með
breyst í lítið barn.
Vinnuveitandinn kallar þig fyrir
sig inn á skrifstofuna og lætur
dynja á þór hvassyrta og einkar
særandi gagnrýni varðandi vinnu-
brögð þín. Eftir því sem líður á
reiðilesturinn finnst þér, að þú
þurfir á að halda allri þeirri sjálfs-
stjórn, sem þú býrð yfir, til þess
að aftra því að neðri vörin fari að
titra, og það er rétt með naumind-
um, að þér tekst að komast út úr
skrifstofunni og inn á salerniö,
áður en allar stíflur gefa eftir og
táraflóðið rennur fram í stríöum
straumum.
Allteftir
aðstæðum
Það eru þess háttar aðstæður,
sem gera það að verkum að marg-
ir kjósa heldur að halda aftur af
tárunum. Tár eru óróavekjandi af
því að sjálfsstjórnin dvínar, þegar
þau taka að renna. f fáein andartök
virðist vatnsflóðið úr augum okkar
brjótast fram, án þess að við fáum
nokkrum vörnum við komið, og þvi
fylgja undarleg soghljóö frá munni
og hvinur í nefgöngum. Svo ekki
sé minnst á þá fáránlegu kippi,
sem ósjálfrátt fara um andlitsvöðv-
ana.
Úr því að mennirnir eru einustu
spendýrin, sem fella tár af geðs-
hræringu, þá liggur nærri að álykta
að þau hafi vissan tilgang, sem
standi á einhvern hátt í sambandi
við eðlislæga sjálfsbjargarviðleitni
mannsins. Vísindalegar rannsókn-
ir, sem nýlega hafa verið gerðar á
þessu sviði, þykja hafa leitt í Ijós,
hver þessi tilgangur kunni að vera.
Hafa menn komist að raun um,
að táraflóðið — líkt og sviti, þvag
og það loft, sem við öndum frá
okkur — hjálpi til við að losa lík-
amann við ýmis eiturefni. Stað-
reyndin er sú, að ef menn reyna
sífellt að halda aftur af tárunum,
þá kann sú viðleitni að ýta verulega
undir ýmsa líkamlega kvilla, allt frá
graftarbólum og upp í ósköp venju-
legt kvef.
Dr. William Frey við Minnesota-
háskóla hefur unnið að rannsókn-
um á efnasamsetningu tára og
hefur komist að raun um, að „til-
finningatár" eru að efnasamsetn-
ingu frábrugðin t.d. „laukskuröar-
tárum". Hann álítur, að í
„tilfinninga-tárunum" kunni líka að
vera efnið endorphin, en það er
kvalastillandi efni, sem mannslík-
aminn framleiðir, þegar mikið er
reynt á vöðvana. Ymislegt í rann-
sóknarniðurstöðum þeim, sem
Frey hefur lagt fram, bendir til
þess, að tárin eigi sinn þátt í að
hreinsa úr líkamanum skaðvænleg
aukaefni, sem myndast þegar
menn verða fyrir mikilli streitu. Það
var bók eftir dr. Margaret Crepe-
au, dósent í hjúkrunarfræði við
Marquette-háskólann í Kanada,
sem verulega ýtti undir dr. Frey
að setja fram kenningu sína um
líffræöilegt hlutverk táranna. Dr.
Margaret Crepeau hafði komist að
þeirri niðurstöðu, að visst sam-
band væri á milli streitukenndra
kvilla eins og magasárs og ristil-
bólgu annars vegar og grátgirni
og viðhorfa manna til gráts hins
vegar. Heilbrigt fólk, sem þátt tók
í þessum athugunum dr. Margaret
Crepeaus, haföi yfirleitt jákvæð
viðhorf til gráts, en sjúkir þátttak-
endur litu oftar en hitt á tár og
gráthviður sem niðurlægjandi við-
brögð og óþarfa tilfinningasemi.
Til heilsubótar
„Ég komst að raun um,“ segir
dr. M. Crepeau í bók, „að heil-
brigðir karlmenn og heilbrigðar
konur úthelltu fleiri tárum og líka
oftar og við margvíslegri aðstæður
heldur en karlar og konur, sem
þjáðust af magasári eða ristil-
bólgu." Margaret Crepeau og fleiri
vísindamenn á sviði læknisfræði
hafa eindregið hvatt lækna til að
leyfa sjúklingum sínum að finna
oftar fyrir þeim læknandi áhrifum
sem það getur haft að úthella tár-
um, í stað þess að grípa alltaf til
þess ráðs að gefa sjúklingum ró-
andi lyf.
Sú staðreynd, að konur skuli
yfirleitt eiga mun auðveldara með
að fella tár, bresta í grát og láta á
annan hátt í Ijós geðshræringar
sínar heldur en flestir karlmenn,
kynni einnig að vera viss skýring
á því, að hár blóðþrýstingur og
hjartasjúkdómar eru ekki nándar
nærri eins tíðir kvillar hjá konum
eins og hjá körlum. í Bretlandi
voru næstum 64.000 karlmenn
lagðir inn á sjúkrahús til meðferðar
við hjartaáfalli á árinu 1982, en
konur voru aftur á móti 34.000.
Dr. William Frey fór þess á leit
við þá karla og þær konur, sem
voru til meðferðar hjá honum sem
sjúklingar, að halda sérstakar
„grát-dagbækur“ í einn mánuð.
Við athugun á færslum dagbóka-
höfunda kom í Ijós, að konur grétu
og tárfelldu fimm sinnum oftar en
karlmenn. Meirihluti þess fólks,
sem lét sig hafa það að úthella
tárum, sagði að sér liði miklu betur
eftir að hafa grátið.
Það er óneitanlega dálítið kald-
ÞJÓÐBÚNINGURINN
STENDUR FYRIR SÍNU
við og núna hefur verslunin ís-
lenskur heimilisiðnaður það
sem þarf í slíka búninga."
- Er það algengara í ein-
hverjum landshluta öðrum
fremur að konur vilji eignist
þjóðbúning?
„Ég hef saumað búninga fyrir
fólk hvaðanæva af landinu
og ekki síst fyrir íslenskar konur
búsettar erlendis. Mór finnst
ekki algengara á einum stað
frekar en öðrum að konur vilji
eignast þjóðbúning, en mór er
sagt að allar konur á Bolung-
arvík verði bókstaflega aö eiga
þjóðbúning. Eftirspurn í að láta
sauma á sig er nokkur og ég
hef yfirleitt nóg að gera í því að
sauma búninga."
GUÐRÚN ÁRNADÓTTIR
Skemmtilegt-en mikilvinna
Pg er að sauma á dóttur mína sem er búsett erlendis," sagði
Guðrún Árnadóttir, þegar hún var innt eftir því hvort hún væri
íauma búning á sig.
„Hér á árum áður átti ég minn eigin búning en svo gaf ég móð-
ur minni hann, því þegar á daginn kom notaði ég upphlutinn ekki
nema nokkrum sinnum. Dóttir mín mun eflaust koma til meö að
nota sinn búning, þv( í Svíþjóð þar serrt hún er búsett eru þjóð-
búningar notaðir viö mörg tækifæri.
Þetta er annars mikil vinna og í upphafi gerði ég mér alls ekki
grein fyrir því hve mikinn tíma þetta tæki. Þó er þetta mjög
skemmtilegt,“ sagði hún að endingu.