Morgunblaðið - 04.04.1990, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. APRIL 1990
ÁSTLEITIN LIST
________Myndlist
Bragi Ásgeirsson
í Listhúsinu Borg við Pósthús-
stræti stendur nú og fram til 3.
apríl all óvenjuleg sýning á ástleit-
inni list, sem hefur hlotið nafnið
„Erótík". Það má skilja þetta orð
á ýmsa vegu því að til er lauflétt
og saklaus ástþrungin list ekki
síður en gróf, en skilin á milli
ástþrunginnar listar og kláms eru
einfaldlega þau, að í erótískri list
leggja menn öllu meiri áherslu á
listræn vinnubrögð.
Listasagan greinir þannig frá
ótrúlega miklu af mikilfenglegum
hlutum í ástþrunginni list og_ hér
stendur oft sjálf lífshrifningin að
baki listsköpuninni.
Það er því víðs fjarri að hér sé
verið að draga fram ljótleikann
við ástarlífið, enda er hér um
sjálfa h'fshvötina að ræða og þá
sálarorku er henni tengist. Það
þarf annarlegar hvatir til að
tengja lífið og lífsorkuna við ljót-
leikann, enda er guðinn Eros tign-
aður víða um heim með sérstökum
hátíðarhöldum árlega og koma þá
fram myndverk, sem á öðrum
stöðum og yngri menningarskeiða
kunna að vera úthrópuð sem
klám. Má hér vísa til fornar menn-
ingarríkja svo sem Japans og Ind-
lands.
Að fara að þessum atriðum með
fordómum, hömlum, pukri og yfir-
drifinni siðsemi hefur iðulega leitt
til óheilbrigðrar þróunar og má
segja að aldrei hafi verið meiri
þörf á heilbrigðum og réttum
skilningi á þeim en á síðustu
tímum.
Við getum tekið dæmi af kyn-
sjúkdómum sem virðat skæðastir
þar sem mesta pukrið, leyndar-
dómurinn og hræsnin er yfir hlut-
unum og bannað er að tala um
þá. Lítum t.d. til Rúmeníu annars
vegar og til héraðanna sunnan
Viktoríuvatns í Afríku hins vegar.
Við vitum allt um Rúmeníu, en
minna vita menn um eyðnifarald-
urinn sunnan Viktoríuvatns en
hann er þar meiri en annars stað-
ar í heiminum. Þar má segja að
allir séu með öllum, en um leið
eru það eins konar trúarbrögð að
tala ekki um þessi mál. Læknar
og mannfræðingar hafa verið að
rannsaka orsakirnar undanfarin
ár, en þeir standa á gati og geta
einungis lagt fram ágiskanir, því
að það er bókstaflega ekki hægt
að fá orð upp úr fólkinu um
kynlíf. Ætli að mikið og heilbrigt
ástarlíf sé ekki það sem eigi hvar-
vetna að vera í öndvegi? •
— En þessi sýning í Listhúsinu
Borg er þó ekki sett upp í neinum
sérstökum tilgangi öðrum en
þeim, að kynna þennan þátt í list-
sköpun íslenzkra myndlistar-
manna. Hann er svo sannarlega
til, en í mjög misríkum mæli og
má segja að enginn hafi beinlínis
tekið myndefnið alfarið til með-
ferðar annar en Alfreð Flóki og
þá með ófresku, dulrænu ívafi.
Verður það að teljast sérstaða
hans í íslenzkri myndlist.
En svo skal vísað til þess að
flestar myndir er búa yfir
lífsmögnum eru í sjálfu sér ást-
þrungnar að því leyti, að þær eru
sprottnar af sjálfri lífshvötinni
þótt myndefnið sé ekki á neinn
hátt kynþrungið.
Þessi sýning hefur verið á döf-
inni í nokkur ár og er hugmyndin
næstum jafn gömul listhúsinu.
Miðað við athygli og aðsókn
virðist hún koma á réttum tíma
og hefur það vakið furðu að ein-
mitt sá hópur fólks, sem síst hefði
mátt ætla að léti sjá sig á slíkri
sýningu fyrir fáeinum árum, skuli
vera hvað mest áberandi, en það
eru miðaldra konur. En annars
koma allir aldurshópar á sýning-
una, en hvort það sé af þörf eða
til að svala forvitni skal ekki full-
yrt.
En minnast má þess sem sagt
hefur verið, að ástin og kynlífið
sé eina listgreinin sem flest fólk
komi til með að skilja á allri
lífsleiðinni, því að líf er list og ást
er máttur.
— Það sem máli skiptir er að
tekist hefur að koma saman sér-
stæðri og óvenjulegri sýningu og
þótt hún sé engin heildarúttekt á
því sem gert hefur verið á þessu
sviði hérlendis er hún vissulega
gilt innlegg í myndræna rökræðu.
Björn Erlingsson
Tryggvi V. Líndal
HUGMYNDIR OG ORÐ
Ari Gísli Bragason
Bókmenntir
ErlendurJónsson
Ari Gísli Bragason: í
STJÖRNUMYRKRI. Reykjavík,
1989.
