Morgunblaðið - 02.04.1987, Síða 9

MORGUNBLAÐIÐ, VIÐSKIPITAIVINNULÍF FIMMTUDAGUR 2. APRÍL 1987
B 9
Sjávarútvegur
Borgarsjóður á að byija
sölu hlutabréfa í
Granda hf. á þessu ári
- segir Brynjólfur Bjarnason, framkvæmdastjóri Granda og
er bjartsýnn á rekstur fyrirtækisins á þessu ári
Morgunblaðið/Bjami
GRANDI — Tap á rekstrinum segir ekki alla söguna. Brynjólfur bendir á að mikilvægt sé að átta sig
á því hvemig tekst að varðveita eigið fé fyrirtækisins. í ársbyrjun nam ejgið fé 451 milljónum króna, sem
jafngildir 528,6 milljónum króna í árslok, miðað við verðlagsbreytingar. í efnahagsreikningi 31. desember
1986 er eigið fé 521,5 milljónir króna. Þannig að 7,1 milljón króna vantaði upp á að eigið fé héldi verð-
gildi sínu.
„Við erum mjög bjartsýn á þetta
ár. Ytri skilyrði eru hagstæð þó
auðvitað sé þróun gjaldmiðla
áhyggjuefni. Að mínu viti eru
þær ákvarðanir sem núverandi
ríkisstjórn hefur tekið um aukið
frelsi í viðskiptum, mikilsverðar.
Við stefnum í rétta átt, frelsið á
eftir að verða okkur farsælt og
það gildir jafnt um sjávarútveg
sem aðrar atvinnugreinar,“ segir
Brynjólfur Bjarnason, fram-
kvæmdastjóri Granda hf. í viðtali
við Morgunblaðið um afkomu
fyrirtækisins á liðnu ári, starf
hans og fleira er tengist sjávarút-
vegi. Brynjólfur telur að borgar-
sjóður eigi að byija sölu á
hlutabréfum í Granda á þessu
ári.
Brynjólfur segist vera sannfærð-
ur um að ákvörðunin um að sameina
Bæjarútgerð Reykjavíkur og ís-
björnin hefi verið rétt. „Davíð
Oddsson borgarstjóri, hafði pólitískt
hugrekki til þess að hafa frum-
kvæði í þessu máli. Það var unnið
vel að sameiningunni frá upphafi.
Mjög hæfír menn, Ólafur Nílsson,
endurskoðandi, Jón G. Tómasson,
borgarritari og Benedikt Blöndal,
hæstaréttarlögmaður voru fengnir
í undirbúninginn. Þeir unnu mjög
gott starf. Ólafur í því er snéri að
fjármálum, og Jón og Benedikt í
sambandi við lögfræðileg atriði."
Báðir aðilar, borgin og eigendur
Isbjamarins, komu sér saman um
að kalla til sérfróða menn, verk-
fræðinga, skipaverkfræðing og
.aðra til að meta eignir fyrirtækj-
anna og gera rekstrarlíkan að nýju
fyrirtæki.
„Eftir á að hyggja er ég sann-
færður um að það hafí hjálpað
báðum aðilum að gera upp hug sinn,
hversu vel var staðið að málum.
Að sjálfsögðu voru erfíðleikar
margvíslegir fyrir báða aðila. En
það var ljóst að rekstur Bæjarút-
gerðarinnar annars vegar og ís-
bjarnarins hins vegar, var mjög
þungur og menn gerður sér grein
fyrir því að það var margt sem
hægt var að samnýta og reyndar
nauðsynlegt," segir Brynjólfur, og
bætir við að ekki sé hægt að sam-
eina fyrirtæki nema að fullur hugur
fylgi máli: „Auðvitað komu þær
stundir þegar efasemdir vöknuðu,
en á endanum var fyrir hendi sá
vilji sem þurfti."
Af hálfu borgarsjóðs var tilgang-
urinn með stofnun Granda tvíþætt-
ur. í fyrsta lagi að gera það sem
hægt væri til að koma í veg fyrir
að útgerð frá Reykjavík drægist
meira saman, en orðið var. Og í
annan stað, að borgarsjóður, og þar
með útsvarsgreiðendur í Reykjavík,
þyrftu ekki að leggja fram fjármuni
í rekstur útgerðarinnar. Hvernig
hefur tekist til? „Það er ef til vill
of snemmt að dæma og ég legg
áherslu á það. En báðir eignaraðilar
eru ekki í neinum vafa um að ák-
vörðunin var rétt,“ segir Brynjólfur.
Síðastliðið ár var fyrsta heila
starfsár Granda og samkvæmt
rekstrarreikningi nam hagnaður af
reglulegri starfsemi 1,4 milljónir
króna. Hins vegar var endanlegt tap
14,7 milljónir króna, þar sem tap
varð á dótturfyrirtæki Granda,
Síldar og fiskimjölsverksmiðjunni
hf., upp á 10,6 milljónir króna og
5,5 milljónir króna tap af sölu eigna.
