Morgunblaðið - 09.03.1991, Blaðsíða 3

Morgunblaðið - 09.03.1991, Blaðsíða 3
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 9. MARZ 1991 B 3 Jan Klovslad, forstöðumaður Norðurlandahússins. stærsti þátturinn sem þarf að hafa í huga við hönnun bygginga. Ýmis- legt sem þykir hagkvæmt í Skandin- aviu hentar alls ekki hér í Atlants- hafinu miðju. Við þörfnumst aukinn- ar þekkingar, til að byggja á gam- alli staðbundinni kunnáttu og verk- lagi. En svo ég komi aftur að listinni, þá lít ég svo á að eitt af markmiðun- um sé að kynna færeyska list betur erlendis og gera hana að betri sölu- vöru.“ — Og þið hafið listamennina? „Já. Um þessar mundir er ég að skipuleggja farandsýningu á fær- eyskri list s_em færi af stað eftir eitt til tvö ár. Ég vil fá utanaðkomandi fagmenn til a velja fimm eða sex listmenn, ekki fleiri, til að eiga verk á henni. A síðustu færeysku farand- sýningu voru eitthvað milli 30 og 40 listamenn, og það er ágætt til að gefa breitt yfirlit, en ekki sann- gjarnt gagnvart færeyskri list að mínu mati. Það er ekki alltaf hægt að hafa þann háttinn á, stundum verður að sýna bara þá bestu. Ég tel það vera nauðsynlegt þegar lítill listheimur eins og þessi er í sviðsljós- inu; áhorfandi á sýningu erlendis verður að fá nokkuð heildstæða mynd af því sem er á seyði. Fólk verður að sjá það besta til að fá einng áhuga á hinu sem gott er. Ég hef ekki ákveðið endanlega hver velur á þessa sýningu, en líklegast verður það Ólafur Kvaran — ég vona það.“ Rói skrifar ekki — Við höfum rætt um myndlist- ina, sjónrænan miðil seni er greini- lega vinsæll hér í eyjunum. Leikhús- ið er annar sjónrænn miðill sem virð- ist njóta vinsælda. „Já, og margir myndlistarmann- anna hafa einnig unnið við leikhús og hannað leikmyndir. Tróndur Pát- ursson og Bárdur Jákupsson hafa til dæmis báðir komið nálægt því, og einnig má nefna verk sem er sýnt hér nú; Sníkurinn, eftir Jens Pauli Heinesen, en leikmyndin var gerð af keramiklistamanninum Guð- rið Poulsen, og var mjög góð. Þá hefur Messíana Tómasdóttir gert góða hluti hér á þessu sviði. Þegar leiklistarlífið hefur þurft á að halda, höfum við í Norðurlandahúsinu reynt að hjálpa til við að fá erlenda leik- myndahönnuði, leiðbeinendur, og jafnvel leikara. Það er ánægjulegt að sjá að það fólk hefur nýtt hæfi- leika sýna á fjölbreytilegan hátt þann tíma sem það hefur dvalið hér.“ — Áhuginn á þessum sjónrænu miðlum leynir sér ekki, og að á fær- eyskum heimilum er mikið af mynd- list; en aftur á móti ber ekki eins mikið á bókum. Hvernig er með bókmenntalífið hér? „Ég tók nú eftir þessu sjálfur, að það er kannski ekki svo mikið af bókum í stofunum hjá fólki. Þær eru til, eru bara í öðrum herbergjum. Það er mjög mikið til af bókum á færeyskum heimilum, þeir kaupa mikið af þeim. Þýddum og frum- sömdum, færeyskum og dönskum." — Getur verið að bókmenntahefð- in hér liggi frekar í sagnadönsunum og kvæðum en nýjum ljóðum og skáldsögum? „Vissulega gerir hún það, en Færeyingar kaupa samt meira af bókum á hvern mann en þekkist í flestum öðrum lönduin. Og það er mikið samið á færeysku. Á síðasta ári komu út sex skáldsögur