Morgunblaðið - 05.02.1992, Side 36

36
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 5. FEBRUAR 1992

i/eré i/em konn 'iM. c/t <x fLu^uÖU.
t'mvxw «3m'mi/tno.- íÉg eJz•"
Einmitt svona. Ég læt þig svo Reyndu framvegis að kaupa
vita þegar þú mátt slaka á... rétta stærð, væna mín!
HOGNI HREKKVISI
Eignir en ekki tekjur
Hugleiðingar um störf Alþingis
að kvöldi 22. 1. 92. milli 21:00 og
22:00. Umræðuefnið var íslenskir
aðalverktakar og rangnefnd arð-
greiðsla í staðinn fyrir verðtrygg-
ingu hlutabréfa í Sameinuðum
verktökum og breytingu þeirra í
peninga á löglegan átt samkvæmt
íslenskum lögum. Ennfremur um-
mæli forstjórans Thor Ó. Thors í
Morgunblaðinu eftir það um hlut-
hafa sem eru í fjárþröng sem hann
og fleiri telja sig hafa verið að
þjóna. En ég tel það ekki mikið
verk að halda hluta af höfuðstól
hluthafa óbreyttum í 32 ár án þess
að leggja nokkuð til sjálfír annað
en að sjá um að 139.000,00 kr.
væru verðtryggðar frá 1960 því
að stjórnmálamenn, verkalýðsfor-
ingjar, vinnuveitendur, neytenda-
samtök og önnur hagsmunafélög
myndu sjá um að búa til
900.000.000,00 kr. úr því árið
1992. Undirritaður gerði kaup-
samning um fokhelda kjallaraíbúð
4. janúar 1962 (að vísu ári seinna)
en verðgildi hennar þá var
250.000,00 kr. sem í dag er u.þ.b.
5 til 6 milljóna kr. virði. Mismunur
handverks og verðtryggðs fjár er
því gífulegur. Það er spurning hvort
postular þessa tímabils hafi ekki
valdið hlutverki sínu vegna skiln-
ingsskorts eða stundað vísvitandi
lífslygasögu í skjóli verðtryggingar,
skattlagningar, undirboða á verk-
takamarkaðinum og yfírboða á
peningamarkaðinum, gengisfell-
inga og erlendrar lántöku til að
þjóna daglegu brauði (lífslyginni) á
kostnað landsmanna allra og því
sé reikningsdæmið eins og það er
í dag. Þetta væri í lagi ef einhveij-
ir af fyrrtöldum aðilum gætu út-
skýrt meðferðina á verðgildi ís-
lensku krónunnar og handverksins
á þessum tíma á annan hátt en að
segja að hluthafar Sameinaðra
verktaka séu forréttindafólk og
gráðugt í fé og þess vegna sé
ástandið í landinu eins og það er
í dag. Hins vegar er mitt svar við
þessari spurningu að allir fyrr-
nefndir aðilar hafi kviðið þeim tíma
þegar að þessu uppgjöri kæmi því
þá kæmi í ljós reikningslist postu-
lanna sem hafa stjórnað þróun
verðlags í landinu. En hinsvegar
eru þetta einu og síðustu aðilarnir
sem geta sýnt þjóðinni rétta mynd
af stjórnarfari þessa lands og farið
eftir lögum, því það er búið að
gera alla aðra gjaldþrota með
stjórnarfarinu.
Ég las í Morgunblaðinu 23. þ.m.