Björn Erlingsson: SAMSPIL
ORÐA-MYNDA. 64 bls. Kjölur.
Reykjavík, 1989.
Tryggvi V. Líndal: NÆTUR-
VÖRÐURINN. 54 bls. Reykjavík,
1989.
Ljóðlistin er gjarnan sjálfhverf,
skáldin kafa í eigið hugardjúp þang-
að sem öðrum tjóir ekki að skyggn-
ast. Efi og einmanaleiki lýsir sér í
ljóðum Ara Gísla Bragasonar. Ekki
er þó svo að skilja að mikið beri á
viðkvæmni og tilfinningasemi; slíkt
hæfír ekki nú á tímum. Skáld eiga
að vera dul og innhverf, eða er
ekki svo? Og ungur maður verður
að vera töff. Og hér er stutt ljóð
sem heitir einmitt — Töffarinn, slétt
og fellt:
Er vegurinn endalaus
spurði hún.
Eg veit það ekki.
Ég spila sóló,
alltaf sóló.
Alltaf sóló, alltaf einn. Sand-
korn efans heitir annað ljóð, ör-
stutt. Ætli Ari Gísli hitti ekki bein-
ast í mark þar?
Eins mðrg sandkorn
og finnast í eyðimörkinni
eru taugar mínar til efans.
Ari Gísli kann að vekja kennd-
ir en þarf að hyggja betur að orða-
vali. Mynd 'eftir Hauk Halldórsson
fylgir hveiju ljóði. Að mínum dómi
hæfir myndskreyting Hauks vel
efni og anda ljóðanna.
Björn Erlingsson er öðruvísi. í
ljóðlist hans blandast gamalt og
nýtt. Hann á það líka til að sækja
efni beint í hversdagslífið. Þótt
hann yrki ekki hefðbundið, sem
kallað er, setur hefðin eigi að síður
svip á ljóð hans. Sums staðar örlar
á ljóðstöfum. Orðaval og stíll sýnist
og miða til að ná fram hrynjandi.
Ljóð Björns eru hljóðlát. Sum ljóðin
lýsa þó heitri tilfinningu, jafnvel
sársauka. Hvergi verður skáldið
sakað um að hreykja sér hátt.
Átakaljóð eru þetta ekki. Og ekki
að furða þó skáldið efist um mátt
skáldskaparins, samanber ljóðið
Feig orð:
Orð mín um frið
boða ófrið.
Eru feig,
fundin sek.
Orð mín um sátt
boða ósátt
á sama hátt
Slík orð
þjóna engu
í heimi sem þessum
enda deyja þau í fæðinp.
*
Tryggvi V. Líndal á svo þriðju
bókina sem hér verður drepið á,
Næturvörðinn. Tryggvi er goð-
sagnaskáld; yrkir út frá fornum
minnum jafnt og nýjum, sýnist hafa
gluggað í klassík en skoðar það þó
með nokkrum galsa að hætti ungra.
Fyrsta Ijóðið heitir Hvarf hljóm-
sveitarinnar, um »stórsveit Glenns
Millers«. Þá eru ljóð sem heita Arg-
entína Faiklandseyjastríðsins, Chile
endurheimt, Miðjumaðurinn (um
forseta E1 Salvador) og Stalingrad.
I síðasta ljóði bókarinnar, Uppruni
Afródítu, er svo gagngert horfið til
hinnar einu og sönnu og uppruna-
legu fornu goðsögu.
Líklega er Tryggvi ekki allur þar
sem hann er séður. Sviptivinda
ýmissa gætir í ljóðum hans. Ef til
vill á hann eftir að finna sig betur
síðar. Sú skoðun hefur lengi verið
áleitin að skáld verði að slá um sig
með þversögnum og hótfyndni; ann-
að teljist bera vott um bamaskap.
Ekki er fullljóst hvað Tryggvi er
að fara í ljóðinu Um hreinskilni, en
það má virðast hvort heldur er: al-
vara eða hálfkæringur. Nema hvort
tveggja sé.
Varist hinn hreinskilna
því hann er ágengur
án þess að vita það.
Og viti hann það
er hann ennþá hættulegri
því menn lifa ekki
á sannleikanum einum.
Og satt er það. Allt er þetta
afstætt og hvert öðru háð þó hvað
reki sig á annað, líka Ijóðið og skáld-
ið, að ógleymdum sannleikanum
sem skáldin hafa svo lengi verið
að leita með takmörkuðum árangri.
En kannski eru lífssannindin fólgin
í þversögninni þegar öllu er á botn-
inn hvolft.
Ekki er ósennilegt að Tryggvi
eigi eftir að sýna á sér fleiri hliðar.
En þá þarf hann að hyggja að því
eins og fleiri hvað á í raun og veru
heima í ljóði.
Heilsufar hestsins
Bókmenntir
Sigurjón Björnsson
Helgi Sigurðsson dýralæknir:
Hestaheilsa. Handbók hesta-
manna um hrossasjúkdóma. Eið-
faxi. Reykjavík. 1989. 182 blað-
síður.
