Morgunblaðið - 15.02.1989, Síða 31

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. FEBRÚAR 1989
31
Dragnótaveiðarnar eru
óhæía við suðurströndina
eftir Svein
Valgeirsson
Fyrir mörgum árum lauk drag-
nótaveiðum við ísland. Það var á
þeim tíma talið mjög skynsamlegt,
vegna þess að dragnótin var talin
algjört rányrkjuveiðarfæri.
Arið 1979 fór sjávarútvegsráðu-
neytið illu heilli að veita dragnóta-
veiðileyfi. Árið 1980 stunduðu 40
bátar dragnótaveiðar, árið 1983 56
bátar og árið 1988 144 bátar. Þann-
ig hefur fjöldi dragnótabáta þre-
faldast frá árinu 1980 til dagsins í
dag. Og ekki nóg með það, því í
upphafi stunduðu þessar veiðar ein-
göngu smærri bátar, sem veiddu
mest kola. En í dag eru skip sem
veiða með dragnót orðin miklu
stærri og öflugri og þar með veiðar-
færin. Þannig hefur veiðigeta drag-
nótaflotans eflaust vaxið mörgum
sinnum meira heldur en fjölgun
skipanna segir til um. Og nú veiða
þessi skip mun meiri bolfisk en
kola í dragnótina.
Endalausar tilraunaveiðar
Við höldum að fjölgun dragnóta-
báta sé mest hér við suðurströnd-
ina, og teljum óhæfu hvernig þessar
veiðar eru stundaðar. Til dæmis eru
svokallaðar tilraunaveiðar á lang-
lúru í dragnót með 120 mm
möskvastærð leyfðar frá Garðskaga
austur um að Eystrahomi, frá §öru-
borði og út, án nokkurra takmark-
ana. Þetta kalla þeir í ráðuneytinu
tilraunaveiðar. En það skrýtna við
þær er, að hver sem er virðist geta
fengið leyfi og stundað slíkar til-
raunaveiðar eftirlitslaust, að því
undanskildu, að leyfíshafa er skylt
að taka með veiðieftirlitsmann í
veiðiferð, sé þess óskað af hálfu
ráðuneytisins. Slíkt er reyndar mjög
sjaldgæft og í fullu samræmi við
aðrar gjörðir ráðuneytisins í þessu
máli. Þá hefur sárasjaldan á síðustu
árum verið leitað álits Hafrann-
sóknastofnunar varðandi leyfisveit-
ingar fyrir dragnót, og ekki heldur
varðandi smækkun möskva í veiðar-
færinu.
Vitleysan heldur áfram
Og vitleysan heldur áfram. Bátar
við suðurströndina fá leyfi til drag-
nótaveiða með 135 mm möskva alls
staðar við landið alveg upp í fjöru,
að undanskildum fjórum (4) til-
teknum svæðum. Á sama tíma fá
aðrir afmörkuð svæði til að vera á
og takmarkanir á afla vissra veiði-
tegunda. Til dæmis má ekki vera
meira en 15% af þorski í afla drag-
nótabáta í Faxaflóa. Hér við suður-
ströndina er aflasamsetning frjáls
að því er best verður séð, að því
undanskildu, að á langlúruveiðum
verði annar afli en langlúra ekki
óeðlilega mikill, enda um hávísinda-
legar veiðar að ræða.
Misræmi og mismunun
milli veiðarfæra
Við bendum ráðherra á að við
suðurströndina er engin landhelgi
í raun fyrir þá báta sem stunda
dragnót. Menn á togskipum eru
hirtir af Landhelgisgæslunni sem
ótíndir glæpamenn með of smáan
riðil í togveiðarfærum. Á sama tíma
geta önnur skip verið á dragnóta-
veiðum innan og utan við togveiði-
skipin með miklu smærri möskva
og allt löglegt.
Við suðurströndina má t.d. vera
með 120 mm eða 135 mm möskva
við dragnótaveiðar alveg upp í fjöru
og út. Við spærlingsveiðar má nota
nótariðil upp á 60 faðma. En ef
menn stunda togveiðar þá gildir 155
mm riðill inn að 3 sjómílum (land-
helgi þar fyrir innan) og 135 mm
riðill utan við pokalínu. Fyrir utan
þetta eru í gildi landhelgislínur fyr-
ir togskip miðað við stærð þeirra.