um ráðleggingar og skoðanir þing-
manna Kvennalista, Alþýðubanda-
lags og utanríkisráðherra. Fannst
mér málflutningur þeirra minna
helst til mikið á ólesinn skólanem-
anda (gaggó) sem lætur freistast
af því að svara verkefnum sínum
án tillits til námsefnisins og að eig-
in áliti byggðu á von um að aðrir
sjái ekki að hann fari með rangt
mál vegna þekkingarskorts. Eg
vildi gjarnan eiga viðskipti við þá
þingmenn sem ég sá tala þetta
kvöld ef þeir vildu selja mér eignir
sínar á verðlagi ársins 1978. Það
er sem ég sæi þá selja mér bílana
sína á innkaupsverði þeirra og sam-
þykkja að greiða helming andvirð-
isins í skatt til ríkissjóðs. Ef þetta
er málflutningur þingmanna fyrir
eignum sem verða til á því að pen-
ingar eru látnir liggja í fjárhirslum
ríkisbankanna undir stjórn stjórn-
málamanna og getuleysi þeirra til
að halda stöðugu verðlagi ættu
þeir að athuga það áður en þeir
stíga í ræðustólinn að kynna sér
málið því annars sitja þeir uppi
með að um þá verði sagt að þar
sem hugsunina þrýtur taka orðin
við. I grein sem ég ritaði fyrir ári
um þessi málefni gerði ég engar
athugasemdir við störf utanríkis-
ráðherra því þá var ekki þörf á
því, en málflutningur hans og um-
sögn um lagalegar eignir fólks úr
öllum virðingarstiga landsmanna
er ekki samboðin manni sem telur
sig vera að tala máli frelsis og lýð-
ræðis. Það er að vonum að þjóðin
leggi við hlustir þegar réttkjörnir
þingmenn stíga í ræðustól og láta
móðan mása eins og kvennalista-
konan Kristín Einarsdóttur um að
hún skilji ekki að það skuli vera
heimilt fyrir einstæðar mæður,
ekkjur, og dánarbú í þriðja ættlið
að breyta eignum sínum úr hluta-
bréfum í peninga og það skuli vera
Iöglegt í þokkabót og það í félagi
sem konur eiga um 20% í. Ólafur
Ragnar Grímsson telur að þetta sé
ekki lögformlega rétt, það var ekki
að sjá í hans ráðherratíð að honum
flökraði við að hafa fé af fólki I
landinu með ríkisskuldabréfum og
það verðtryggðum. Hann hugsaði
sér að greiða eyðsluna með aukinni
skattlagningu þegar að greiðslu-
degi kæmi, ennfremur er hann
ásamt núverandi fjármálaráðherra
einn af höfundunum að þeim ágætu
lögum sem gerðu það mögulegt að
verðtryggja hlutabréf þannig að
hlutabréf stæðu á sama grunni og
ríkisskuldabréf. Ætti maður sem
hann að hafa taumhald á tungu
sinni þegar hann er að búa til ímynd
um óbótamenn og fólk sem ekki
fer að lögum og sverta það fyrir
alþjóð. Þegar Ijallað er um starf-
semi Islenskra aðalverktaka sf. er
rétt að hafa eftirfarandi I huga:
1. Varnarmálanefnd utanríkis-
ráðuneytisins ætti að vera kunnugt
um alla samninga sem varnarliðið
gerir hér á landi.
2. Fyrirtækið hefur farið að lögum
alla tíð. Þar sem ríkisstjórnir hafa
ráðið ferðinni í þróun verðbólgu og
vaxta hefur hún ráðið öllu um verð-
gildi hlutabréta í Sameinuðum
verktökum.
3. Fyrirtækið hefur gert vel við
starfsfólk og staðið í skilum með
skattgreiðslur. Það greiðir um 50%
af rekstrarhagnaði í skatt auk þess
sem ríkið fær hagnaðinn af sínum
eignarhluta í fyrirtækinu og eru
þvl tekjur ríkisins I dag 80% en
voru áður um 67%.
Fyrir 15 árum var meðalaldur
verktaka 5-7 ár og eftir vaska
framgöngu fyrrverandi fjármála-
ráðherra og þeirrar ríkisstjórnar
allrar og núverandi ríkisstjórnar
ætla ég að hann hafí lækkað tölu-
vert. Efnahagsvandi íslendinga er
tvíþættur að mínu áliti. Annars
vegar er um að ræða of mikla mið-
stýringu af hálfu ríkisvaldsins.
Hins vegar komast launþegar og
atvinnurekendur upp með að gera
óraunhæfa kjarasamninga. Afleið-
ingar hvorutveggja eru leiðréttar
með gengislækkunum íslensku
krónunnar og erlendum lántökum.
Þó hefur miðað I rétta átt I tíð
núverandi ríkisstjórnar með þjóðar-
sáttina að leiðarljósi.