Allir þeir sem hafa hesta í umsjá
sinni þurfa á því að halda að vita
sitthvað um ýmsa þá kvilla og sjúk-
dóma sem fyrir koma hjá skjólstæð-
ingum þeirra. Enda þótt íslensk
hross séu að sögn ákaflega heil-
brigð og laus við margt af því sem
hrjáir erlend hross eru þau engu
að síður viðkvæmari en margan
grunar. Og vilji menn að hesturinn
þeirra endist lengi þarf að mörgu
að huga um meðferð og alla umönn-
un. Að sjálfsögðu læra menn smám
saman það nauðsynlegasta af
reynslu og samskiptum við dýra-
lækna, en æskilegt er þó að geta
lesið sér til um það helsta sem
gæta þarf að eða varast.
Engin bók hefur verið rituð um
hrossasjúkdóma og lækningar
þeirra á íslensku nema Dýralækn-
ingabók Magnúsar Einarssonar
sem út kom árið 1931. Hún er sjálf-
sagt í fárra höndum nú. Talsvert
er að vísu um gagnlega pistla þessa
efnis í tímaritum hestamanna
(Hestinum okkar og Eiðfaxa), en
tafsamt er að leita það efni uppi
þegar á þarf að halda. Sama er að
segja um allmargar bækur um þjálf-
un, tamningu og fóðrun hesta, svo
og járningar. Það tekur sinn tíma
að finna það sem við á, enda Iíklega
fæstir sem hafa heilt bókasafn inn-
an seilingar.
Nú hefur Helgi Sigurðsson gert
hestamönnum þann greiða að semja
handhæga bók um algengusíu
hrossasjúkdóma, einkenni þeirra,
orsakir, þegar þær eru kunnar, og
meðferð. Auk þess er sitthvað fleira
fyrir tekið í bók hans sem varðar
umhirðu og aðbúð hrossa og varnir
gegn sjúkdómum.
Þetta er ekki löng bók, tæpar
200 blaðsíður í fremur stóru broti.
Hún er ágætlega hönnuð. Tveir les-
málsdáikur eru á síðu. Allmikið er
af myndum, sem vel eru fallnar til
skýringa. Hafa flestar þeirra verið
teknar eða gerðar vegna þessarar
bókar og hefur höfundurinn sjálfur
tekið meiri hluta þeirra. í bókarlok
er heimildaskrá og skrá yfir atriðis-
orð, sem er vitaskuld bráðnauðsyn-
legt í bók sem þessari.
Bókin skiptist í rúmlega 30 kafla
og greinast sumir þeirra í undir-
kafla. Ég hygg að innan þessara
spjalda sé fjallað um flest það sem
leikmaður þarf að vita, enda ber
bókin það með sér að hún er ekki
rifuð af manni sem einungis hefur
bókviti og námsþjálfun á að skipa
heldur og langri reynslu af lækning-
um hrossa og samskiptum við hross
og hestamenn. Þetta gefur bókinni
sérstakan blæ. Höfundur veit vel
hvað helst þarf að segja og brýna
fyrir mönnum og hvernig á að segja
það svo að það komist vel til skila.
Ég er nokkuð viss um að þegar
hestamenn fara að lesa þessa bók,
jafnvel þótt reyndir séu, finna þeir
hér margt sem þeir vissu ekki áður
og annað skýrist sem áður var
óljóst. Menn eiga oft eftir að fletta
upp í þessari bók þegar vanda ber
að höndum. Enda er hún til þess
ætluð, skráð sem handbók í undir-
titli.
Það finn ég helst að bókinni að
hún er of stutt. En í raun er það
yfirleitt einkenni góðra og áhuga-
verðra bóka að lesandinn vill hafa
þær lengri. E.t.v. bætist eitthvað
við í seinni útgáfum, því að svo
þörf bók sem þessi hlýtur að verða
endurútgefin.
Höfundur ritar eðlilegt og lát-
laust mál, þó að „málfarsráðunaut-
urinn“ sem getið er í formála hefði
að ósekju mátt vera vökulli á stöku
stað.
Lengi hef ég alið þá von í brjósti
að til þess kæmi að starfræktur
yrði e.k. kvöldskóli fyrir hinn al-
menna hestamann (ekki fyrst og
fremst fyrir þá sem huga að frama
á landsmrhotum) og þar fengist
kennsla í flestu því sem varðar fóðr-
un, umhirðu, þjálfun, járningar og
annað sem að gagni kemur. Slíkur
skóli t.a.m. frá áramótum og fram
á vor, einkum ef hann er tengdur
reiðnámskeiðum þar sem menn sitja
eigin hesta, væri áreiðanlega mörg-
um kærkominn, ekki aðeins byij-
endum, heldureinnigþeim sem telja
sig lengra komna. Fæ ég ekki betur
séð en grundvöllur ætti að vera til
slíks á jafn fjölmennu athafnasvæði
og í Víðidalnum í Reykjavík. Bók
Helga Sigurðssonar er kjörin
kennslubók á sínu sviði í slíkum
skóla. Hún verður naumast „hest-
húsuð“ á mjög skömmum tíma ef
gagn á að vera að, og best færi
vitaskuld á því að efni hennar væri
tengt annarri kennslu.

1»