Morgunblaðið - 28.05.1992, Blaðsíða 6

6 C
MORGUNBLAÐIÐ VIÐSKIPTI/ATVINNULÍF FIMMTUDAGUR 28. MAÍ 1992
FJÁRMÁL Á FIMMTUDEGI
Umskipti í vændum er viðskiptí
með erlend verðbréf verða frjáls
Um næstu áramót verður íslendingum heimil-
að að ávaxta eignir sínar í útlöndum í fyrsta
sinn í sextíu ár. Búast má við að áhrifin á
fjármálalífíð verði ekki minni en þegar verð-
trygging var heimiluð árið 1979.
HLUTABREFAMARKAÐUR
Landfræðileg skipting, 30. september 1991
MYND 1
Heimsmarkaður
Kanada (2,67%) Ástralja
Aðnr (1,88%) / (1,65%L
Evrópumarkaður
______i- italia (1,29%)
^^p-Holland (1,64%)
Bretland
(11,13%)
- Sviss (1,93%)
Spánn (1,16%)
Frakkl. (3,42%)
Þýskal. (3,77%)
Aðrir (2,81 %)
Heimíld: Morgan Stanley Capital International
HLUTABREF MYND 3
Skipting áhættu 1978-90, í dollurum á ársgrundvelli
35
Heildaráhætta
Þýskal. Frakkl. Bretl. Japan Kanada Bandar. Heimur
FRAMI í Bandarík LÍNUSAFN unum MYND5
28- 100% EÁA
| 26 10°/ S&P/90% E/ iA
l26 '20% S&P/80% EÁA
o>
24 ^50% S&P/ 50% EÁA (Evr ópa, Ástr alía, Aus urlö id fj; er)
6Ó% S&P/40% ÉÁA
§
80% S&P/20% E/ <A
90% S&P/10% EÁA
10 5% S&P 500
Staðalfrávik i % á ársgrundvelli
15 ,2 I I I 1 1 1 1 15,6 16,0 16,4 16,8 1/ ,2 r ',6
SAMSETNING VERÐBREFASAFNS
Dæmi miðað við Bandaríkjadollara MYND 7
italskt lausafé (6,0%) Dönsk skbr. (2,6%)
Bandarisk hlbr. (10,0%)
\
Bresk hlbr. (3,0%)
Spönsk hlbr.
(3,0%) —,
itölsk skbr. (8,0%)
Spönsk skbr. (3,0%)
Áströlsk skbr.
(3,0%)
á Kanadísk skbr.
-'f.- (7,0%)
Japönsk hlbr.
(11,4%) ■ í: .)
Þýsk hlbr. (7,0%)
Frönsk hlbr. (7,0%)
Bankarísk skbr. (15,0%)
Áströlsk hlbr. (3,0%) Japönsk skbr. (3,0%)
HÆKKUN ALÞJÓÐLEGRA HLUTABRÉFA
í Bandaríkjadollurum, síðustu 5 ár
120----------------------■---------MYND 2
%
100
12 & .5 4S c .2
- c — .S2 — c — — ^3 — co — *3 —
-S CD Q_ (O
■s —4§-S-
---é- s-**-
-‘<C_
FRAMLINUSAFN
Kostir alþjóðlegrar dreifingar verðbréfa
t
MYND4
100% ERLEND
Aukin ávöxtun
vegna
alþjóðlegrar
dreifingar
verðbréfa
100% INNLEND
Ahætta
FRAMLINUSOFN 1987-91 MYND 6
í ísl. krónum
60
%
I 50
I
o>
‘<D
■-30
1
^ 20
10
íslensk
skuldabréf
Islensk
hlutabréf
Evrópsk
skuldabréf
T-W
Bandarísk hlutabréf
—m—
Bandarísk skuldabréf
-t--------1-
Evrópsk
hlutabréf
5 10 15 20 25
Staðalfrávik í%á ársgrundvelli
30%
FRAMMISTAÐA mynds
HLUTABRÉFASJÓÐA
í HEIMINUM
Ávöxtun sjóðanna m.v. Heimsvísitölu Morgan Stanley
1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 Heildar
eftir Sigurð B. Stefánsson
í bókinni „Random Walk Down
Wall Street“ eftir Burton G. Malki-
el er.frá því greint að Keynes lá-
varður, hagfræðingurinn nafntog-
aði og umdeildi, hafi hagnast svo
milljónum (sterlingspunda) skipti á
viðskiptum með hlutabréf. Á hveij-
um morgni áður en Keynes fór á
fætur tók hann hálftíma í að fara
yfir hlutabréfaverð í London dag-
inn áður (hefur sjálfsagt fengið
Times eða Financial Times með
teinu beint í rúmið). Síðan keypti
hann hlutabréf sem hann taldi að
senn yrðu vinsæl hjá fjárfestum
og færu að hækka í verði en seldi
á móti hlutabréf sem hann hélt að
myndu lækka. Hann reyndi m.ö.o.