Brynjólfur segir að hagnaður fyrir
afskriftir og fjármagnskostnað hafi
numið 143,8 milljúnum króna. Fjár-
magnskostnaður nam 15,8 milljón-
um og afskriftir 126,6 milljónum
króna.
Tap á rekstrinum segir þó ekki
alla söguna. Brynjólfur bendir á að
mikilvægt sé að átta sig á því hvern-
ig tekst að varðveita eigið fé fyrir-
tækisins. í ársbyijun nam eigið fé
451 milljónum króna, sem jafngild-
ir 528,6 milljónum króna í árslokj
miðað við verðlagsbreytingar. I
efnahagsreikningi 31. desember
1986 er eigið fé 521,5 milljónir
króna. Þannig að 7,1 milljón króna
vantaði upp á að eigið fé héldi verð-
gildi sínu.
Ytri skilyrði hagstæð
Ytri skilyrði fyrir Granda voru
hagstæð á síðasta ári, og Brynjólfur
segir að fjármagnskostnaður hafí
verið óvenju lítill: „Gífurlegar sveifl-
ur geta orðið í rekstri fyrirtækja
sem eru háð erlendu lánsfé vegna
breytinga á gjaldeyrismörkuðum.
Fyrri hluta síðasta árs var fjár-
magnkostnaður mikill og þungur.
Bæði vorum við að vinna okkur út
úr skammtímaskuldum og þurftum
að greiða háa dráttarvexti. Þá var
þróun erlendra gjaldmiðla óhag-
stæð. Seinni hluti ársins var okkur
hagstæðari, — vextir fóru lækkandi
og við breyttum skuldakörfu okkar.
Þannig breytti Grandi afurðalánum
úr SDR í dollara, en um 90% af
tekjum eru í dollurum. Við höfum
því dregið úr gengisóvissu."
A liðnu ári var útgerðin rekin
með 35 milljón króna halla, en fisk-
vinnslan með 36,5 milljón króna
hagnaði. Brynjólfur segir að skipin
hafí skilað mismikið upp í fjár-
magnskostnað: „Grandi er ekki
rekinn eins og tvö fyrirtæki, eitt
sem er útgerðarfyrirtæki og annað
sem er fiskvinnslufyrirtæki. Þó út-
gerð sé gerð upp sérstaklega og
fískvinnsla sérstaklega, þá verður
alltaf að hafa í huga að heildarnið-
urstaðan skiptir mestu. Arferði
getur verið mismunandi í útgerð
og vinnslu. Það er því að vissu leyti
styrkur Granda að hafa mikil yfir-
ráð á báðum þessum sviðum."
Aðeins einn togari, Snorri Sturlu-
son, af sjö sem Grandi gerði út var
rekinn með hagnaði. Þetta er í
fyrsta skipti sem Snorri skilar hagn-
aði frá því að hann kom til landsins
árið 1973. Ástæða þessa er fyrst
og fremst tíðar siglingar Snorra.
Fyrir skömmu varð verðfall á
karfa í Bremerhaven, en þangað
hefur Snorri siglt og Brynjólfur var
spurður um þetta: „í Bremerhaven
gerast hlutimir eins og á markaði.
Framboð verður um tíma of mikið,
það er markaður. Ég held að það
hafí orðið of mikill gauragangur í
kringum þetta. Það var í sjálfu sér
ágætt að taka á málinu og það
gerði LÍU með því að setja sjálft
reglur. Það var ekki kallað eftir
reglugerðum eða lögum eins og
sumir hefðu kannski óskað eftir í
„Eftir á að hyggja er ég sann-
færður um að það hafi hjálpað
báðum aðilum að gera upp hug
sinn, hversu vel var staðið að
málum,“ segir Brynjólfur
Bjarnason, framkvæmdastjóri
Granda hf. Hann er sannfærður
um ákvörðunin um að sameina
Bæjarútgerð Reykjavíkur og
Isbjörnin árið 1985 hafi verið
rétt. Rekstur Granda fyrsta
heild starfsár fyrirtækisins
gekk mun betur en margir
höfðu spáð. Hagnaður var af
reglulegri starfsemi fyrirtækis-
ins. Fiskvinnslan skilaði rúm-
lega 36 milljón króna hagnaði,
en tap varð á útgerðinni. í
fyrsta skipti frá því að Snorri
Sturluson, togari Granda, kom
til landsins árið 1973, var hann
rekinn með hagnaði. Tap varð
á öðrum skiptum fyrirtækisins.
