Morgunblaðið - 13.01.1991, Síða 15

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 13. JANUAR 1991
C 15
hvernig bandaríska stjórnkerfið
virkar og ekki hefur það spillt'að
hann nýtur óskoraðs trausts Bush
forseta sem hefur kallað Powell
„hinn fullkomna hermann“, eða
„complete soldier", eins og forset-
inn orðaði það.
Hæfur herstjórnandi
Líkt og Reagan gerði dáir Bush
mjög Powell fyrir þá hæversku sem
hann býr yfir og trygglyndi. Pow-
ell hefur meiri völd en flestir fyrir-
rennarar hans vegn aþess að árið
1985 samþykkti þingið lög sem
gerðu formann herráðsins einnig
að helsta hernaðarráðgjafa forset-
ans. Áður fyrr var formaðurinn ein-
ungis fremstur meðal jafninga.
Þykir Powell vera blessunarlega
laus við allan hroka ólíkt sumum
fyrirrennurum hans.
Powell er yngsti maðurinn sem
hefur skipað þessa stöðu og höfðu
menn áhyggjur af því að hann hefði
ekki nægilega stjórnunarreynslu af
umfangsmiklum hernaðaraðgerð-
um. Á því rúma ári sem Powell
hefur nú setið við stjórnvölinn hefur
hann þó vissulega staðið fyrir sínu
og þykir vera mjög hæfur herstjórn-
andi. Hann hefur haft umsjón með
sex ' hernaðaraðgerðum fyrir utan
Persaflóadeiluna, allt frá björgun
Bandaríkjamanna í Líberíu til að-
gerða til stuðnings ríkisstjórn
Filippseyja. Prófraunin var þó að-
gerð „Just Cause“ sem var innrás
Bandaríkjahers í Panama með það
fyrir augum að steypa Manuel Nori-
ega. Powell mælti með umfangs-
mikilli innrás en gerði þó Bush fylli-
lega grein fyrir áhættuþáttunum
og því, að lítil von væri til að það
tækist að handsama Noriega í
fyrstu atrennu. Aðgerðin þótti tak-
ast með ágætum og er óhætt að
fullyrða að eftir þetta hafi óánægju-
röddum í garð hershöfðingjans
fækkað verulega.
Það er sagt að Washington sé
full af „haukum“, það er mönnum
sem treysta á og vilja beita hernað-
armætti Bandaríkjanna, en þeir eru
fáir sem þora að standa undir því
er á reynir. Powell er þar algjör
undantekning. Sem formaður her-
ráðsins hefur hann sýnt meiri vilja
til að beita hernum en nokkur af
forverum hans síðustu árin, þar
með taldir þeir er þjónuðu undir
Reagan, en það tímabil er almennt
talið hafa einkennst af nokkurri
„ævintýramennsku“ hvað þetta
snertir. Powell hefur átt meiri þátt
í mótun hernaðarstefnunnar við
Persaflóa en nokkur annar. Það
voru Powell og Dick Cheney, varn-
armálaráðherra, sem kynntu fyrir
Bush drög að aðgerð sem nú er
kunn undir nafninu „Desert Shield“
eða „Eyðimerkurskjöldur", en þeir
tveir hafa starfað mjög náið saman
að allri skipulagningu aðgerðarinn-
ar. Þeir eru báðir taldir mjög áreið-
anlegir og þykja vinna einstaklega
vel saman.
Allt frá upphafi innrásar íraka í
Kúvæt lögðu Cheney og Poweil
mikla áherslu á skjóta og mikla
uppbyggingu bandarísks herafla á'
svæðinu, gagnstætt hinni hægu
uppbyggingu sem átti sér stað í
Víetnam. Margir héldu því fram að
staðfestu Powells í þessum efnum
mætti rekja til reynslu hans frá
Víetnam. Hann svarar því til að það
sé frekar þrjátíu og tveggja ára
hernaðarreynsla hans og þjálfun
sem þar hafi ráðið. „Ef bandarísk
hernaðaruppbygging á að eiga sér
stað, þar sem um hugsanleg átök
og mannfall gæti verið að ræða,
skal staðið rétt að málum,“ er haft
eftir honum.
Jafnskjótt og gengið hafði verið
frá samningum við ráðamenn í
Saudi Arabíu hrundu Cheney og
Powell af stað þeirri aðgerð, sem
nú stefnir í mestu hemaðarumsvif
sem Bandaríkjamenn og banda-
menn þeirra hafa staðið fyrir frá
lokum síðari heimsstyijaldarinnar.
Og nú, þegar fátt virðist geta kom-
ið í veg fyrir átök, mun reyna á
hæfileika Powells meira en nokkru
sinni fyrr. Hann virðist þó hvergi
banginn og beindi orðum sínum tii
Saddams Husseins er hann sagði á
fundi uppgjafarhermanna í Balti-
more tæpum mánuði eftir innrásina
að enginn íraskur leiðtogi skyldi
halda að Bandaríkin hefðu ekki vilja
eða getu til að standa undir því sem
ætlast væri til af þeim: „Reynið
ekki að hóta okkur eða hræða okk-
ur. Það stoðar ekki og hefur aldrei
gert.“
Gerir upp gamla bíla
Þrátt fyrir að ævi Powells hafi
verið samfelld barátta og ekki mik-
ill tími gefist til tómstunda og §öl-
skyldulífs hefur hann nú verið gift-
ur Ölmu V. Johnson í 28 ár og eiga
þau þijú börn. Til að losa um þá
spennu sem myndast í kring um
starfið á þessi fjögurra stjörnu hers-
höfðingi það til að stefna á næsta
brotajárnshaug og draga ónýtan
Volvo heim til viðgerða. Hann hefur
gaman af að grúska í vélum, taka
þær í sundur og setja saman.