að verða á undan fjöldanum með
því að lesa í viðbrögð og viðhorf
annarra fjárfesta. Með þessari spil-
amennsku á hlutabréfamarkaði í
London hagnaðist Keynes persónu-
lega um fáeinar milljónir sterlings-
punda og náði einnig að tífalda
hlutabréfaeign skólasjóðsins í
Kings College í Cambridge þar sem
hann starfaði.
Fjármálaviðskipti við útlönd
gefin frjáls eftir sextíu ára
einangrun
Ævintýri á borð við söguna af
Keynes lávarði hafa orðið til að
varpa dýrðarljóma á viðskipti með
hlutabréf úti í hinum stóra heimi
í augum fleiri manna en íslendinga
sem fá loks heimild til að kaupa
og selja erlend verðbréf að nýju
um næstu áramót eftir sextíu ára
einangrun. En hvemig á þá að
velja hlutabréf (eða skuldabréf) í
útlöndum til að hafa hag af slíkum
kaupum? Og hvaða erindi eiga ís-
lendingar út á hinn stóra markað
eftir sextíu ára einangrun? Hefur
ekki ávöxtun sparifjár á íslandi
Tilboð
BlLDSHOFDA 16SIUI672444 T6LEFAX672560
síðustu árin verið miklu betri held-
ur en í nálægum löndum? Hvers
vegna skyldu einstaklingar eða ís-
lenskir lífeyrissjóðir hætta fé sínu
í útlöndum þar sem ávöxtun er
lakari og áhætta meiri en hér
heima?
Ávöxtun skuldabréfa og hluta-
bréfa á íslandi hefur verið mun
betri en í útlöndum síðustu fimm
til sjö árin. Fyrir þann tíma var
hún einatt neikvæð og lengst af á
árunum eftir stríð var naumast
hægt að tala um ávöxtun fjármuna
hér. Sparifé brann í verðbólgu og
fortíðarvandi lífeyrissjóða varð til.
Eftir að fjármálalegri einangrun
íslands lýkur í upphafi næsta árs
er ólíklegt að ávöxtun hér verði
mun betri en í nálægum löndum
til lengdar. Með tíð og tíma munu
því íslendingar vafalaust hyggja
að ávöxtun fjármuna sinna í út-
löndum eins og flestar aðrar þjóðir
gera. Ein fyrsta spurningin sem
þá vaknar er með hvaða hætti
skuli staðið að því að velja verð-
bréfín, hvort velja skuli hlutabréf
eða skuldabréf og frá hvaða lönd-
um. Lítum aðeins á helstu aðferðir
við að velja skuldabréf eða hluta-
bréf.
Með nokkurri einföldun mætti
skipta aðferðum við val á verðbréf-
um í tvennt, svonefndar grunnað-
ferðir og markaðsaðferðir. í grunn-
kenningunum er að fínna þann
boðskap að hvert hlutabréf og
skuldabréf, hver fasteign eða gim-
steinn, eigi sér nokkurs konar
„innra verð“ sem hægt sé að finna
með nákvæmum rannsóknun á for-
tíð, nútíð og horfum í framtíðinni.
