Morgunblaðið - 04.04.1990, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 4. APRIL 1990
Nefnd á vegum menntamálaráðuneytis:
Lagt til að byggja nátt-
úruhús í Vatnsmýrinni
NEFND sem menntamálaráðherra skipaði síðastliðið sumar, hefur sent
frá sér lokaáljt, annars vegar í formi frumvarps til Iaga um Náttúru-
fræðistofnun íslands og náttúrustofur, og hins vegar skýrslu um Nátt-
úruhús i Reykjavík.
Frumvarpi til laga um Náttúru-
fræðistofnun íslands og náttúrustof-
ur er ætlað að koma í stað gildandi
laga um almennar náttúrurannsóknir
og Náttúrufræðistofnun íslands.
Helstu nýmæli samkvæmt frumvarp-
inu eru þau að Náttúrufræðistofnun
er skilgreind sem landsstofnun og
geta setur hennar verið á allt að fímm
stöðum á landinu, en samkvæmt
ákvæðum til bráðbirgða er þó aðeins
gert ráð fyrir einu setri utan
Reykjavíkur á næstu fimm árum,
þ.e. á Akureyri. Heimild er til að
veita náttúrustofum í kjördæmum
tiltekinn fjárhagsstuðning frá ríkinu,
enda falli þær undir ákvæði laganna
um verkefni og stjórn. í ákvæði til
bráðabirgða er kveðið á um að heim-
ild verði veitt fyrir tveimur slíkum
náttúrustofum innan fimm ára frá
gildistöku laganna, annars vegar á
Neskaupstað og hins vegar í Vest-
mannaeyjum.
Meðaí verkefna Náttúrufræði-
stofnunar og náttúrustofa geta verið
rannsóknir er tengjast umhverfis-
málum og fer ráðherra umhverfís-
mála með málefni sem lögin taka
til. Uppbygging og rekstur náttúru-
sýningasafna eru aðskilin frá rann-
sóknum og verða verkefni sérstakra
félaga, sem ef til vill yrðu sjálfseign-
arstofnanir. í frumvarpinu er kveðið
á um tengsl Náttúrufræðistofnunar
við aðrar rannsóknastofnanir og
samstarf hennar og náttúrustofa, og
sett eru ný og fyllri ákvæði um
menntunarkröfur og ráðningu deild-
arstjóra og sérfræðinga Náttúru-
fræðistofnunar.
Samkvæmt tillögum nefndarinnar
um Náttúruhús er gert ráð fyrir að
eigendur þess verði ríki, Reykjavík-
urborg, Háskóli íslands og ef til vill
fleiri aðilar, en í húsinu verði Nátt-
úrufræðistofnun íslands í Reykjavík
og Náttúmsafn í nánu sambýli við
rannsóknir og kennslu Háskólans á
sviði líffræði og jarðfræði, auk þess
sem Hið íslenska náttúrufræðifélag
fengi þar inni með starfsemi sína.
Þessar byggingar yrðu í Vatnsmýr-
inni austan Norræna hússins, en
milli þeirra og Hringbrautar yrði frið-
land til að vernda fuglalíf og að-
rennnsli vatns í Ijörnina.
Nefndin gerir ráð fyrir að félag
verði stofnað um rekstur Náttúru-
safns í Reykjavík, og burðarstólpar
þess yrðu Náttúrufræðistofnun fyrir
hönd ríkisins, Reykjavíkurborg og
Háskóli Islands, auk þess sem kann-
að yrði hvort önnur sveitarfélög en
Reykjavík, stofnanir, félög og fyrir-
tæki vildu taka þtt í rekstrinum með
hlutareign eða styrkjum. Með sýn-
ingum í Náttúruhúsi yrði almenningi
veitt fræðsla um íslenska náttúru og
umhverfi, atvinnuvegi og rannsoknir.
Beitt yrði nútímalegri safntækni og
uppeldislegri miðlun við hæfi barna
og fullorðinna, og tæki hönnun húss-
ins og umhverfi þess mið af þessu
hlutverki.
