Morgunblaðið - 12.07.1987, Blaðsíða 4

4 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 12. JÚLÍ 1987
I ANDAHEIMURINN
Þeirfram
liðnu fá
ekkisam
I BÓKMENNTIR
band
Breskir miðlar eiga um þessar
mundir við sérkennilegan
vanda að stríða. Þeir eru svo vinsæl-
ir, að þeir fá ekki við neitt ráðið.
Er engu líkara en löndum þeirra
liggi nú lífíð á að komast í samband
við andaheiminn.
Bresku miðlasamtökin geta ekki
lengur orðið við óskum ýmissa
kirkjufélaga um sérfræðinga með
aðgang að „herberginu fyrir hand-
an“ og bitnar þetta sérstaklega á
nýbökuðum miðlum, sem oft lenda
f svipaðri aðstöðu og ungu mennim-
ir, sem sendir voru fyrirvaralaust á
vígvellina. Hefur gætt nokkurrar
óánægju með nýgræðingana enda
ekki óalgengt, að þeir sanni fákunn-
áttu sína með því að megna ekki
einu sinni að lýsa jafn einföldum
hlutum og gömlum meiðslum
heinna framliðnu eða hvaða litur
var á uppáhaids peysunni þeirra.
Terry Gordon, formaður í sam-
tökunum, viðurkenndi í viðtali við
blaðið „Sálarrannsóknafréttir", að
stéttinni hefði farið aftur. „Kunn-
áttunni hefur hrakað," sagði hann,
og Tom Johanson, framkvæmda-
stjórí samtakanna, upplýsti að
nýlegt fráfall reyndra miðla hefði
gert illt verra.
„Áhuginn á miðilsstarfsemi og
sálarrannsóknum hefur ekki minnk-
að, vandinn er sá, að hann hefur
stóraukist," sagði Johanson.
„Vegna þess hefur álagið á ungu
miðlana, sem enn eru í þjálfun, stór-
aukist og þeir hafa látið freistast
til að he§a störf áður en náminu
er lokið. Þeir eru óreyndir, ekki
fullnuma og ekki vanir að koma
fram fyrir fólk, sem að sjálfsögðu
leynir sér ekki.“
Miðlasamtökin gera hvað þau
geta til að hraða þjálfun nýrra miðla
án þess þó að gleyma neinum undir-
stöðuatriðum í iðninni, eins og
árunum og útfryminu og öðru þess
háttar. í undatekningartilfellum og
algerri neyð eru nemendumir þó
látnir koma fram opinberlega, en
þá er þátttakendunum skýrt frá því
áður, að þeir séu óreyndir.
í bækistöðvum samtakanna við
Belgrave Square í London hefur
vikulegum miðlanámskeiðum verið
fjölgað upp i fjórtán. Rúmlega 150
væntanlegir miðlar eru í þjálfun og
samtökin em alltaf á höttunum eft-
ir „náttúrubömum" I þessum
vísindum.
„Við höfum alltaf vakandi auga
með efnilegum miðlum," segir Gor-
don, sem er 72 ára gamall og
stundar andlegar lækningar í
Wimbledon. „Ef við teljum þá nógu
góða fá þeir að reyna sig.“
- MARTIN WAINWRIGHT
Raunveru
leikinn í
reyfarastíl
Margar skáldsögur hafa verið
skrifaðar um pólitíkina í
Washington, um sterka, þögla
menn og þrautgóðar konur, og fer
það jafnan svo, að hetjunni, hvort
sem hún er forseti, öldungadeildar-
þingmaður eða í leyniþjónustunni
eins og nú er í tísku, tekst að lokum
að bjarga landi og þjóð frá aðsteðj-
andi ógæfu. „Hættan úr austri" og
tilraunir ofurhugans til að sigrast
á „hinum illu öflum" er sú upp-
skrift, sem alltaf er jafn vinsæl.
Skáldsagan Forsetafrúr (First
Ladies) eftir Catherine Breslin er
af þessum sökum eins og hressandi
andblær. í henni er slegið á gamla
strengi, fjallað um pólitíska spill-
ingu, kjmóra og mannlegan breysk-
leika og ekki skirrst við að sækja
fyrirmyndimar til bráðlifandi fólks.
Bókin er um Ronald og Nancy Re-
agan (Dan og Priscilla Sterling) og
Edward og Joan Kennedy (Larry
og Robin Devlin).
Reglumar um forsetakjör i
Bandaríkjunum em þær flóknustu
og fáránlegustu, sem um getur. Ef
enginn fær hreinan meirihluta get-
ur ýmislegt gerst og Breslin tekur
einmitt þann pólinn í hæðina.
