Morgunblaðið - 23.06.1991, Blaðsíða 17

16 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23. JÚNÍ 1991
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23. JÚNÍ 1991
C 17
r
Þá eggja
Það er spennandi að fylgjast
með því þegar bjargfuglinn
sest upp síðla vetrar. Gamalkunn
hljóð taka aftur heima í bjarginu
eftir nauð vindanna í vetrarham
og bjargbúskapurinn verður lif-
andi og ærslafullur. í apríl og
maímánuði þéttist bjargið jafnt og
þétt uns varptíminn er kominn og
allt kemst á fulla ferð. Svartfuglin-
um er hægt að halda gangandi í
varpi eins og hænu, en yfirleitt
eru eggin aðeins tekin einu sinni.
Það kemur fyrir að fýllinn verpi
aftur ef eggið er tekið en fremur
er það sjaldgæft. Það er mikil
vinna að síga í egg í háum björg-
um og þarf mannskap til, bönd
og hjól og margskonar sigbúnað,
því það er allt annað en að ganga
á venjulegu stofugólfí að síga til
eggja í björgum Bjamareyjar og
annarra úteyja Vestmannaeyja.
Bjargmennimir hálda til i Bjama-
rey í nokkra daga og það er verið
í bjargsigi frá morgni til kvölds.
Allir þættir eggjatökunnar era
erfíðir, sigið, undirsetan, hífingar
og klifur í bjarginu, en með mar-
kvísi og reynslu í farteskinu ná
menn settu marki, fullan barm af
eggjum í hverri sókn.
*
Ifýlseggjatöku fara menn oft
lausir en með stuðningsband,
því fýllinn verpir gjaman á grasi
grónum syllum og bringjum í
berginu, manngengum oft á tíð-
um, en öðra máli gegnir hjá svart-
fuglinum, sem býr á svö þröngum
bergsyllum að oft er rétt unnt að
tylla niður tá fyrir sigmanninn í
bjarginu. Stundum era þó stærri
svartfuglabæli á stóram syllum
þar sem geta verið nokkur hundr-
uð egg. Bjarnarey er 164 metrar
þar sem hún er hæst, en til eggja
er sigið á ákveðnum stöðum þar
sem reynslan hefur sýnt mönnum
í gegnum aldimar að hagkvæmast
er að taka rið í bjarginu, sveiflur
í sigbandinu, til þess að ná sem
flestum eggjum á hagkvæmastan
hátt. Víða í berginu era gamlir
kengir og krókar svo stundum er
eins og maður sé kominn á minja-
safn. Þannig eru staðimir og leið-
irnar fyrir sigmennina markaðir
og menn þurfa gjarnan að síga
niður í bjargið til þess að feta sig
svo áfram að réttum stað fyrir
næsta sig og jafnvel að þriðja
staðnum til þess að geta síðan sig-
ið niður á sjóbælin. Lífið hjá eggja-
tökumönnum gengur sinn vana-
gang eins og önnur störf. Það er
hægt með ákveðnum fjölda bjarg-
manna að ná svo og svo mörgum
sigum á einum degi og skiptir þá
einnig máli hvort þurrt er eða
bleyta í bjarginu. Þannig rekja
menn sig áfram í bjarginu og
hreinsa upp til þess að ná taktin-
um. í fyrstu umferð er hætta á
Jón Hlöðver Hrafnsson með fýlsegg við bjargbrún eftir sig niður á sjóbælin.
menn sig upp...
Haraldur Geir Hlöðversson sígur austurberg Bjarnareyjar.
Halli Geir fetar langvíubælin og tínir svartfuglsegg.
stropuðum eggjum, en í næstu
umferðum innan tveggja og hálfs
dags era öll egg glæný eins og sagt
er. Það er ævintýralegt að fylgjast
með og taka þátt í bjargsigi. Bjarg-
menn vinna saman með mikilli
samstillingu og hvert handtak,
hvert spor er þaulhugsað, því ella
kann mikil hætta að vera á ferð-
um, en það er líka rúm fyrir það
að gantast og skotin ganga óspart
á milli manna, bæði beint og í
gegn um talstöðvarnar sem brúna-
menn hafa annars_ vegar og sig-
menn hins vegar. Áður fyrr þurfti
að hafa menn staðsetta jafnvel á
ýmsum stöðum í bjarginu til þess

«■1
að unnt væri að stjóma slökun og
hífingu, en nú era notaðar litlar
talstöðvar þannig að sigmaður
sem er til að mynda 100 metram
fyrir neðan bjargbrún getur beðið
um 10 cm slaka, eða hífíngu, allt
eftir því sem hann þarf til þess
að sinna hlutverki sínu, en oft er
það sentimetraspursmál að komast
á rétta syllu.