Samkvæmt tillögu nefndarinnar
yrði fyrsti áfangi Náttúruhúss um
5.700 fermetrar og kostaði um 550
milljónir króna, en í honum verði
húsnæði Náttúrusafns um 3.300 fer-
metrar, sem kosta myndi rúmar 350
milljónir króna. Húsnæði Náttúru-
fræðistofnunar í fyrst áfanga er
áætlað 2.400 fermetrar og' myndi
kosta um 200 milljonir króna. Á
móti þeirri flárfestingu losnaði 1.400
fermetra húsnæði í eigu Háskóla ís-
lands og ríkis sem Náttúrufræði-
stofnun hefur nú til umráð við
Hiemmtorg, en nýbyggingarvirði
þess er um 100-110 milljónir króna.
Nefndin leggur til að menntamála-
ráðherra beiti sér fyrir viðræðum
mill þeirra aðila sem sterkastan
áhuga hafi á Náttúruhúsi og upp-
byggingu Náttúrusafns, og að þeir
stofni með sér undirbúningsfélag til
að vinna að framgangi þess. Náist
sú samstaða sem könnunarviðræður
nefndarinnar með menntamálaráð-
herra, borgarstjóranum í Reykjavík
og rektor Háskóla íslands í septem-
ber 1989 gáfu til kynna, og Ijármagn
verði tryggt, þá telur nefndin raun-
hæft að Náttúruhús verði risið í októ-
ber 1994 og Náttúrusafn geti tekið
til starfa í ársbyijun 1995.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Frá fundi Samtaka fiskvinnslustöðvanna. Lengst til vinstri er formað-
ur samtakanna og fiindarsljóri Arnar Sigurmundsson, þá Magnús
Gunnarsson, framkvæmdasljóri SÍF og Olafur Gunnarsson, fram-
kvæmdasljóri Hraðfrystihúss Ólafsvíkur.
Samtök fiskvinnslustöðva:
Brýn nauðsyn á mót-
un fískveiðistefhu
MÓTUN fiskvinnslustefiiu er yfirskrift ráðstefhu, sem haldin var á
vegum Samtaka fiskvinnslustöðva. Framsögumenn voru sammála um
nauðsyn mótunar slíkrar stefiiu til að koma skipulagi á gang mála og
til að aðlaga sig framtíðinni og bæta afkomu innan vinnslunnar. Ekki
var á fundinum samþykkt ályktun eða mótuð stefna en uppi voru
raddir um frekari samvinnu fiskvinnslumanna við steftiumörkun.
Athugasemd
Morgunblaðinu hefur borizt eft-
irfarandi athugasemd frá Pétri
Sigurðssyni, fyrrverandi formanni
Bankaráðs Landsbanka Islands.
Vegna athugasemdar frá núver-
andi formanni bankaráðs Lands-
banka íslands, Eyjólfi K. Siguijóns-
syni, í Morgunblaðinu í gær um að
grundvallarmunur á rammasamningi
Sverris Hermannssonar og Guðjóns
B. Ólafssonar um kaup á hlutabréf-
um SÍS í Samvinnubankanum og
lokasamningi bankaráðsins hafi verið
sá, að skv. rammasamningnum hafi
átt að greiða út verulegt fjármagn,
en í samningi bankaráðsins sé um
algjöra skuldajöfnun að ræða, vill
undirritaður taka fram eftirfarandi:
Hér hefur eitthvað skolast til í
minni Eyjólfs K. Siguijónssonar. Frá
upphafi stóð aldrei annað til af hálfu
Landsbankans en skuldajöfnun og
var viðsemjendum bankans, SÍS, það
fullljóst enda þótt þeir legðu fram
óskir um annað í upphafi.
Þetta vil ég að komi fram vegna
þess sérstaklega að formanni þókn-
ast að láta mín getið og þessarar
tillögu sem ég flutti og samþykkt
var samhljóða á síðasta fundi mínum
í bankaráðinu.
Hafnarfirði 30. mars 1990.