hér, og það var mjög ánægjulegt. Og sumir höfundanna voru byijendur á þeim vettvangi, höfðu kannski áður feng- ist við ljóða- og smásagnagerð en tókust nú á við stærri verk. Og önn- ur stór verk hafa litið dagsins ljós, nefna má tvö stór bindi um læknis- fræði, mikið verk um Kirkjubæ, bók- ina um listmálarann Sámai Joensen Mykines. Þá kom út fyrsta kennslu- bókin í stærðfræði fyrir framhalds- skóla, samin á færeysku, og fyrsta færeyska sögubókin kom út í sept- ember síðastliðnum. Það var ákaf- lega gott bókaár — þótt margar af þessum bókum séu afskaplega dýr- ar.“ — Hvað um ljóðlistina? „Carl Johan Jensen gaf út í lok 1989, en annars var ekki mikið gef- ið út af ljóðum. Rói Patursson skrif- ar ekkert þessa dagana, og auðvitað er það slæmt. Þetta er of lítið samfé- lag til að gerlegt sé að lifa á skáld- skap. Of smátt málsvæði. Og það er í sjálfu sér sama vandamálið fyrir ljóðskáld alls staðar, og líklega allra verst í stórveldinu Bandaríkjunum! En manni eins og Róa, sem hefur fengið bókmenntaverðlaun Norður- landaráðs, ætti að gera kleift að lifa á einhvern hátt af skrifum. Hann er eitt af bestu skáldum Norðurlanda og á ekki möguleika á að lifa af því. Hann verður því að sinna öðrum störfum.“ — Eru engin listamannalaun, eða einhverskonar styrkir til listamenna? „Jú, en í mjög litlum mæli og upphæðirnar eru smáar. Minni en þær voru fyrir tíu árum. Margt þarf að bæta, til dæmis er mikil þörf á að styrkja tónlistarkennara til náms. Þessi litlu og afskekktu samfélög og málsvæði í norðrinu, eins og Sam- ar, Grænlendingar og jafnvel Færey- ingar, þurfa á aðstoð að halda i þessum efnum. Island ætti að vera nógu stórt til að geta bjargað sér. Þetta er hlutur sem norrænir stjórn- málamenn þurfa að bæta úr sem fyrst.“ Mörkin milli gæða og snobbs — Það hlýtur að há allri listsköþ- un hér hvað markaðurinn er lftill. „í dag geta nokkrir listamenn lif- að af sköpun sinni, en það hefur oft verið erfitt. Og er að verða erfiðara á ný. Hagur fólks er að versna, og þá er list það fyrsta sem hætt er að kaupa. En það er þó afskaplega gleðilegt að aðsókn Færeyinga að menningaruppákomum hverskonar hefur stóraukist. Síðustu fimm daga hafa til dæmis 2.444 sótt þær uppá- komur; tónleika og sýningar, sem Noi-ðurlandahúsið hefur staðið fy'rir! Þetta er alveg ótrúieg tala fyrir ekki stærra samfélag. Á fimm dögum hafa fimm prósent íbúa Færeyja sótt uppákomur einnar stofnunar.“ — Það er greinilegt, og má vel heyra á Færeyingum, að Norður- landahúsið er ákaflega mikilvægur þáttur í þjóðlífínu í dag. Hér er rými og aðstaðá fyrir hverskonar sýning- ar og uppákomur; aðstaða sem var ekki til staðar áður. „Já, húsið hefur breýtt ýmsu hér. Það sém almenningi stendur til boða í menningarlegum efnum hefur stór- aukist, og virkni þeirra þar með. Og ekki bara magnið heldur einnig gæðin. Ég reyni að finna mörkin milli gæða og snobbs; það er tvennt ólíkt. Ég vil bæði hafa rokktónleika og blokkflaututónleika. Og hvort tveggja gott. Erfiðast er að kynna færeyska list erlendis. Því við erum lítil. Mörg- um hættir til að hugsa sem -svo að góðir hlutir komi ekki frá stöðum sem eru