Misræmið og mismunun milli
veiðarfæra er því mikið og í raun
óviðunandi, þar sem dragnótabátar
eru oftar en ekki á bolfískveiðum.
Þetta verður að lagfæra.
Menn eru mjög uggandi yfir rán-
yrkju þeirri á bolfiski, sem stunduð
er af dragnótaveiðibátum við suður-
ströndina, eftirlitslítið og undir
yfírskini tilraunaveiða. Má í því
sambandi benda á að mikið af smá-
ýsu er að alast upp á grunnslóðinni
frá Vestmannaeyjum að Homafirði.
Dragnótaveiðibátar virðast hafa
frjálsan aðgang að þessum fiski
árið um kring án nokkurra tak-
markana. Það er því hætt við að
afli úr þessum árgöngum verði
minni en efni standa til þegar fram
í sækir. Það er því sanngirnismál
að bátar sitji við sama borð hvað
bolfískveiðar varðar, hvort sem um
er að ræða svæðatakmarkanir eða
möskvastærð gagnvart tog- og
dragnótaveiðum.
Að eyðileggja meira
en aflað er
En miðin við Vestmannaeyjar og
suðurströndina eru einnig notuð í
öðrum tilraunum. Benda má á
spærlingsveiðar við Vestmannaeyj-
Sveinn Valgeirsson
„Menn eru mjög ugg-
andi yfir rányrkju
þeirri á bolfíski, sem
stunduð er af dragnóta-
veiðibátum við suður-
ströndina, efltirlitslítið
og undir yfirskini til-
ráunaveiða.“
ar, sem alltaf skjóta upp kollinum
öðru hvoru. Fyrir þeim er áralöng
reynsla kringum Eyjar. Menn eru
langt frá því sáttir við útkomu og
afleiðingar þeirra veiða á aðrar
verðmætari tegundir en spærling.
Síðastliðið haust var tveim bátum
veitt leyfi til spærlingsveiða án
nokkurs samráðs við Hafrann-
sóknastofnun eða hagsmunaaðila í
Vestmannaeyjum. Þó er vitað að
sjómenn og útgerðarmenn í Eyjum
hafa mjög illan bifur á spærlings-
veiðum. Þeir telja raunar að þær
eyðileggi meiri verðmæti en aflað
er (t.d. vegna dráps humars og seiða
nytjafíska). Þannig virðast leyfi til
tilraunaveiða nú til dags miklu
fremur vera geðþóttaákvarðanir
ráðuneytisins hveiju sinni, frémgr-
en að rök eða álit sérfræðinga Haf-
rannsóknastofnunar og hagsmuna-
aðila heima í héraði liggi að baki
leyfisveitingum eins og eðlilegt
mætti teljast.
Ráðherrann hundsar
hagsmunaaðila og
vísindamenn
Okkur langar að lokum að benda
á eftirfarandi: Ráðuneytið fer ekki
að tillögum Hafrannsóknastofnun-
ar, og leitar jafnvel ekki eftir tillög-
um sbr. dragnótaveiðileyfí og-
spærlingsveiðileyfí. Ennfremur er
allt samráð við hagsmunaaðila
heima í héraði í lágmarki svo ekki
sé meira sagt þó vitnað sé til þess
við hátíðleg tækifæri.
Við getum ekki látið hjá líða að
benda ráðherra á, að skynsamlegra
er að halda hans fyrri stefnu, en
hún var að hafa samráð við „hags-
munaaðila" og vísindamenn Haf-
rannsóknastofnunar þegar um
ákvarðanir er að ræða sem vitað
er að eru umdeildar.
Við bendum á að það eru ekki
mörg ár síðan íslenska ríkið eyddi
stórfé í að kaupa upp allar dragnæt-
ur vegna rányrkju þess veiðarfæris.
Þá er einnig tiltölulega stutt síðan’”'
útgerðarmenn og sjómenn hættu
að nota þorskanætur. Ráðherra
ætti að kynna sér af hveiju það var
gert.
Það er skýlaus krafa til ráðherra
sjávarútvegsmála að hann leiti álits
hagsmunaaðila á viðkomandi svæð-
um, áður en ráðist er í leyfisveiting-
ar fyrir ný veiðarfæri, en fari ekki
með þessi mál eins og sín einkamál.
Höfandur er formaður Skipstjórn
og-stýrimannafélagsins Verðandi
i Vestmannaeyjum.
.
'gsw***
tilboð ofan!

N\V
AAVi- ,60C"> . oA0
6^20