Magnús Gunnarsson, fram-
kvæmdastjóri SIF dró upp mynd að
því, sem kynni að verða um aldamót-
in. Hann taldi að þá byggjum við
að fijálsum aðgangi að mörkuðum
EB, heildarafli hér yrði meiri en nú,
fiskeldi stóraukið, hráefniskaup er-
lendis yrðu nokkur, flotinn yrði þriðj-
ungi minni, öllum afla landað hér á
landi, fijálst verð yrði á fiski, fisk-
vinnslufyrirtæki færri og stærri,
heimsmarkaður fyrir fiskafurðir
stærri og vaxandi samkeppni, fisk-
sölufyrirtæki_ yrðu stærri og sam-
starf aukið. í Ijósi þessa yrði að ná
samningum við EB, en þar til þeir
samningar náist verði að tryggja
íselnzkri fiskvinnslu jöfn samkeppn-
isskilyrði gagnvart erlendum sam-
keppnisaðilum. Móta verði nýtt verð-
myndunarkerfi, endurskipuleggja
flota og fiskvinnslu. Endurskipu-
leggja fjármögnunarkerfið, stytta
leiðina að neytendum og móta
langtímastefnu svo skammtíma-
hagsmunir eyðileggi ékki fyrir okk-
ur.
Tryggvi Finnsson, framkvæmda-
stjóri Fiskiðjusamlags Húsavíkur,
sagði, að mótun fiskvinnslustefnu
byggðist meðal annars á þremur
þáttum. Ákvörðunum teknum af
stjórnvöldum, ákvörðunum fjármála-
stofnana og ákvörðunum aðila innan
vinnslunnar sjálfrar. í ákvörðunum
stjómvalda yrðu að felast viðunandi
rekstrarskilyrði, samningar við önn-
ur lönd og efnahagsbandalög um
viðskipti með sjávarafurðir og fisk-
veiðistefna, sem veitti íslenzkri fisk-
Engar skipakomur
lengur í Borgarnes
Bæjarsjóður yfirtekur skuldir hafiiarinnar
Borgarnes.
„STAÐA Borgarneshafnar er þannig, þrátt fyrir nýlegan viðlegu-
kant og bætta leiðalýsingu inn Qörðinn, að skipakomur eru bún-
ar að vera um sinn,“ segir í fundargerð Hafiiarnefndar Borg-
arness. Á annað ár hafa engin skip komið til Borgarness. Það er
af sem áður var þegar Borgarneshöfn var ein stærsta uppskipunar-
höfn á Vesturlandi.

Morgunblaðið/Theodór Kr. Þórðarson
Nýi viðlegukanturinn í Borgarneshöfn hefur ekki verið kláraður.
Aðspurður sagði Óli Jón Gunn-
arsson, bæjarstjóri, að það stæði
ekki til að loka eða leggja Borgar-
neshöfn niður, eins og skilja
mætti af fréttaflutningi. Það væri
ekki ósennilegt að upp gæti kom-
ið að sú atvinnugrein á staðnum
sem að höfnin nýttist vel fyrir.
Tekjur hafnarinnar væru litlar
sem engar í dag og væri bæjar-
sjóður því að yfírtaka 3,2 milljóna
skuldir hafnarinnar. Höfnin yrði
áfram opin og smábátahöfnin í
notkun í sumar sem áður. Þegar
rætt væri um endurbætur á hafn-
araðstöðunni yrði að hafa það í
huga að þær voru samþykktar upp
úr 1970 þegar aukning var á
flutningum um höfnina. Það hefði
síðan tekið langan tíma að afia
fjármagns til framkvæmdanna.
Unnið hafi verið við gijótvörn og
fyllingu viðlegukantsins um 1980
og stálþiiið hafi síðan verið rekið
niður 1984. Eftir það hafi fram-
kvæmdum verið að mestu hætt
og yfirborð viðlegukantsins hafi
aldrei verið klárað, það væri
ósteypt enn í dag.
En hvað varð til þess að skip
hættu að koma til Borgarness?
Eftir að hafa rætt þau mál við
hlutaðeigandi kom í ljós að um
margar ástæður er að ræða.