smærri en þeir sem það kemur sjálft frá. Oft er um einhvers- konar stórborgarsnobb að ræða. BBC gerði nýlega dagskrá um fær- eyska menningu, og slíkt hjálpar mikið til. Slík umfjöllun, og einnig leiksýningar eins og uppfærslan á Glötuðum snillingum Heinesens, í Osló um þessar mundir, vekja at- hygli og áhuga á færeyskri list og menningu, -og fjölga vonandi einnig ferðamönnum til eyjanna." Viðtal: Einar Falur Ingólfsson Morgunblaðið/Einar Falur Leikhópurinn Þíbilja. - Leikhópurinn Þfbilja er einungis skipaður atvinnumönnum. „Já. Við erum að vinna meira eða minna við leiklistina. Þetta er þriðja sýning Þíbilju, sú viðamesta, og þetta er nánast ekki hægt. Að sam- ræma tíma tíu leikara er mjög erf- itt.“ - En af hveiju hóa atvinnuleik- arar sig saman og sýna leikrit upp á eigin spýtur? „Þíbilja varð til fyrir þremur árum, og þá vorum við sex sem stóð- um að þessu og höfðum tíma af- lögu. Ég var til dæmis að leika sex kvöld í viku, og hafði ekkert að gera á daginn. Því komum við sam- an til að svala tjáningarþörfinni, og skapa eitthvað saman. Svo fer manni að þykja vænt um „afkvæmið" og vill ekki að það deyi, svö önnur sýn- ingin fór í gang, og nú sú þriðja. Þessir hópar verða til vegna þess að fólk vill láta reyna á sig, og síðan vill það sífellt gera betur og betur, taka sér vandasamari hluti fyrir hendur." Að treysta á kraftaverkið - Þetta er annað leikstjórnarverk- efni þitt. Hvernig er að sitja og skipa fyrir og láta hina puða á sviðinu? „Það hefur verið mjög gefandi reynsla að bera ábyrgð á öllu þessu fólki, að þurfa að stilla öllum sam- an. Þegar maður er að leika er allur fókusinn á manni sjálfum, í sam- vinnu við hina. Það sem mér hefur þótt erfiðast sem leikstjóri er að átta mig á að hlutirnir verða ekki fullmótaðir strax, og treysta því að kraftaverkið gerist, því ég veit að hlutirnir smella saman í síðustu æfingavikunni. Ég vil alltaf hafa allt hundrað prósent strax. Leik- stjórn er ákafiega vandasamt starf sem lærist einungis af reynslunni. Það kann að vera að það hái mér nokkuð að vera leikari sjálfur, því ég er alltof mikið inní því sem leikar- amir eru að gera. Ér kannski of afskiptasamur.“ - Hvað með húsnæðið. Nú eruð þið að setja upp í Lindarbæ, í að- stöðu Leiklistarskólans. „Við höfum notið stuðnings Leik- félags Reykjavíkur, og emm að vissu leyti gestir þess. Það hýsti okkur á æfingatímabilinu, lánaði okkur tæki og gegnum það fengum við Lind- arbæ, því Nemendaleikhúsið er að undirbúa sýningu á stóra sviðinu í Borgarleikhúsinu. Þetta er i annað sinn sem Leik- félag Reykjavíkur er slíkur gestgjafi sjálfstæðs leikhóps, og með þessu vottar það þessum hópum virðingu sína og sýnir þeim stuðning, en eins og menn vita hefur verið rriikil gróska í leiklistarlífinu undanfarin ár. Húsnæðismálin og peningar hafa verið stóru vandamálin. Margir leik- hópar hafa steypt sér í skuldir, og fyrir utan launaliðinn. í okkar til- felli hafa laun til dæmis ekki verið nein fram að þessu. En nú fengum við styrk til að setja upp þessa sýn- ingu og það hjálpar okkur rnikið." - efi tSMzm

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.