Sagan hefst árið 1980. Roy Bob
forseti er ekki alltof viss um að ná
endurkjöri en til að bæta um fyrir
FÓRNARLÖMB - Nancy ogRea-
gan fá heldur slæma útreið
sér varpar hann fyrir róða varafor-
setanum, sem þykir heldur leiðin-
legur, og útnefnir í hans stað
öldungadeildarþingmanninn og
kvennagullið Devlin, bróður Devlins
heitins forseta, sem féll fyrir morð-
ingjahendi. í kosningunum fær
þriðji frambjóðandinn rétt nægilega
mörg atkvæði til að koma í veg
fyrir, að Sterling, fyrrum ríkisstjóri
í Kalifomíu og leikari á árum áður,
fái meirihluta kjörmannanna.
Nú kemur til kasta þingsins. Öld-
ungadeildin, sem demókratar ráða,
velur Devlin sem varaforseta en
fulltrúadeildin, sem kýs forsetann
við þessar kringumstaeður, skiptist
upp á milli þriggja forsetaefna.
Niðurstaðan verður því sú, að það
er Devlin, sem sver forsetaeiðinn.
Allt getur þetta átt sér stað og
stendur f stjómarskránni, því helga
Endalok „bankastjóra
gnðs“ enn sama ráðgátan
Omurlegur dauðdagi ftalska
bankastjórans Robertos Calvi,
en hann fannst fyrir fímm ámm
hengdur undir Blackfriars-brúnni í
London, er enn sem fyrr óráðin
gáta, sem líklega verður seint greitt
úr.
„Nú, þegar fímm ár eru liðin frá
atburðinum, efast ég um, að málið
verði nokkru sinni upplýst að fullu,"
sagði Barry Tarbun, einn yfírmanna
Lundúnalögreglunnar, í viðtali við
Reuters-fréttastofuna. Calvi, sem
kallaður var „bankastjóri guðs“
vegna náinna tengsla við Páfagarð
sem yfírmaður Ambrosiano-bank-
ans, stærsta einkabanka á ítalfu f
eina tíð, fannst hengdur og hang-
andi neðan í vinnupöllum við
Thames-á þann 18. júní árið 1982.
Vasamir á fötum hans höfðu verið
fylltir með gijóti en auk þess hafði
hann á sér nærri 10.000 dollara f
ýmsum gjaldeyri og falsað vega-
bréf.
Calvi hafði flúið frá Ítalíu viku
áður en þá beið hann endanlegrar
niðurstöðu áfrýjunarréttar um
fangelsisdóm vegna gjaldeyris-
smygls. Tveimur mánuðum síðar
hrundi Ambrosiano-bankinn og var
þar um að raeða mesta gjaldþrota-
mál einkabanka á ítalfu frá upphafí.
Tvær líkskoðanir, sú sfðarí á ár-
inu 1983, urðu til að breyta
upphaflegum úrskurði um sjálfs-
morð og era nú kringumstæðumar,
sem leiddu til dauða Calvis, taldar
„óvissar". Það er sem sagt talið
CAL VI — Var hann að flýja sjálf-
an sig eða „glœpaflokkana“ sem
konan hans talaði umT
óvíst hvort hann hefði svipt sig iífi
eða verið drepinn.
í maf síðastliðnum var gerð enn
ein tilraunin til að varpa ljósi á
þetta mál. Vora breskir leikarar
fengnir til að setja ýmsar hugmynd-
ir manna um dauða Calvis á svið
og var uppsetningin kvikmynduð
og þess gætt, að vatnsborðið í
Thames væri í sömu hæð og það
var 18. júní fyrir fímm áram.
Sviðsetningin var gerð að beiðni
dómsmálayfirvalda í Mílanó á Ítalíu
en þau verða nú að taka afstöðu
til kröfu ekkju Calvis, Klöra Calvi,
um líftryggingu manns síns. Eins
og jafnan er um slíkar tryggingar
fæst hún ekki greidd ef sannað
þykir, að viðkomandi hafí stytt sér
aldur.
Við rannsóknina árið 1983 sagði
Klara, að „glæpaflokkar" hefðu
verið á hælum manns síns og að
tveimur dögum fyrir lát hans hefði
hann hringt til hennar frá einhveij-
um ókunnum stað.
„Hann kvaðst vera að reyna að
ná samningum, sem myndu bjarga
honum og breyta öllu lífí okkar til
hins betra," sagði Klara.
Paul Terzeon, lögfræðingur í
London, sem fer með mál Klöru
Calvi, sagði í viðtali við Reutere:
„ég tel, að sviðsetningin hafí ekki
rennt stoðum undir það álit, að
Calvi hafi sjálfur svipt sig lífí. Sá
sem það ætlar að gera, fer ekki
þannig að“. Lögreglan segir hins
vegar, að þótt hún vilji ekki slá
neinu föstu bendi fátt til, að Calvi
hafí verið myrtur.
Daginn áður en hann fannst lát-
inn kastaði Graziella Teresá,
einkaritari hans og starfsmaður
Ambrosiano-bankans, sér út um
glugga og beið bana af. Tveimur
klukkustundum áður hafði stjóm
bankans sagt af sér og beðið ítalska
seðlabankann um að taka Ambros-
iano-bankann til rannsóknar.