Landleiðin styttist um rúma 30
km með Borgarfjarðarbrúnni og
með bundnu slitlagi varð leiðin
suður enn greiðfærari. Eimskipa-
félagið bauð út flutningana land-
leiðina frá Reykjavík til Borgar-
ness á hráefni til verksmiðjunnar
Vírnets. Með tilkomu hitaveitu
hættu Borgnesingar að nota olíu
til húshitunar og varð það til þess
að ferðir olíuskipa lögðust af.
Þegar Kaupfélag Borgfirðinga
hætti rekstri fóðurblöndunar-
stöðvar þegar það varð undir í
samkeppni við kögglað fóður,
hættu vöruflutningar að vera eins
hagkvæmir, því mjölið hafði oft
verið undirstaðan í vöruflutning-
um til kaupfélagsins. Síðast en
ekki síst hefur innsiglingin inn
Borgarfjörðinn alltaf verið erfið
og oft áhættusöm. Segir það
eflaust sitt að flestir skipstjóranna
sem komu til Borgarness höfðu
með sér kunnugan lóðs.
- TKÞ.
vinnslu forgang að hráefni til
vinnslu. Fjármálastofnanir yrðu að
breyta útlánastefnu sinni og kröfum
um eigið fé fyrirtækja og nýtingu
ijármagns í atvinnurekstri. Þá yrði
vinnslan sjálf að þróa betur vinnslu-
aðferðir, ákveða markaðsstefnu og
val markaðssvæða og auka tækni-
þróun og vöruvöndun.
Ólafur Gunnarsson, fram-
kvæmdastjóri Hraðfrystihúss Ól-
afsvíkur, segir að núverandi fyrir-
komulag sé óviðunandi og fyrirliggj-
andi frumvarp um stjórnun fiskveiða
taki ekkert tillit til fiskvinnslunar.
Hann leggur til að unnið verði skipu-
lega að því að á flest öllum þéttbýlis-
stöðum umhverfis landið verði
þokkalega sterk fyrirtæki, sem geti
á hagkvæman hátt séð fyrir nægi-
legri atvinnu á staðnum, en það sé
hægt með samruna fyrirtækja, end-
urskipulagningu og eftirgjöf skulda,
sem hvort sem er séu oft tapaðar.
Hráefni til vinnslu verði eftir því sem
hægt er tryggt svo starfsemin geti
gengið. Það verði meðal annars gert
með því að 30% af kvóta verði í eigu
fiskvinnslustöðva. Með því lækki
verð á fiskiskipum, sem sé ekki í
vitrænu samhengi við nokkurn hlut.
Hættan á því að missa skip úr
byggðarlögunum minnki og meiri
líkur séu á því að fiskvinnslustöðvar
sameinist um nýtingu kvótans.
Finnbogi Jónsson, framkvæmda-
stjóri Síldarvinnslunnar í Neskaup-
stað, sagði að markmið hugsanlegr-
ar fiskvinnslustefnu gætu verið að
framleiða sjávarafurðir í hæsta
gæðaflokki með sem lægstum kostn-
aði. Að tryggja að hámarksverð-
mæti fáist fyrir þjóðarbúið úr þeim
veiðikvóta, sem úthlutað er hveiju
sinni. Að tryggja eðlilegan rekstrar-
grundvöll í greininni þannig að unnt
sé að sinna nauðsynlegri nýsköpun
og þróunarstarfsemi. Að efla mögu-
leika á menntun og starfsþjálfun á
hinum ýmsu sviðum fiskvinnslunnar.
Að viðhalda og efla byggð á þeim
stöðum, sem best liggja við fiskimið-
um landsins.
Loknum framsöguerindum svör-
uc}u flutningsmenn fyrirspurnum.
Arnar Sigurmundsson, formaður
samtakanna, sagði við fundarslit að
brýn þörf væri á mótun fiskveiði-
stefnu og vinnslunni yrðu búin þau
skilyrði að hægt væri að vinna sem
mestan afla hér heima við sem bezt-
ar aðstæður.