Morgunblaðið - 09.03.1991, Qupperneq 4

4 B
MORGUNBLADIÐ LAUGARDAGUR 9. MARZ 1991
H-
Gunnar B. Kvaran, forstöðumaður Listasafns Reykjavíkur UJ!U l
FrnanS Léger,
Christo og Yoko Ono
og sitthvað fleira á döfinni á Kjarvalsstöðum
Á KJARVALSSTÖÐUM fer fram fjölþætt nienningarstarfsemi undir
sljórn menningarmálanefndar Reykjavíkur og forstöðumannsins, Gunn-
ars B. Kvaran. Réttara er að tala um Listasöfn Reykjavíkur, því innan
stofnunarinnar _eru einnig þrjú einkasöfn: Kjarvalssafn, Ásmundarsafn
og Errósafnið. Á Kjarvalsstöðum gefst listamönnum tækifæri til að leigja
sér sýningaraðstöðu, færri komast þó að en vilja, og Kjarvalsstaðir halda
yfirlitssýningar á erlendri og innlendri myndlist, og bjóða íslenskum lista-
mönnum að sýna. Á þessu ári verða haldnar ýmsar merkilegar og áhuga-
verðar sýningar, og er ekki á neinn hallað þótt sérstaklega sé minnst á
sýningar á verkum Yoko Ono, Christo og Fernard Légers.
Asíðastliðnu ári voru haldnar
27 sýningar hér í húsinu, og
þar af voru 9 á okkar veg-
um, og 115.000 gestir létu
sjá sig,“ segir Gunnar B.
Kvaran. „Útgáfustarfsemi var um-
talsverð; við gefum út sýningaskrár,
sem eru margar hvetjar frekar bækur
en skrár, og mjög góður vitnisburður
um viðkomandi listamenn. Þá sáum
við um þijár sýningar erlendis: á
teikningum eftir Kjarval í Álaborg,
og íslenskri nútímalist í Danmörku
og Bandaríkjunum.
Við kaupum mikið af listaverkum,
samtals urðu þau 49 á síðasta ári,
og við höfum tiltölulega ríflegar tekj-
ur til listaverkakaupa — talsvert
meira en ríkið. Við bætum við verkum
eftir eldri meistara og kaupum einnig
verk yngri listamanna, og með því
styrkir Reykjavíkurborg íslenska nút-
ímalist."
Gunnar segir að eftirspurn eftir
sýningarrými í húsinu sé mun meiri
en hægt sé að anna: „Við setjum sam-
an ákveðna sýningadagskrá, þar sem
annars vegar eru sýningar á vegum
Listasafns Reykjavíkur, sýningar sem
við hönnum alfarið, og síðan eru sýn-
ingar þar sem listamenn leigja ákveð-
ið rými. Hlutfailslega er mun meira
af leigusýningum. I rauninni getum
við hér ekki annað meiru en því sem
við gerum, það er svo mikil vinna að
baki því að setja saman vandaða sýn-
ingu. En áhersla er lögð á að í húsinu
megi sjá verk eftir ólíka listamenn
af ólíkum kynsióðum, sem vinna með
margbreytilegar myndgerðir, og reynt
að draga þannig fram þá ólíku þætti
sem skapa íslenska myndlist. Allar
tegundir myndlistar eiga að fá notið
sín hér á Kjarvalsstöðum.
Boðsýningarnar, sem við höfum
haldið á verkum íslenskra listamanna,
hafa vakið mikla athygli, en í sam-
bandi við þær er mikið gert fyrir lista-
mennina. Við útbúum sýningarskrá,
sem er nánast bók í hveiju tilfelli, og
sjáum um það sem þarf að gera. Á
síðasta ári var meðal annars um að
ræða sýningar Brynhildar Þorgeirs-
dóttur og Guðmundu Andrésdóttur.
Stórar yfirlitssýningar á íslenskum
liststefnum hafa einnig einkennt
starfsemi.okkar á undanförnum árum.
Við vorum á sínum tíma með stóra
yfirlitssýningu á afstraktlist, svo
fígúratívri list, einu sinni sýndum við
SÚM-list, og á síðastliðnu ári voru
það höggmyndir frá 1900 til 1950.
