Morgunblaðið - 30.09.1990, Qupperneq 41

MORGUNBLAÐIÐ MINNINGAR SUNNUDAGUR 30. SEPTEMBER 1990
41
Magndís Anna Ara-
dóttir - Kveðjuorð
Fædd 13. september 1895
Dáin 16. ágúst 1990
Magndís Anna Aradóttir frá
Hólmavík og Jón Pétur Jónsson,
Drangsnesi, Strandasýslu, gengu í
hjónaband 16. ágúst 1919. Annað
barn þeirra, Jón, fæddist þremur
árum síðar á þeirra brúðkaupsdegi
16. ágúst. Brúðurin frá 16. ágúst
1919 andaðist 16. ágúst 1990.
Fyrst barn var Laufey, þriðja
Dýrleif og fjórða barn þeirra Guð-
rún.
Jón Pétur Jónsson var sonur Jóns
Jónssonar barnakennara í Kald-
rananeshreppi og konu hans, Önnu
Sigríðar Árnadóttur. Þau bjuggu á
Drangsnesi, jörð sem þorpið dregur
nafn af.
Jón P. Jónsson kirkjuorganisti
og frú Magndís eru mjög minnis-
stæð á sínu athafnaskeiði. Þau voru
áberandi fríð og þekkileg og eins
börn þeirra. Mest var þó vert um
þeirra mannkosti.
Móðir Magndísar hét Guðrún
Ólafsdóttir. Hún bjó á Geirmundar-
stöðum í Selárdal, Strandasýslu.
Hún varð ung ekkja með átta börn.
Hreppsnefndin kom og bauð henni
að hjálpa henni með allan hópinn
til Ameríku. Hún sagðist ekki
skulda hreppnum neitt og afþakk-
aði boðið. Hún var dugmikil og
kjarkmikil kona. Hún fékk ráðs-
menn, en líkaði ekki við neinn fyrr
en Staðarprestur útvegaði henni
Ara Magnússon, sem var duglegur
og útsjónarsamur.
Þau gengu í hjónaband. Magndís
Anna var dóttir þeirra. Son áttu
þau, en misstu hann 12 ára gaml-
an. Hann hét Jón.
Ari var mikill sjósóknari. Þau
fluttu sig til Hólmavíkur þar sem
hann stundaði sjó. Magndís Anna
ólst því upp frá sjö ára aldri sem
kauptúnsbarn.
Barngóð læknishjón í Hólmavík
föluðu Magndísi litlu til eignar en
fengu hana ekki. Magndís sá mikið
eftir þeim þegar þau fóru. Hún
sagðist myndi hafa mátt velja hvaða
menntun sem hún vildi, ef þau hefðu
fengið sig. Þá hefði hún áreiðanlega
fengið að læra hjúkrun, sagði
Magndís, námið sem hugur hennar
stóð fyrst og fremst til.
Einn vetur fór Magndís til
Reykjavíkur og lærði fatasaum.
Hún lagfærði sjálf öll snið sem hún
fékk, ef henni líkaði þau ekki. Enda
vom föt sem hún saumaði áberandi
svipfríð.
Frú Magndís var af atgjörvisfólki
komin og kunni þær ættir að rekja
ásamt skemmtilegri lýsingu af sum-
um persónum í framætt, einkum
af Önnu hinni þingeysku formóður
sinni.
Foreldrar Magndísar fluttu um
skeið til Bolungarvíkur. Þar hefur
hún gengið í barnaskóla. Hún var
fermd í Bolungarvík. En leið for-
eldra hennar lá aftur til Hólmavík-
ur. Þau voru meðal þeirra fyrstu
sem byggðu sér hús á verslunar-
staðnum.
í Hólmavík kynntust þau Jón
Pétur Jónsson og Magndís Anna.
Ungu hjónin settust að á jörðinni
Drangsnesi. Hann hafði á fyrstu
ámm þeirra þar útgerð. En í innsta
eðli sínu var hann hljómlistarmaður.
Á þeim tíma sem séra Ingólfur
Ástmarsson varð sóknarprestur í
Staðarprestakalli var Jón Pétur
símstjóri, íshússtjóri, sóknarnefnd-
arformaður, skólanefndarformaður
og kirkjuorganisti á Kaldrananesi.