Þannig fóru bjargmenn Bjarn-
areyjar hveija umferðina eftir
aðra i eggjatökunni, bæði í austur-
bjarginu ogvesturbjarginuþarsem
fuglabyggðin er mest. Yfirleitt era
eggin hífð upp í plastbrúsum, um
það bil 100 egg í brúsa, og það
getur tekið vel í því þetta era eins
og 200 hænuegg. Sigmaðurinn er
bundinn á báðum, bæði um læri
og mitti, og þegar undirsetumaður-
inn, sem venjulega er einn, hefur
komið sér vel fyrir með góðri ístöðu
þar sem hann situr fáeina metra
frá bjargbrún, þá skellir bjargmað-
urinn sér fram af brún og sigið
hefst. Undirsetumaðurinn slakar
síðan eftir því sem um er talað í
talstöðinni, eða eftir fyrirmælum
brúnamanns sem Iiggur þá á bjarg-
brún og fylgist með þörfum sig-
mannsins. Yfirleitt era notuð hjól
á bjargbrúnum til þess að auðvelda
hífingu, því ella tekur brúnin svo
sterkt í þegar híft er og í Bjamarey
hafa þeir búið sér ákveðinn sigbún-
að, með spili og ýmsum atriðum
sem létta eggj atökuna oggera hana
öraggari, því það má ekkert út af
bera þegar sigmaðurinn tekurtuga
metra löng rið í bjarginu frá einum
stað til annars og sveiflan út frá
bjarginu getur einnig numið tug-
um metra. Sigmaðurinn þarf að
hafa mikla fimi og hann stjórnar
sér bæði með höndum og fótum.
Víða geta verið ágætis gönguleiðir
í bjarginu þótt óaðgengilegt virðist
víðast að, en það er með ólíkindum
hvað vanir bjargmenn geta farið
um syllur og berg, ein arða í berg-
inu fyrir tábergið getur dugað sem
brú yfír á næstu syllu og þannig
fara menn upp og niður bergið í
eggjatökunni. Það er alltaf sér-
kennileg tilfinning fyrir bjargmann
að fara fram af brún í fyrsta sinn
á hveiju úthaldi, en þegar menn
hanga í bandinu og byija að svífa
fram og til baka þá era þeir fijáls-
ari en í flestu öðra sem þeir gera.
Það er alltaf hætta á snúningi í
bjargsiginu og sérstaklegaef menn
síga í lofti eins og kallað er, ná
ekki inn að bjarginu í riðunum
þar sem bjargið er inn undir sig,
en allt lærist þetta og venst. Ung-
ir bjargmenn eru skólaðir til og
þar er það stóra atriðið að koma
sér fram af bjargbrúninni, því það
er stórt skref af fara í fyrsta sinn
fram af bjargbrún, kannski í 150
metra hæð niður í sjó eða jafnvel
urð. Það er erfitt próf að taka
þessi fyrstu spor, en það gefur
mikið öryggi og sj álfsaga þegar upp
er staðið.
Eggjataka er fyrst og fremst
vinna og aftur vinna, menn
skjótast í mat þegar þeir era svang-
ir, en að loknu dagsverki er aðal-
máltíðin og kv.öldvaka í kjölfarið,
þvi án kvöldvöku líður ekkert
kvöld í Bjamarey og þá er slegið
á létta strengi, sagðar sögur og
sungið með mikilli innlifun við
gítarandirleik. Nóttin leggst yfír,
kyrrð úteyjanna í öllu sínu veldi,
eitthvað sem sest að í hveijum
þeim sem úteyjamar gistir, því þar
er veröld engu lík, samspil nátt-
úrafegurðar, iðandi fuglalífs, lita
og tóna í eilífðarsinfóníu hafs,
himins og bjargs.
Halli Geir
leggur í sig,
Óli Týr Guð-
jónsson er
brúnamaður
og Hlöbbi
situr undir.
Tignarlegt sig yfir Álkustallinum. Á myndinni
til hægri eru Hlöðver Guðnason og Þór Engil-
bertsson að koma afrakstrinum í eggjaföturnar.
Breki Johnsen, 14 ára, kemur úr sínu fyrsta sigi
til eggja í 140 metra háu bjargi. Árni tekur á
móti honum, og Gísli situr undir.
Breki búinn að ná fyrsta egginu fyrir neðan brún,
en erfiðast er að koma sér fram af bjarginu í
fyrsta sinn.
Ottó Þórsson sýpur hrátt fýlsegg undir leiðsögn
Gísla og Breki bíður spenntur.
Setið undir og sigið á tveimur stöðum.
T