Morgunblaðið - 17.01.1991, Side 30

30
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 17. JANUAR 1991
4
SIEMENS
Þvottavélar
►-í
Uppþvottavélar
ESdavélar
Örbylgjuofnar
Gœðaíœki fyrir
þig og þína!
SMUH&
NORLAND
Nóatúni 4 - Slmi 28300
hýtt SÍMANÚNAER
AUGLV SlNG ADEIJGA^
Í9HI1I

NEYTENDAMAL
Umbúðir matvæla
Samsetning - öryggi - gæðaþáttur
Efni í plasti
Á undanförnum árum hafa orðið miklar breytingar á umbúðum
matvæla og- hefur þróunin fylgt breyttum framleiðsluþáttum,
stærri markaði og vaxandi samkeppni. Einfaldar umbúðir hafa
vikið fyrir plast- og pappaumbúðum ál- og plastfóðruðum,
vaxbornum og litprentuðum. Neytendasíðan hefur um nok-
kurra mánaða skeið reynt að líta upplýsinga um gildandi regl-
ur varðandi umbúðir matvæla hér á landi. Slíkar upplýsingar
eru ekki auðfengnar. Oflun umbúða er alfarið í höndum ein-
stakra framleiðenda og innflytjenda sem eru fjölmargir. Upp-
lýsingaaðili er enginn og opinbert eftirlit ekkert. Nú mun vera
starfandi nefnd sem vinna á að reglugerð m.a. varðandi umbúð-
ir matvæla.
Dr. Kristberg Kristbergsson mat-
vælafræðingur er dósent í matvæla-
fræði við Háskóla íslands. Hann
lauk á sínum tíma doktorsnámi frá
Rutgers-háskóla í Bandaríkjunum.
A námsárunum starfaði hann með
námi við rannsóknir á umbúðum
en prófessor hans aflaði tekna til
rekstrar rannsóknarstofunnar með
rannsóknum á matvælaumbúðum
fyrir bandarísk matvæla/yrirtæki.
Kristberg er sennilega sá íslending-
ur sem hvað best þekkir til þeirra
rannsókna sem gerðar hafa verið á
umbúðum á undanförnum árum.
Hann var tekinn tali og spurður um
öryggi matvælaumbúða fyrir neyt-
endur.
í reglugerðir í löndum Evrópuband-
alagsins og í Bandaríkjunum. í
þessum löndum þarf leyfí frá opin-
berum eftirlitsaðilum fyrir umbúðir
matvæla."
Flæði efna úr umbúðum
yfir í matvælin
„Við höfum ekki eins miklar
Til að útskýra nánar mögulegt
flæði óæskilegra efna úr plasti í
matvæli lýsti Kristberg uppbygg-
ingu plastsins.
„Við plastgerð eru notaðir efna-
hvatar til að koma af stað efna-
hvarfi og tengingu smásameinda
ijölliðu sem plast er byggt á. í plast
er oft notað þráavarnarefni vegna
þess að sumt plast er byggt upp
líkt og fita. Mýkingarefni eru sett
í sumt plast eins og hart plast.
Önnur efni eru notuð til að auka
stöðugleika plastsins. Litarefni eru
mikið notuð í plast og umbúðir.
Erlendis er víða bannað að nota lit-
arefni sem t.d. innihalda blý, í plast
sem notaða er sem umbúðir við
matvæli og matargerð. Öll þessi
efni geta flætt eða smitast út í
matvælin ef ekki er rétt að staðið.
Plast og mýkingarefni
Kristberg sagði að ekki væri
Dr. Kristberg Kristbergsson
matvælafræðingur: Umbúðir eru
hannaðar sem vörn fyrir matvæl-
in — en umbúðirnar geta verið
mengunarvaldur fyrir matvælin.
Umbúðir vörn fyrir matvæli!
„Umbúðir éru hannaðar sem vörn
fyrir matvælin," sagði Kristberg.
„En fáir gera sér grein fyrir því,
að umbúðirnar sjálfar geta verið
mengunarvaldur fyrir matvælin.
Þetta á við um plast og aðrar um-
búðir. Samspil matar og umbúða
geta verið mikil. Þar geta flætt á
milli lofttegundir, gufur, vatn og
önnur efni. Flæðið getur orðið á
fernan hátt: Efni geta farið úr
matvælunum í gegnum umbúðirnar
og út í umhverfið eða frá umhverf-
inu í gegnum umbúðirnar og inn í
matvælin. Þau geta farið frá mat-
. vælunum í umbúðirnar og þau geta
komið úr umbúðunum og farið inn
í matvælin.
Allir þessir þættir eru teknir inn
áhyggjur og áður af flæði óæski-
legra efna í matvælin, vegna fjölda
reglugerða sem settar hafa verið
bæði í Bandaríkjunum og í Evrópu
í sambandi við plast fyrir matvæla-
iðnaðinn,“ sagði Kristberg. „Hér á
landi verðum við þó að treysta á
vernd löggjafa þeirra landa sem
framleiða það plast sem við kaup-
um, á meðan innlend Iöggjöf er
ekki fyrir hendi."
sama hvaða plast væri notað í mat-
vælaumbúðir. í plast sem er sett
saman úr kolvetni og vetni eru yfir-
leitt ekki notuð mýkingarefni, en í
önnur eru oft sett mýkingarefni og
geta þau verið varasöm. í flestar
marglaga þynnur og plastpoka er
algengt að nota mýkingarefni og
h'm. Þetta eru um 480 mýkingar-
efni, um 100 þeirra eru algeng en
þó nokkuð færri notuð í plast sem
er ætlað sem umbúðir um matvöru.
Erlendis er notkun þessara efna háð
reglugerðarákvæðum.
Fiturík matvæli eins og smjör
virka eins og þerripappír á leysa
og önnur fituleysanleg efni sem eru
í umbúðum, hvort sem um er að
ræða plast eða pappír.
Flæði mýkingarefna í matvæli
eykst í örbylgju
I erlendum tímaritum má oft sjá
greinar þar sem neytendum er bent
mn

A k
Hyundai Super I6TE,
tölva með 20 mb disk.
Kr: 79,902/-
Star LC-20 prentari.
Kr: 26,800/-
Rcíð fjárhagsbókhald.
Kr: 72,957/-
Samráð(Ritari,skrár og töflur)
Kr: 8,130/-
Hyundai 286E,Með 40mb disk
og einlita skjá
Kr: 109,900/-
Star LC-20 prentari
Kr: 26,800/-
Ráð fjárhagsbókhald.
Kr: 72,957/-
Ráð viðskipta iager- og
sölukerfi Kr: 202,064/-
Samráð(Ritari,skrár og töflur)
Kr: 8,130/-
Samtals Kr: 187,789/-
Samtals Kr: 419,851/-
JANUARTILBOÐ 1991
Kr: 139.900/-
JANUARTILBOÐ 1991
Kr: 269.900/-