Morgunblaðið - 09.06.1990, Blaðsíða 1

64 SIÐUR B/LESBOK
OTjttutKMtafeifr
STOFNAÐ 1913
128. tbl. 78. árg.
LAUGARDAGUR 9. JUNI 1990
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Utanríkisráðherrar NATO;
Fagna boðuðum
breytingum á Var-
sjárbandalaginu
Ungverjar hætta þátttöku í heræfingum
Turnbeny í Skotlandi. Reuter.
UTANRIKISRÁÐIIERRAR 16 aðildarríkja Atlantshafsbandalags-
ins (NATO) telja breytingar þær sem boðaðar hafa verið varðandi
markmið og skipulag Varsjárbandalagsins fagnaðarefni. I sameig-
inlegri yfirlýsingu sem birt var í gær að loknum tveggja daga
fundi ráðherranna í Skotlandi segir og að hraða beri Vínarviðræð-
unum um fækkun hermanna og vígtóla í Evrópu og að bandalag-
ið sé reiðubúið að hefja frekari samningaviðræður til að tryggja
frið og stöðugleika í álfunni þegar sá sáttmáli liggi fyrir. I lokaá-
lyktuninni er ítrekuð nauðsyn þess að bandarísku herliði verði
haldið úti í Evrópu og að kjarnorkuvopn verði áfram höfð þar til
taks.
Á fimmtudag komu leiðtogar
aðildarríkja V arsjárbandalagsins
saman til fundar í Moskvu og sam-
þykktu þeir m.a. að skilgreina bæri
upp á nýtt hlutverk bandalagsins
þannig að það yrði samtök „fijálsra
lýðræðisríkja“. í gær skýrði Lajos
Fur, varnarmálaráðherra Ungveija-
lands, frá því í Moskvu að her frá
landi sínu myndi ekki taka þátt í
æfingum Varsjárbandalagsins í ár
og ætlaði að segja skilið við það
síðla næsta ár.
Utanríkisráðherrar NATO sögðu
jákvæðan anda einkenna orðsend-
ingu leiðtoga Varsjárbandalagsins
og kváðust fagna henni. Ráðherr-
arnir ítrekuðu einnig fyrri sam-
þykktir varðandi aðild hins nýja og
sameinaða Þýskalands að Atlants-
hafsbandalaginu en samþykktu
jafnframt að taka bæri tillit til ör-
yggishagsmuna Sovétmanna.
I lokaályktuninni segir að hraða
beri CFE-viðræðunum svonefndu
um fækkun hermanna og hefðbund-
inna vopna í Evrópu þannig að
unnt verði að ljúka þeim á þessu
ári. Þegar sá samningur liggi fyrir
sé bandalagið reiðubúið að hefja
nýjar viðræður til að tryggja enn
frekar stöðugleika og öryggi í Evr-
ópu. Þær viðræður myndu m.a. taka
til liðsafla í Þýskalandi með tilliti
til öryggishagsmuna Sovétmanna.
James Baker, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, sagði á blaða-
mannafundi í gær að ekki væri
óhugsandi að NATO héldi í fram-
tíðinni úti liðsafla á landsvæði því
sem nú telst Austur-Þýskaland.
Vöktu þessi ummæli ráðherrans
nokkra athygli því af hálfu NATO
liggur fyrir samþykkt varðandi
hernaðarlega stöðu Þýskalands þar
sem segir m.a. að herlið verði ekki
haft til taks á svæðum þeim sem
nú teljast til Austur-Þýskalands um
ótilgi-eindan tíma eftir að þýsku
ríkin tvö hafa sameinast. Baker
kvaðst ekki fá séð að þessi um-
mæli hans væru í ósamræmi við
samþykktir ráðherrafundarins.
Óvænt úrslit í heimsmeistarakeppninni
Heimsmeistarakeppnin í knattspyrnu var sett á ít-
alíu í gær og sigraði lið Kamerúns núverandi heims-
meistara, Argentínumenn, með einu marki gegn
engu í fyrsta leik keppninnar. Þykja þetta óvænt-
ustu úrslit í sögu heimsmeistarakeppninnai'. Á
myndinni skorar Kamerúnmaðurinn Biyik Omam
eina mark leiksins með skalla og Argentínumaður-
inn Neston Fabbri fylgist örvæntingarfullur með
knettinum.
Sjá fréttir á bls. 42-43.
Þing Rússlands býður
Kremlveijum birginn
Lýst yfir neyðarástandi við landamæri Uzbekistans og Kírgísíu
Moskvu. Rcuter, dpa, Öaily Tclegraph.