Það var hann frá æskuárum.
Hann æfði á Drangsnesi fjór-
raddaðan kirkjukór, allir góðir
söngmenn gátu því komist þar að,
hver eftir sínu raddsviði. Þar var
margt gott söngfólk. Kórinn var
æfður heima á heimilinu þar til
barnaskólinn var byggður.
Af öllu þessu sést að mjög gest-
kvæmt var á því gestrisna heimili.
Þeir unnu að því saman Jón Pét-
ur, Einar Sigvaldason og Ingólfur
að barnaskóli var byggður á
Drangsnesi og kapella við.
Útgerð og fiskvinna var í þorp-
inu. En hvorki var þar læknir eða
ljósmóðir. Það kom sér því vel að
húsfreyjan á Drangsnesi, Magndís
Anna, var hneigð tjl að fást við
meiðsli og hjúkrun. Það var sjálf-
sagt ef sjómenn, fiskvinnslufólk eða
aðrir meiddu sig, fengu flís eða
ígerð, að fara til Magndísar. Hún
gerði að sámm, örugg og kjarkgóð.
Hún gat ákveðið hvort sækja þurfti
lækni. Hún hafði alltaf gott sam-
band við Hólmavíkurlækni og hafði
með höndum ýmis meðöl, smyrsl
og plástra. Hún var ólaunuð hjúkr-
unarkona þorpsins.
Þau hjónin bjuggu í mjög snotru
einbýlishúsi, með garði og túni
kring. Húsið var ekki stórt. En
húsrými virtist óendanlegt. Heimilið
var fágað og fallegt, þrátt fyrir
sífelldan straum af fólki bæði út
og inn. En óskiljanlegast var hve
glaður hlátur, léttleiki og skemmti-
legt viðtal húsfreyjunnar, alltaf gat
fylgt öllum góðgjörðunum í því
mikla annríki. Og ekki komið raf-
magn til hjálpar. Ég man þegar
maðurinn minn kom úr Drangs-
ness- og Kaldrananessferðum, hvað
hann dáði alla þá alúð og gestrisni
sem hann varð þar aðnjótandi, hvort
sem hann kom einn messudag, ell-
egar til að gista. Ég man líka að
Ingólfur talaði um þennan yndis-
lega mann og góða kórstjóra og
organista, sem alltaf var glaður og
hugrór, þrátt fyrir allt annríkið. Það
var ævinlega gleði og uppörvun að
hitta þau, böm þeirra og heimili.
Þangað komu allir aðkomumenn,
eins og t.d. biskup, fylgdarmaður
hans, prófasturinn og sóknarprest-
ur, þegar kapellan við barnaskólann
var vígð og skólahúsið. Og voru
allar þær viðtökur með afbrigðum.
Magndís saumaði altarisklæði úr
rauðu velúr og hökul. Gaf líka
hvítan dúk á altarið.
Hún saumaði falleg gluggatjöld
fyrir skólagluggana. Þau voru úr
rauðu Álafosstaui.
Allt var þetta tilbúið og komið
upp fyrir vígsluna með öllu öðru
annríki húsmóðurinnar. Efnið í
gluggatjöldin gaf barnakennarinn
Guðbjörg Jóhannesdóttir. En alla
hæfði eins og góðu valdi á máli og
fallegri rithönd. Hann tók þátt í
starfi ungmennafélagsins í sveitinni
sem aðrir á þeim tíma og var því
ekki ósnortinn af hugsjónum þess
með aldamótaljómann í baksýn. En
mesta ævintýri Jóns á ungum aldri
var þó það, er hann réðst til Noregs-
ferðar haustið 1918 ásamt Helga
Kjartanssyni frá Hruna. Það ævin-
týri lifði með honum alla tíð, skær
bjarmi frá æskuárum sem ekki
fölskvaðist allt til elliára. Þeir félag-
ar unnu þar saman á búgarði um
veturinn. Um vorið komu svo tveir
ungir menn úr Biskupstungum,
þeir Þorsteinn Sigurðsson á Vatns-
leysu og Sigurður Greipsson frá
Haukadal, og unnu með þeim um
sumarið.
Árið 1932 giftist Jón eftirlifandi
konu sinni Elísabetu Kristjánsdótt-
ur frá ísafirði Einarssonar og konu
hans Elínbjartar Hróbjartsdóttur.
