Morgunblaðið - 27.03.1987, Page 6

6 C
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 27. MARZ 1987
- Nýlegar rannsóknir
sýna að ungir Vestur- ís-
lendingar hafa mun
minna kólesterólmagn í
blóðinu en jafnaldrar
þeirra á Héraði. Þó eru
kransæðasjúkdómar
tíðari þar en hér á landi.
» »esturfarir Islendinga lögðu
upp í hendur okkar náttúru-
^M lega tilraun þar sem ein-
stakt tækifæri býðst til þess að
rannsaka áhrif aldalangrar búsetu
í ólíku umhverfi á erfðafræðilega
sambærilega hópa. Vestur-í
slenska þjóðarbrotið hefur varð-
veitt sérkenni sín óvenju vel. Enn
er víða aðfinna íVesturheimi fjölda
óblandaðra afkomenda vesturfara.
Orsaka sjúkdóma er að leita í erfð-
um, eða umhverfi og lífsháttum.
Ef algengi sjúkdóms og áhættu-
þátta reynist ólíkt hjá Vestur-
Islendingum og íslendingum má
ætla að orsakanna sé að leita í
umhverfi og lífsháttum."
Það er Dr. Jóhann Axelsson for-
stöðumaður rannsóknarstofu
Háskólans sem hefur fengist til að
skýra frá niðurstöðum nýlegra
samanburðarrannsókna sem hann
hefur unnið að ásamt samstarfs-
mönnum sínum. Rannsóknirnar
voru gerðar á Héraðsbúum og
Vestur-íslendingum í Vatnabyggð-
um Kanada.
Og Jóhann heldur áfram. „Um
áhættuþætti sjúkdóma meðal
Vestur-íslendinga var svo til ekk-
ert vitað, en rausnarlegur styrkur
úr Minningarsjóði Aðalsteins
Kristjánssonar gerði okkur hins-
vegar mögulegt að hefja slíkar
rannsóknir í Islendingabyggðum
Manitoba norður af Winnipeg sl.
vor. Þá styrkti Vísindasjóður þess-
ar rannsóknir í fyrsta sinn á sl. ári.“
- Var ekkert erfitt að hafa upp
á hreinræktuðum íslendingum?
„Dr. Jens Pálsson forstöðumað-
ur Mannfræðístofnunar Háskóla
íslands hefur áður gert umfangs-
miklar mannfræðirannsóknir á
vestur-íslenskum börnum og ungl-
ingum og lagt þannig grundvöll að
þessari rannsóknarferð. Með að-
stoð skólayfirvalda og ættfræð-
inga og annarra fróðra og
áhugasamra heimamanna náðum
við sambandi við alla einstaklinga
af íslenskum ættum á aldrinum
7-30 ára sem áttu heimili á svæð-
Við mælingar á Vestur-íslendingunum.
inu, en íslendingar vestra eru mjög
fróðir um uppruna sinn. Þátttaka
í rannsókninni var mjög góð, 95%
alíslenskra skólabarna og 90%
þeirra sem voru íslensk að 3/4
hlutum mættu til rannsóknar. Þá
voru einnig gerðar mælingar á
helmingi þeirra skólabarna sem
voru hálfíslensk og réði tilviljun
vali þeirra. Úr aldurshópnum 19-30
ára var eingöngu rannsakað alís-
lenskt fólk og nam þátttaka þeirra
70%. Alls voru rannsakaðir 265
einstaklingar í Gimli, Riverton og
Arborg, og hófst urvinnsla gagna
þegar heim var komið á rannsókn-
arstofu í lífeðlisfræði og greining
blóðsýna fór fram á rannsóknar-
stöð Hjartaverndar."
- Hefur verið gerð grein fyrir
þessum rannsóknum einhvern-
staðar opinberlega?
„Ekki að heitið geti, þó var sögu
þeirra og framkvæmd gerð nokkur
Björn Hjálmarsson læknanemi stingur munnstykki upp í einn Vestur-
íslendinginn til að mæla súrefnisupptöku hans.
„EKKERT HJÓNABAND ER SVO
FULLKOMIÐ
AÐ ÞAÐ GETIEKKIBA TNAГ
þau það ekki óalgengt að fólk tal-
aði um að þetta væri það besta
sem hefi hent það.
„Það er undantekning ef fólki
mislíkar hjónahelgin. Það hefur þá
hugsanlega ekki verið tilbúið að
takast á við sín mál og kannski
búið sér til lygnan sjó, ekki tekið
á viðkvæmum málum og forðast
það sem kynni að leiða til vand-
ræða. Hér er hinsvegar lögð
áhersla á að tala og tjá sig um hin
ýmsu mál.“
— Funduð þið mun á ykkur eft-
ir að þið voruð þátttakendur?
„Við kynntumst eiginlega upp á
nýtt. Þetta er eins og að skynja
nýja vídd í tilverunni og hjónaband-
inu. Eftir tíu til fimmtán ára
hjónaband heldur maður að ekkert
geti komið manni á óvart, en það
er mesti misskilningur. Við lærðum
að rækta samband okkar ennþá
betur og þrátt fyrir að við höfum
alltaf verið opin hvort gagnvart
öðru þá varð einnig breyting þar
á.“
Séra örn Bárður segir að þetta
hafi einnig komið sér aö góðum
notum í preststarfinu hvað varðar
skilning á mikilvægi tilfinninga í lífi
fólks. Hann kveðst leggja sig fram
við að hlusta fremur en að gefa
ráð og telur að „Marriage Enco-
unter“ hafi breytt viðhorfum sínum