Þannig höfum við einbeitt okkur sérs-
taklega að íslenskri myndlist, og boð-
ið einstaka erlendum sýningum, til
að gefa innsýn í og kynna ýmislegt
Fernard Léger: „Samstilling með þremur konum“, 1927.
Yoko Ono: „Málverk til að
negla nagla í“, 1966/1988.
Christo:
„Regnhlífa-
verkefnið",
skissa.

r '
7L LiíkÁ-fi&At -5 [ikvJr

sem hefur verið að gerast í alþjóð-
legri myndlist.
Fluxus og Yoko Ono
Á þessu ári verður mun meiri
áhersla lögð á erlendar sýningar. í
fyrsta lagi verða opnaðar tvær merk-
ar sýningar í apríl. Önnur er yfirlits-
sýning á Fluxus-hreyfingunni; hún
olli miklum straumhvörfum í mynd-
listinni almennt og var alþjóðleg, and-
formræn listhreyfing sem kom fram
á sjötta áratugnum. Fluxus-listamenn
vildu endurnýja listhugtakið og sam-
eina ólíkar listgreinar í nýju listvið-
horfi. Á þessari yfirlitssýningu eiga
meðal annars verk þeir Maciunas,
Brecht, Filliou, Beuys, Nam June
Paik og Knowles. Mörgum er enn í
fersku minni þegar Paik heimsótti
ísland, tók niður um sig buxurnar og
snéri afturendanum að áhorfendum.
í dag er hann einn af þekktustu mynd-
höggvurum heimsins.
I samfloti við þessa sýningu bjóðum
við fjöllistakonunni Yoko Ono, en hún
var einn af frumkvöðlum Fluxus-
hreyfingarinnar í New York, í kring-
um 1960. Hún er vitaskuld þekkt
fyrir mörg tónverk, gjörninga, og
aðrar uppákomur. Her er á ferðinni
yfirlitssýning sem spannar list hennar
frá 1962 til 1990, og á henni verða
mörg hennar þekktustu verka. í
tengslum við sýninguna hefur Yoko
farið fram á að þijár styttur eftir
hana verði settar upp tímabundið í
Reykjavík. Við erum að athuga það
mál, en ef af verður kæmi ein fyrir
framan Kjarvalsstaði, önnur á Lækj-
artorgi, og væntanlega ein í Tjörninni.
Þessar sýningar eru afskapiega
framsæknar í eðli sínu, og nýstárleg-
ar fyrir venjulega íslenska listunnend-
ur, en þó eru þetta hugmyndir og
hlutir Sem eru næstum þijátíu ára
gamlir. Ef eitthvað er, ættu menn nú
að geta tekið þeim með meira um-
burðarlyndi og skilningi en áður.
Christo
Á eftir Yoko Ono fáum við hingað
mjög merkan mann og opnum sýn-
ingu á verkum hans, en það er
Christo. Hann er bandarískur mynd-
höggvari, reyndar af búlgörsku bergi
brotinn, og þegar 1958 brá hann nýju
ljósi á listina með því að pakka inn
hlutum og sýna þá sem skúlptúra.
Reyndar höfðu súrrealistarnir kannað
þennan innpökkunarmöguleika, en
Christo gerir það á ákveðnari hátt,
setur þessa hluti upp í stærra sam-
hengi, og teljast verk hans því oft til
umhverfislistar. Hann hefur pakkað
inn þinghúsinu í Berlín og brú í París,
svo eitthvað sé nefnt, og nú er hann
að vinna að miklu regnhlífaverkefni,
sem fer frá Japan til Kaliforníu."
— Þú átt kannski von á að hann
pakki inn Alþingishúsinu?
„Nei, varla. Við búumst þó við
ýmsu, og einhveijum datt í hug hvort
hann gæti pakkað inn loftinu hér á
Kjarvalsstöðum, og þá væri jafnvel
hægt að gera það að varanlegu verki!“
segir Gunnar og hlær.