Gjaldþrot hans tveimur mánuðum
síðar vegna skulda, sem námu 1,3
milljörðum dollara var upphafíð að
mesta fjármálahneyksli á ítalfu.
Dómsmálayfírvöld í Mflanó era
nú að ljúka rannsókn á þessu mikla
gjaldþroti og í febrúar og maí í ár
gáfu þau út skipun um handtöku
28 manna, sem sakaðir era um
aðild að alls konar svikastarfsemi.
Meðal þeirra vora bandaríski erki-
biskupinn Paul Marcinkus, forseti
Páfagarðs-bankans, og tveir yfír-
menn hans úr leikmannastétt.
Terzeon segir, að það sé ekki
ólíklegt, að Calvi hafí verið blekkt-
ur, fenginn til að yfírgefa hótelið
og tældur um borð í bát á Thames.
„Síðan kann honum að hafa verið
sagt, að báturinn yrði að bfða dálít-
inn tíma undir Blackfriare-brúnni
þar sem snöra var bragðið um háls
honum og hann hengdur í vinnupöll-
unum. Vissulega er þetta bara
hugmynd en það hefur ekkert kom-
ið fram, sem mælir gegn henni,“
segir Terzeon.
Barry Tarbun, lögreglumaðurinn
fyrmefndi, á hér lokaorðin:
„Þetta undarlega mál lætur mig
ekki í friði. Ef það er lff eftir þetta
líf og svo vill til, að fundum okkar
Calvis ber saman, þá fæ ég von-
andi að vita allan sannleikann."
- DANIEL LIEFGREEN
skjali. Hér er þó aðeins um að ræða
rammann um sjálfa söguna.
Bókin er um baráttu Robin Devl-
in við brennivínið og um tilraunir
Priscillu til að rífa manninn sinn
upp og komast að því hvemig hann
geti hreppt forsetaembættið. Geng-
ur þar á ýmsu og sumu miður
fallegu en í sögunni era mjög góðar
og nákvæmar lýsingar á lífínu í
Hvíta húsinu, lífí auðkýfínganna í
Kalifomíu og kvikmyndastjamanna
í Hollywood og á sóðalegu
baktjaldamakkinu og valdataflinu í
Washington.
Það er dálítið skrítið en að lokum
fer lesandanum að þykja vænt um
Priscillu. Hún er að vísu ófyrirleitin,
hefnigjöm og vaidasjúk en hún
hefur líka til að bera tryggð og
staðfestu - og hún stendur vörð um
manninn sinn. Breslin, höfundur
bókarinnar, fer ekki jafn mjúkum
höndum um Sterling eða Reagan.
Jfyrir þá, sem hafa gaman af yfír-
gripsmiklum áfellisdómi yfír foreet-
anum, er tilvalið að lesa bókina
Forsetafrúr.
Sagan er ofín úr mörgum þáttum
og er einn þeirra tilraunir Devlin-
hjónanna til að raða saman hjóna-
bandsbrotunum og annar sú
ákvörðun fyrri foreeta að leggja
allt að veði með því að reyna að
bjarga Kambódfu.
Spyija má hvort það sé rétt eða
viðeigandi að taka líf og feril lif-
andi manna traustataki og nota sem
efnivið f skáldsögu. Joan Kennedy
átti við áfengisvandamál að stríða;
eiginmaður hennar var ekki við eina
Qölina felldur og ^ölskylda hans
þrúgaði hana. Er ekki verið að
bæta gráu ofan á svart með því að
gera hana líka að sögupereónu?
Málið er, að bókin þykist ekki
vera neitt annað en hún er. Hún
er enginn lykilróman þar sem lesa
má raunveraleikann á milli línanna
eins og var með kunna Washing-
ton-skáldsögu með Marilyn Monroe,
Bobby Kennedy og Hugh Heffner
sem fyrirmyndir að aðalsöguper-
sónunum. Hún er skemmtileg
aflestrar og einnig mjög fræðandi
um sum ákvæði stjómarskrárinnar.
Sfðasta bók Catherine Breslin,
„Unholy Child“, var metsölubók en
hún er byggð á raunveralegum at-
burðum og fjallar um nunnu, sem
elur bam og fyrirkemur því.
-PATRICK BROGAN
I OFSTÆKI
Minning
sem vel
mætti
gleymast
Sovézkir fréttaskýrendur hafa
nú sívaxandi áhyggjur af starf-
semi rússneskra þjóðemissamtaka,
sem kalla sig Pamyat eða Minn-
ingu. Þykir boðskapur þessa félags-
skapar vera æði öfgafullur og í ætt
við fasisma.
í fyretu virtust 8amtökin hafa
góðan ásetning og þau einbeittu sér
að því að standa vörð um sögulegar
minjar. Starfsemin hefur hins vegar
tekið á sig mjög ógeðfellda mynd
í skjóli umbótastefnu Gorbachevs
flokksleiðtoga.
Tímaritið Ogonyek birtir nýlega