Höfundur er aðili að 20 ára
gömlu dánarbúi I Sameinuðum
verktökum.
Hörður Sigurðsson
Víkveqi skrifar
Umræður um að leggja nýja
Reykjanesbraut hafa vaídð
athygli á þeirri staðreynd, að víða
um lönd hafa samgöngumannvirki
verið einkavædd. Þá er staðið þann-
ig að verki, að fyrirtæki fá heimild
til að leggja vegi, smíða brýr eða
bora göng og hafa síðan tekjur af
mannvirkjunum. Tekjurnar eru inn-
heimtar af þeim sem nota vegina,
býmar eða göngin.
Meginforsenda þess að leyfi sé
veitt til slíkra framkvæmda er, að
vegfarendur geti valið annan kost
en þann, sem hefur I för með sér
gjaldskyldu. Þeir sem aka á einka-
væddum hraðbrautum I F'rakklandi,
svo dæmi sé tekið, fá ótvíræða vitn-
eskju um það á vegskiltum, hvenær
hinn gjaldskyldi vegarkafli hefst og
hvar fara eigi út af til að komast
hjá því að aka hann. Velji menn
þann kost, komast þeir á leiðarenda
eftir vegum, sem eru seinfarnari
ogþræða þorp og bæi.
I þessari tilhögun, að hafa um
tvo kosti að ræða, felst sanngirni,
eins og öllum úrræðum, sem miða
að því að koma I veg fyrir einokun
og mismunun í skjóli hennar.
Með vísan til sjónarmiða af því
tagi, sem hér hafa verið
nefnd, hafa einkaaðilar nú fallið frá
hugmynd um að tvöfalda Reykja-
nesbraut og þess I stað bent á þann
kost, að leggja mætti nýja gjald-
skylda braut milli Reykjavíkur og
Keflavíkur en hin gamla yrði fyrir
þá, sem ekki vildu borga vega-
skatt. Óhætt er að segja, að með
því að taka málið upp á þessum
forsendum, hljóti viðhorf opinberra
aðila til málsins að gjörbreytast.
Hvers vegna á ríkisvaldið að banna
mönnum að fjárfesta í steinsteypu
og malbiki, sem lagt er á jörðina,
þegar þeir hafa leyfi til að gera
það, ef mannvirkin rísa til himins?
I þessu tilliti þarf að sjálfsögðu
að huga að skipulagsmálum og
umhverfisvernd, það er almanna-
hagsmunum er falla ótvírætt undir
verksvið ríkisins. A hinn bóginn er
óeðlilegt að afstaða ríkisvaldsins
ráðist af hagsmunum Vegagerðar
ríkisins, þótt það sé opinbert fyrir-
tæki, sem sinni lagningu vega,
smíði brúa og gerð ganga. í tilvik-
um sem þessum geta starfsmenn
Vegagerðar ríkisins veitt ráðgjöf,
byggða á víðtækri reynslu, en þeir
eru ekki óhlutdrægir, ef spurningin
snýst um forræði hins opinbera fyr-
irtækis I vegamálum.
xxx
Sú hugsun er fjarlæg okkur, að
Vegagerð ríkisins eignist eink-
arekinn samkeppnisaðila. Þetta
kann hins vegar nú þegar að vera
orðin staðreynd. Þá hafa líkiega
fæstir átt von á því, að Póstur og
sími fengi samkeppni, eins og nú
virðist raunin, eftir að bandarískt
fyrirtæki er farið að bjóða íslend-
ingum afnot af kerfí sínu I alþjóð-
legum samtölum. Samkvæmt blað-
afréttum býður fyrirtækið mun
lægra verð á slíkum símtölum en
Póstur og sími.
Svo sem kunnugt er annast Póst-
ur og sími dreifikerfi fyrir útvarp
og sjónvarp hér á landi. Væri ekki
hugsanlegt að stofna til samkeppni
á því sviði með því að kaupa rás í
sjónvarpshnetti sem sendir geisla
sína þannig, að þeir ná hingað til
lands? Úr slíkum hnöttum er bæði
unnt að senda sjónvarps- og út-
varpsefni. Hvernig væri að fram-
takssamir menn könnuðu þetta?