Þau hafa eignast 8 böm. Jörðinni
var skipt og gerð að ættaróðali,
afkomendur þeirra búa þar og enn
er þar stórbýli.
Á góðum aldri eða upp úr sex-
tugu fór heilsu Jóns að hraka. Hann
hafði tekið að sér viðhald vega í
sveitinni og stundaði því miklar
bílkeyrslur, það mun hafa átt ríkan
þátt í því, að hann fór að bila í
mjöðmum. Við því fékk hann ekki
nægjanlega bót og varð því lítt fær
til vinnu eftir það. Andlegir kraftar
og lífsorka harís hefur því verið
mikil að ná svo háum aldri. Erí
þegar ekki var annað fyrir hendi
fór hann að lesa meira og skrifa
niður ýmsan fróðleik og minningar
vinnuna við þau gaf Magndís og
þau voru falleg. Kristján Einarsson,
stórkaupmaður og frú hans, gáfu
tvo stóra silfurstjaka á kapellualt-
arið.
Eftir vígsluna voru haldnar guðs-
þjónustur í skólanum fyrir þorps-
búa. Leiðin til Kaldrananeskirkju
var löng. Fjallvegur, ekki bílfær.
Minnisstætt er mér brúðkaup,
sem ég var boðin í hjá þeim hjónum
Jóni og Magndísi, þegar tvö börn
þeirra voru gift í einu. Jón og Dýr-
leif. Brúður Jóns var Lovísa Jóns-
dóttir frá Drangsnesi. Brúðgumi
Dýrleifar var Kristinn Kolbeinn Al-
bertsson, ungur bakarameistari frá
Reykjavík. Þá var vor, bjartur sól-
skinsdagur, mikil veisla, fagur
söngur og gleði án víns. Brúðhjónin
voru gift í kapellunni nýju.
Það hefur orðið sjónarsviptir á
Drangsnesi þegar það heimili, sem
hefði mátt kalla eins konar félags-
miðstöð þorpsins, fluttist þaðan til
Reykjavíkur árið 1955. Frú
Magndís og Jón Pétur héldu ókeyp-
is gistihús og voru ókeypis veiting-
ar, allt heimalagað, matur og kaffi-
brauð í fyrsta gæðaflokki. Aldrei
heyrðist að þetta hótel bæri sig
ekki. Hver getur reiknað það dæmi?
Eitt er víst að þau hjón Magndís
og Jón P. Jónsson uppfylltu boðið
„Gleymið ekki gestrisninni". (Hebr.
13. k. 1.-3. v.)
Þannig voru þau samhent í höfð-
ingsskap og hjálpsemi. Hann hafði
milda ró yfir sér en hún var af
heimi hraðans.
Þau áttu um tuttugu ár í Reykja-
vík. Góð ár. Þau voru alltaf söm
að hitta. Jón Pétur setti upp bóka-
verslun í Reykjavík. Hann æfði líka
Strandamannakór fyrir sunnan.
Þau sóttu sína sóknarkirkju, Lang-
holtskirkju, sem þá var í byggingu.
Frú Magndís gekk strax í Kvenfélag
Langholtskirkju. þar munaði að
venju um það manns lið, sem hún
var. Hún var síðar kosin heiðursfé-
lagi í kvenfélagi kirkjunnar, eftir
allt sem hún vann þar.
Það var mikil sorg í ljölskyldunni
þegar Magndís missti mann sinn í
mars 1974. Þótt hún bæri sorgina
vel var missir hennar mikill. hún
bjó fyrst ein í nokkuð mörg ár.
Laufey, dóttir þeirra, var þá
löngu gift og búsett í New York.
Ralph, maður hennar, var sjón-
varpsdagskrármaður.
Magndísi varð það mikil upplifun
að heimsækja þau og tvær dætur
þeirra. Gagnkvæmar heimsóknir
urðu á milli ijölskyldunnar á Long
Island í New York og nánustu ætt-
ingja á íslandi.
Magndís bjó nokkur ár ein í
frá liðinni ævi, en sjóndepra var
farin að baga hann verulega undir
lokin. Aðalinntak þeirra skrifa var
um kirkjuna, sem honum virðist
hafa verið sérlega annt um síðan
hann barn að aldri horfði á hana
fjúkaafgrunniífárviðriárið 1908.