ÞING stærsta lýðveldis Sovétríkjanna, Rússlands, bauð Míkhaíl Gorb-
atsjov Sovétforseta birginn í gær er það lýsti því yfir að stjórnar-
skrá og lög*lýðveldisins væru þungvægari en sovésk lög. Gorbatsjov
gerði þó lítið úr yfirlýsingunni og gaf í skyn að hann vildi sættast
við höfúðandstæðing sinn, Borís Jeltsín, nýkjörinn forseta Rúss-
lands. Ekkert lát var á þjóðaólgunni í Mið-Asíulýðveldunum Kírgísíu
og Úzbekistan og lýst var yfir neyðarástandi við landamæri lýðveld-
anna.
Rússneska þingið samþykkti
yfirlýsinguna með 544 atkvæðum
gegn 271. Þingið áskilur sér rétt
til að úrskurða sovésk lög ómerk
innan lýðveldisins og yfirlýsingin
kveður í raun á um að Jeltsín sé
valdameiri en Gorbatsjov í lýðveld-
inu. Rússland er langstærsta, fjöl-
mennasta og öflugasta lýðveldi Sov-
étríkjanna og hefur í raun haldið
þeim saman. Landið byggja 160
milljónir manna en íbúar Sovétríkj-
Kosið í Tékkó-
slóvakíu
Fyrstu fijálsu þingkosningarnar í
Tékkóslóvakíu frá 1946 hófust í
gær og verður kjörstöðum lokað
um hádegi í dag að íslenskum
tíma. Gerð var skoðanakönnun
fyrir utan kjörstaði og sögðust
langflestir aðspurðra hafa kosið
Borgaravettvang, hreyfingu sem
átti mestan þátt í falli kommún-
istastjórnar landsins fyrir sjö
mánuðum, eða systurflokk hennar
í Slóvakíu, Almenning gegn of-
beldi. Á myndinni fylgja lífverðir
Vaclav Havel, forseta landsins, á
kjörstað.
Reuter
anna í heild eru um 280 milljónir.
„Rússneska þingið hefur ekki
samþykkt neitt sem brýtur í bága
við stjórnarskrá Sovétríkjanna,“
sagði Gorbatsjov á blaðamanna-
fundi í Moskvu. „Mikilvægast er
að slíkar ákvarðanir njóti mikils
stuðnings á méðal almennings,“
bætti hann við. Þegar hann var
spurður hvort honum stæði stuggur
af auknum völdum Jeltsíns sagði
hann að markmið þeirra og verk-
efni væru hin sömu.
Vytautas Landsbergis, forseti
Litháens, fagnaði yfirlýsingu rússn-
eska þingsins. „Við lýstum því sama
yfir fyrir ári. .. Þessi þróun er
óstöðvandi. Moldavar hafa tekið
stefnuna í þessa átt, svo og þjóðirn-
ar við rætur Kákasusfjalla og Úkr-
ainumenn. Nú hafa Rússar einnig
gripið til afgerandi aðgerða,“ sagði
Landsbergis. „Þetta er auðvitað af
hinu góða fyrir þau lýðveldi, sem
þegar hafa Iýst yfir sjálfstæði, og
þetta sýnir að við höfðum rétt fyrir
okkur,“ bætti hann við.
Islam Karímov, forseti Úzbekíst-
ans, lýsti' yfir neyðarástandi í
nokkrum héruðum við landamæri
lýðveldisins að Kírgisíu, þar sem
brotist hafa út mannskæð átök á
milli Úzbeka og Kírgísa. Hann sendi
einnig bréf til Míkhaíls Gorbatsjovs
og bað hann um að senda hersveit-
ir til lýðveldisins til að skakka leik-
inn. „Það er mikil hætta á því að
stríð bijótist út á milli lýðveld-
anna,“ sagði í bréfinu. Að minnsta
kosti 78 manns hafa fallið í átökun-
um frá því á mánudag.
Regnskógarn-
ir að hverfa
Genf. dpa.
EYÐING regnskóganna er
miklu meiri og alvarlegri en
áður var talið eða sem svarar
til 15-20 milljóna hektara ár-
lega. Kemur það fram í rann-
sóknarskýrslu, sem Samein-
uðu þjóðirnar létu taka sam-
an, en þar segir, að koltvísýr-
ingsmengunin í andrúmsloft-
inu stafi að helmingi af því,
að skógarnir eru brenndir.
Koltvísýringsmengunin veld-
ur gróðurhúsaáhrifunum svo-
kölluðu, sem geta haft alvarleg-
ar afleiðingar um allan heim,
en það var ekkí vitað fyrr en
nú hve skógarbruninn á stóran
þátt í henni. I skýrslunni er einn'-
ig birtur listi yfir 146 ríki og
mengunina frá þeim og skera
12 ríki sig úr sem mestu meng-
unarvaldarnir, þar á meðal
Bandaríkin og Sovétríkin. Segja
skýrsluhöfundar, að verði ekki
gripið í taumana muni gróður-
og jarðvegseyðingin valda ólýs-
anlegum hörmungum innan
skamms tíma.
Sjá „Engin samstaða . . .“ á
bls. 20.