Kynþáttamál hafa ætíð verið
honum hugleikin. Skoðanir hans eru
þó á engan hátt öfgakenndar. Hann
hélt mikið upp á dr. Martin Luther
King jr. og leggur stund á kenning-
ar hans. Einnig studdi hann óopin-
berlega við bakið á Jesse Jackson
er hann bauð sig fram til forseta.
„Ég ólst upp í hverfi minnihluta-
hópa þar sem allir voru annaðhvort
svartirs gyðingar eða frá Puerto
Rico. Ég leit aldrei svo á að eitt-
hvað væri að mér vegna þess að
ég er svartur. Þegar fólk spyr mig
spurninga eins og: „Var ekki haldið
aftur af þér?“, eða: „Taka menn
ekki minna mark á þér vegna þess""
að þú ert svartur?" svara ég því til
að litarháttur minn sé einhvers ann-
ars vandamál, ekki mitt. Takið mér
bara eins og ég er.“
Powell hefur þó hlotið sinn skerf
af kynþáttahatrinu. Honum hefur
verið vísað út af veitingastöðum og
á meðan hann þjónaði í Víetman
stóðu tengdaforeldrar hans í
ströngu vegna kynþáttaofsókna í
bænum Birmingham í Alabama, en
um þá atburði er meðal annars fjall-
að í verðlaunamyndinni „Missisippi
Burning". Tíma niðurlægingarinnar
lauk heldur ekki með hækkandi
tign. Fyrir aðeins þremur árum var
hann sendur sem fulltrúi Reagans
til að taka á móti virðulegum gesti
á flugstöð einni í Washington. Þrátt
fyrir að hann væri eini maðurinn í
þessari litlu flugstöð hundsaði flug-
félagsfulltrúinn veru hans þar og
var það ekki fyrr en Powell kynnti
sig, að maðurinn áttaði sig á að
þessi „ósýnilegi“ svarti maður væri
þriggja stömu hershöfðingi. Þessa
sögu segir Powell með réttlætanleg-
um hneykslistón.
Meðal samstarfsmanna nýtur
Powell að sjálfsögðu fullrar virðing-
ar eða eins og einn fyrrverandi
starfsmaður í Hvíta húsinu orðaði
það: „Enginn lítur á Colin sem
blökkumann; menn líta á hánn sem
einn þann besta.“
Varaforsetaefni?
í kjölfar flutninga hermanna á
Persaflóasvæðið hafa sprottið upp
umræður um hlutfall minnihluta-
hópa í hernum og þess háttar. Slíkt
hjal fer í taugarnar á Powell sem
segir að það eigi ekki að standa í
vegi fyrir aðgerðinni. Hann er sér
þó fyllilega meðvitandi um það mis-
rétti sem er við lýði sums staðar
og leggur sig sérstaklega fram um
að hvetja efnilega svarta hermenn
og foringja. Fyrir tæpum tveimur
árum gaf hann út bók tileinkaða
minningu dr. Martins Luthers Kings
jr. þar sem meðal annars stendur
„... við getum ekki unnað okkur
hvíldar fyrr en sérhver Bandaríkja-
maður lítur á og dæmir annan
Bandaríkjamann einungis á grund-
velli hæfni og eiginleika." Til gam-
ans má geta að af 407 hershöfðingj-
um Bandaríkjahers eru 26 svartir
og þar af tveir af þremur kvenhei-s-
höfðingjum.
Powell nýtur mikillar hylli flestra
áhrifamanna í Washington. Hann
þykir vera hæfilega sérvitur og
hefur hann það jafnan í flimtingum
að hann hafi komist áfram í hernum
þrátt fyrir að hann spili ekki brids,
tennis eða golf. Hann er fágaður í
framkomu og yfirvegaður. Sumir
repúblikanar gera sér í hugarlund
að Powell komi í stað Dans Quayles
sem varaforsetaefni Bush árið
1992.
Þótt Powell hafi átt frama sinn
mikið til repúblikönum að þakka
hefur hann sjálfur aldrei gefið út
neinar pólitískar yfirlýsingar og
segist ekki hafa neinn metnað fyrir
stjórnmál „eins og stendur", en
þegar hann yfirgefur herráðið er
lítill vafi á að bæði repúblikanar
óg demókratar munu sitja um hanh.
Háft er eftir nánum vini að eina
hugmyndafræðin hans sé trú á föð-
urlandið og þjónusta við það.
Víst er að pólitísk framtíð hans
mun að miklu leyti ráðast af niður-
stöðu Persaflóadeilunnar. Hætta er
á að löng, blóðug barátta rnuni
skaða ‘feril hans ekki síður en for-
setans. Á 20 ára ferli í stjórnunar-
störfum hefur Powell reynst afar
farsæll, en nú reynir á. í hugsanleg-
um átökum við Persaflóa mun hann
standa frammi fyrir þýðingarmesta
og jafnframt vandasamasta hlut-
verki lífs síns, og frammistaða hans
þar mun ekki aðeins skipta sköpum
fyrir framtíð hans sjálfs heldur
einnig, ef að líkum lætur, fyrir allan
hinn siðmenntaða heint.