Svo var því háttað að höfundur
þessara lína kom í heimsókn til
Jóns á síðasta ári. Talið barst að
skrifum hans og tjáði hann mér að
hann bæri þá ósk í brjósti að koma
þeim á framfæri helst í blað eða
sagnfræðirit þar sem það ætti
heima. Jafnframt fór hann þess á
leit að ég annaðist að yfirfara það
og koma því á rétta leið. Ég vildi
ekki bregðast trausti hans í því, né
heldur að rita þessar línur, hvernig
svo sem það færi úr hendi.
Jón Sigurðsson var einn af
síðustu fulltrúum aldamótakynslóð-
arinnar, þeirrar sem nú er, að
mestu, til moldar hnigin. Hann var
borinn barn 19. aldar og lifði fram
á síðasta áratug þeirrar næstu og
þá er enn farið að hilla undir nýja
öld. í uppvexti hans höfðu búnaðar-
hættir í engu verulegu breyst frá
fyrstu öldum íslandsbyggðar. Hann
Reykjavík. Þegar heilsa hennar
dvínaði og hún fann elli nálgast
tryggði hún sér vist á elliheimili.
Hún fékk viðkunnanlega smáíbúð á
Hrafnistu í Hafnarfirði. Hún var
þar mjög ánægð og tók þar af lífi
og sál þátt í öllu félagslífi.
Hún vann þar feiknin öll í vinnu-
stofu heimilisins. Hún var komin
yfir áttatíu og fimm ára aldur þeg-
ar hún lét á herðar mér langsjal
sem hún var nýbúin að ptjóna úr
örsmáu bandi. Vandasamt útprjón,
falleg litaröðun sauðalita, fögur
vinna. Ótal gjafir af eigin handa-
vinnu gaf hún afkomendum sínum
og vinum, eftir að hún kom á Hrafn-
istu. AHt lék í höndum hennar, hvort
sem hún var hinn smágjörvasti út-
saumur, hekl eða pijón.
Hún gekk stundum í gegnum
mikil veikindi á efri árum, sem hún
reis upp úr aftur þótt staðið hefði
tæpt.
Hún var sem vænta mátti mikill
umhyggjumaður um börn sín og
barnabörn og þeirra fjölskyldur og
naut hins sama af þeirra hálfu. En
umhyggja hennar náði langt út fyr-
ir þann hring. Hún var fljót að
hugsa og fljót að framkvæma.
Hafði lifandi og skarpa hugsun og
mikill höfðingi í lund. Langlífi fylg-
ir margvísleg reynsla, missir vina
og ástvina.
Á undan Magndísi dóu í innsta
hring eftir lát manns hennar,
tengdasonur hennar á besta aldri,
Kristinn K. Albertsson í júlí 1983.
Jón, sonur hennar, 1986, og ekkja
hans þremur árum seinna. Frú
Laufey, hennar maður og önnur
dóttirin komu heim til að kveðja.
Yngsta dóttir Jóns Péturs og
Magndísar, er frú Guðrún, hennar
maður er Ólafur Egilsson loft-
skeytamaður í Gufunesi. Þau búa í
Hafnarfirði.
Frú Dýrleif býr í Reykjavík.
Barnabörn Magndísar og Jóns Pét-
urseru 14 en barnabarnabörnin 30.
Útför Magndísar Önnu Aradóttur
var gerð frá Langholtskirkju föstu-
daginn 24. ágúst. Ari Elvar Jóns-
son, sonarsonur hennar, söng ein-
söng yfir kistu ömmu sinnar eftir
hennar ósk. Hann söng vers Guð-
mundar Geirdals, „Ég krýp og
faðma fótskör þína“. Fegurst í allri
athöfninni fannst mér rödd barna-
barnsins hennar sem fylgdi henni
síðast.
Jesús sagði: „Sjúkur er ég og þú
vitjaðir mín.“ Ég vona að Magndís
Anna hafi nú mætt því fagra fýrir-
heiti, sem fylgir þeim orðum.
Friður Guðs umvefji hana.
Kveðja frá húsi mínu.