„Reyndar er Christo hluti af
Fluxus-hreyfingunni, þannig að það
sem einkennir þær sýningar þijár, er
ákveðinn ieikur. Þær eru mjög
skemmtilegar; hugmyndaríkar og
koma á óvart. Einhver sagði að listin
væri orðin lífvana um leið og hún
yrði normal, og ég held einmitt að
með að tengja saman leikinn og hug-
myndaflugið, og með að reyna ávallt
að bijóta upp það sem er orðið norm-
al, verði listaverk þessa fólks oft á
tíðum einstaklega spennandi og gef-
andi fyrir áhorfendur."
Japönsk nútímalist og Frakkinn
Cazal
— En þið látið ekki staðar numið
þar í kynningu á erlendri iist.
„Alls ekki. í framhaldi af þessu
verður hérna japönsk nútímalist;
gífurlega umfangsmikil sýning sem
kemur frá Seibu-safninu í Tókíó. Hún
verður í öllu húsinu og gefur yfirlit
yfir framsækna japanska myndlist
síðustu tuttugu ára. Þar á meðal eru
mjög nýstárleg verk, margir lista-
mannanna hafa gert hvað sem þeir
geta til að nýta sér alla möguleika
listhugtaksins, og meðal þeirra eru
ýmsir frægustu listamanna Japana í
dag. Þessi sýning er hluti af átaki
Japana til að kynna list sína fyrir
Evrópubúum, og er að vissu leyti svar
þeirra við „Scandinavia Today“-sýn-
ingunni sem var í Japan á sínum tíma.
í lok ágúst bjóðum við upp á sýn-
ingu á verkum Philippe Cazal, sem
ep ein skærasta stjarnan í franskri
samtímalist í dag. Hann nálgast raun-
veruleikann innanfrá í list sinni; list-
hluturinn og fyrirmyndin eru eitt og
hið sama. Hann býr til allskonar svið-
setningar sem eru fyllilega sambæri-
legar við raunveruleikann, og tekur
myndir af þeim. Myndirnar eru því
nánast eins og auglýsingar, og til að
kóróna það merkir hann myndir sínar
með vörumerki, sem hann lét auglýs-
ingastofu hanna fyrir sig. Listamað-
urinn sem persóna er nánast settur
út úr myndinni, og hann einbeitir sér
að því að listin og listamaðurinn séu
bara söluvara í neyslusamfélagi. Pop-
Iistamenn unnu út frá auglýsingum,
bjuggu til myndverk sem notuðu aug-
lýsinguna, en Cazal tekur auglýsinga-
miðilinn eins og hann er og notar
tækni og boðskiptamál auglýsinga-
samfélagsins. Enginn inunur er á list
og raunveruleika."
Meistari Fernard Léger
— Þá er það trompið.
„Já, stóra trompið hjá okkur af
erlendum listamönnum á árinu er stór
sýning á verkum eftir Fernard Léger,
sem verður opnuð 2. nóvember. Léger
var einn stórbrotnasti listamaður tutt-
ugustu aldarinnar, fæddur 1881 og
dó 1955, og þessi sýning ber yfir-
skriftirm „Femard Léger og Norðurl-
öndin". Eg vann persónulega að henni
og fékk í lið með mér deildarstjóra í
Pompidou-safninu í París, Derouet að
nafni, en hann er sérfræðingur í lista-
inanninum. í sameiningu gerðum við
skissu að þessari sýningu og hann
hefur síðan |)róað hana áfram. Aðalá-
herslan er a að sýna tengsl Légers
við Norðurlöndin. Hann var einn fárra
evrópskra listamanna á árunum eftir
fyrra stríð, sem leit á sig sem norður-
evrópskan listamann. Aðrir voru að
reyna að endurbyggja menninguna
út frá latneskum menningarforsend-
um. En Léger sagðist vera að norðan,
og fór til Finnlands og Svíþjóðar.
Hann varð fyrir sterkum áhrifum
þar; kynntist Alvar Aalto og vann
með honum, og starfaði mikið við
sænska ballettinn á sínum tíma.
Margir keyptu verk hans og þannig