Á liðnu ári vann Brynjólfur
ásamt starfsmönnum Granda
að fjárhagslegri endurskipu-
lagningu fyrirtækisins og er
henni lokið. Auk þess þurfti að
grípa til róttækra ráðstafana í
stjórnun og skipulagningu fyr-
irtækisins, og Brynjólfur segist
ekki óska neinum stjórnenda
að ganga í gegnum slíkt.
þessari atvinnugrein. Markaðurinn
hefur verið að jafna sig síðan og
framboðið er hæfilegt."
Brynjólfur segir að eðlilega hafi
komið upp dálítil gremja: „Allt
síðasta ár voru það ákveðin skip
sem héldu þessum markaði gang-
andi. Á undanfömum árum hefur
tekist að hækka verðið á karfa frá
90 fpennig á pundið í 1,25 mörk.
Mönnum sámar auðvitað þegar sá
tími kemur að allir ætla að nýta
sér hátt verð og við förum aftur í
90 fpenningana og megum byija
upp á nýtt. En þetta er opinn mark-
aður og við verðum að taka þessu."
En hefur gámaútflutningur ekki
áhrif á vinnslugetu frystihúsanna
hér á landi? Er ekki sú hætta fyrir
hendi að með tíamnum dragi hann
úr henni? „Þessi hætta getur verið
fyrir hendi," svarar Brynjólfur:
„Við íslendingar erum eins og aðrar
þjóðir að nálgast markaði annarra
landa og þjóðfélög eru miklu opn-
ari. Erlendir markaðir standa okkur
opnir og þannig á það að vera.,
Hitt er rétt að vinnslugetan hér á
íslandi er ef til vill vanýtt, því það
eru erfiðleikar á því að manna hús-
in. Ég bið menn einnig oft að velta
því fyrir sér hversu mikill virðisauki
gæti orðið eftir í landinu ef sá físk-
ur sem fluttur er út í gámum væri
unninn hér heima. Menn mega ekki
missa sjónar á þessum þætti. Með
tímanum skapast jafnvægi, og við
vinnum fisk hér heima og seljum á
ferskfiskmörkuðum. En það þarf
að gæta hófs."
Fjárhag-sleg endur-
skipulagning
Þegar Grandi hf. var stofnaður
yfirtók borgarsjóður 210 milljónir
króna skuldir og ísbjömin 70 millj-
ónir. Þetta var eiginfjárframlag
eigendanna, eftir að sambærilegt
eignamat á báðum fyrirtækjunum
hafði farið fram. Ifyrsta verkefni
Brynjólfs sem framkvæmdastjóra
hins nýstofnaða fyrirtækis var fjár-
hagsleg endurskipulagning: „Það
var verkefni mitt og starfsmanna
hér, á síðasta ári, að vinna að fjár-
hagslegri endurskipulagningu
fyrirtækisins. „Þegar teknar voru
yfir 280 milljónir króna langtíma
skuldir opnaðist möguleiki á því
breyta skammtímaskuldum í lang-
tímaskuldir. Skammtímaskuldir
voru mjög miklar hjá báðum fyrir-
tælq'unum, BÚR og ísbirninum.
Samningar við lánadrottna voru
gerðir og viðskiptabanki okkar,
Landsbankinn, var okkur innan
handar með að útvega langtímalán
og við fórum á erlendan markað
og fengum lán til lengri tíma.“
Brynjólfur segir að fjárhagslegri
endurskipulagningu sé nú lokið.
Veltufjárhlutfallið breyttist veru-
lega og hækkaði úr 0,6 í 0,8 á
milli ára. Þetta hlutfall er þó enn
lágt: „Að sjálfsögðu væri æskilegra
að veltufjárhlutfallið væri hærra.
Ég efast um, að þó erlendis og þá
sérstaklega í Bandaríkjunum sé
lágmarkið 2, að við sjáum svo hátt
hlutfall hjá íslenskum fyrirtækjum
á næstu árum. Það eru örugglega
ekki mörg hérlend fyrirtæki sem
eru með svo hátt hlutfall. Fyrir
þessu eru ýmsar ástæður. Það hef-
ur ekki verið jafnvægi á peninga-
markaði, hér hefur ríkt verðbólga
og eigið fé fyrirtækjanna hefur
rýrnað. Þau hafa verið rekin meira
eða minna á lánsfé. Þess vegna er
ekki við því að búast að veltufjár-
hlutfallið verði eins hátt hér á landi
og erlendis fyrr eðlilegt ástand og
jafnvægi heftir ríkt í áratug eða
svo.“
Veltuf/árhlu tfall er notað sem
mælikvarði á mögvleika fyrirtækis
til að standa í skilum með skuldir
er greiða þarf innan t.d. 12 mán-
aða. Því hærra sem hlutfallið er því
betra.
Sársaukafullur tími
Auk fjárhagslegrar enduskipu-
lagningar varð að breyta um í
stjómun og skipulagi fyrirtækisins.