Rósa B. Blöndals
horfði á og tók þátt í allri þeirri
tæknibyltingu sem öldin bar í skauti
sínu. Ævi hans spannar yfir meira
breytingaskeið en nokkurn hefði
órað fyrir.
Og þarna sat hann virðulegur
öldungur í fallegri stofu við skrif-
borð sitt og leit yfir farinn veg.
Umönnun konu hans var frábær.
Hann er orðinn sáttur við lífið, skin
þess og skugga og óskar nú eftir
að fara að kveðja og hann kvíðir í
engu umskiptunum. Það má ætlast
á um hugarfar hans: — Hann lítur
í anda víðlenda jörð sína, nýjar
byggingar rísa og tún breiðast út,
því að ræktun var honum hugstæð-
og velvirkur í besta lagi. Hann sér
glitrandi laxa byltast á eyrunum
við Stóru-Laxá, stuðlabergið upp í
Hnjúkum sem nýtt var í legsteina
og minnisvarða og síðast en ekki
síst kirkjuna sem hann frá barns-
aldri batt mikilli tryggð og annaðist
um með alúð og kostgæfni. í garð-
inum við hlið hennar var hann nú
lagður til hinstu hvíldar.
Sigurður Sigurmundsson
frá Hvítárholti.
Jón Sigurðsson
bondi -
Fæddur 5. apríl 1899
Dáinn 31. ágúst 1990
Fagra haust þá fold ég kveð
faðmi vef mig þínum
bieikra laufa láttu beð
að legstað verða mínum.
(Steingr. Thorst.)
Þessar fögru ljóðlínur gerði
skáldið frá Arnarstapa að graf-
skrift sinni. Þær verða sígildar fyr-
ir hvern og einn, en þó ekki síst
fyrir búandmanninn, sem helgar
móður náttúru krafta sína, elst upp
við barm hennar og hlúir að mold
og gróðri. Haustið var líka að ganga
í garð þegar bænda-öldungurinn
Jón Sigurðsson í Hrepphólum
kvaddi þetta jarðlíf þ. 31. ágúst sl.
á 92. aldursári.
Jón Sigurðsson fæddist í Hrepp-
hólum 5. apríl 1899. Voru foreldrar
hans Sigurður Jónsson frá Stóra-
Núpi og kona hans Jóhanna Guð-
mundsdóttir frá Ásum í Gnúpveija-
hreppi. Þau höfðu búið í Hrepphól-
um frá 1883. Sr. Valdimar Briem
tók við prestakallinu 1880 og sat í
Hrepphólum. En 1883 fluttist hann
að Stóra-Núpi og Sigurður Jónsson
að Hrepphólum.
Mmnmg
Hrepphólar eru landnámsjörð og
kirkjustaður um aldir, eitt af höfuð-
bólum íslenskra sveita. Þar hafa
setið margir nafnkunnir prestar svo
sem sr. Jón Egilsson síðar ritari
Odds biskups Einarssonar í Skál-
holti, höfundur Biskupa-annála.
Það er ekki ofmælt, að stórbænd-
urnir hafi oft og tíðum verið máttar-
stólpar þjóðfélagsins fyrr á tímum
og stórbýlin þá oft í hallærum forða-
búr heilla sveita.
Sigurður Jónsson hafði stórt bú,
hefur sett metnað sinn í það, að
sitja jörðina svo sem henni bar. Það
má ætla, að hann hafi verið stór í
sniðum, höfðinglegur ásýndum,
sterkur persónuleiki eftir mynd að
dæma. Börn Sigurðar og Jóhönnu
urðu sjö. Auk þess eignaðist Sigurð-
ur síðar son, Hermann, nú bónda í
Langholtskoti.
Snemma hneigðist hugur Jóns til
búskapar, stórbónda-hugsunin hon-
um í blóð borin. Skólamenntunar
naut hann lítið utan barnaskóla.
Faðir hans bauð honum þó skóla-
göngu en hann hafnaði því, vildi
heldur ala aldur sinn þar heima í
Hrepphólum, sem hann vissi að fað-
irinn óskaði eftir. Hann náði þó
góðri menntun svo sem stöðu hans
LEGSTEINAR

GRANÍT- MARMARI
Helluhrauni 14, 220 Hafnafjörður,
pósthólf 93,. símar 54034 og 652707.