Þegar markaðsverð fer niður fyrir
þetta innra verð er tækifæri til
hagnast með því að kaupa, en selja
er markaðsverð fer yfir innra verð.
Api með bundið fyrir augun
tekur að kasta pílum á
fjármálasíður Wall Street
Journal
Grunnkenningarnar ásamt þeim
staðfasta ásetningi fjárfesta að
græða eru og verða drifkraftur
hlutabréfaviðskipta. Keynes notaði
afbrigði af grunnkenningum,
skýjaborgaleiðina, við íjárfestingu
sína. Hann reyndi að átta sig á
fyrirætlunum annarra fjárfesta
(hvernig þeir byggðu sér sínar
skýjaborgir) og flýtti sér síðan að
verða á undan þeim að kaupa eða
selja. En það er ekki á margra
færi að hagnast á hlutabréfavið-
skiptum með þessum hætti.
Markaðskenningamar komu
fyrst fram á árunum eftir 1950
og leiddu til mikilla framfara í fjár-
festingarfræði. Markaðskenning-
amar hafa þó verið umdeildar allt
frá því að þær komu fyrst fram,
en hlutu loks verðskuldaða við-
kenningu árið 1990 er helstu frum-
kvöðlunum, Harry Markowitz og
William Sharpe, voru veitt Nóbels-
verðlaun í hagfræði fyrir rann-
sóknir sínar sem raunar voru mest-
allar unnar þrjátíu árum áður.
Markaðskenningin segir einfald-
lega að markaðurinn sé svo skil-
virkur að verð á hlutabréfum
aðlagist samstundis að nýjum upp-
lýsingum. Þess vegna er erfítt að
beita grunnrannsóknum eða öðmm
leiðum til að finna út hvenær mað-
ur eigi að kaupa eða selja - það
tekst sjaldnast að hitta á rétta tím-
ann.
Sé markaðskenningin teygð til
hins ítrasta mætti segja að api
með bundið fyrir augun hafí jafn-
góða möguleika á því að setja sam-
an gott verðbréfasafn með því að
kasta pílum á fjármálasíður Wall
Street Joumal eins og helstu fjár-
málasérfræðingar í teinóttum föt-
um með kúluhatta. Handahófs-
kennt val getur skilað jafngóðum
árangri og grunnrannsóknir virt-
ustu spekinga.
Markaðskenningar hljóta
dræmar undirtektir í bönkum
og verðbréfafyrirtækjum
Það má nærri geta að þessum
nýju markaðskenningum var tekið
með nokkrum fáleikum í verð-
bréfafyrirtækjum og bönkum í
London og New York var þegar
þær komu fyrst fram á sjötta ára-
tugnum. Það var ekki fyrr en á
níunda áratugnum að fjárfestar í
Bandaríkjunum og síðar í Evrópu,
bæði einstaklingar, lífeyrissjóðir
og tryggingafélög, tóku að hag-
nýta sér þessar kenningar við val
á verðbréfum. Raunar er þá ekki
apinn góði með píluna notaður
beint heldur fjárfesta menn hlut-
laust í fyrirtækjum á markaði eins
og markaðsverðmæti þeirra sagði
til um - kaupa sneið af markaðnum
og fylgja vísitölunni eins og það
er stundum kallað. Þannig veljast
hlutabréf í safnið án tillits til þess
hvort þau eru talin góð eða vond
út frá greiningu grunnkenninga -
og frá þeirra bæjardyrum séð með
handahófskenndum hætti. Þeir
sjóðir sem fjárfesta hlutlaust í
skuldabréfum eða hlutabréfum í
sömu hlutföllum og þau eru á
markaði hveiju sinni (samsetning-
in endurspeglast í vísitölunni) eru
nefndir vísitölusjóðir (index funds).
Samanburður á árangri hlut-
lausrar fjárfestingar (eftir mark-
aðskenningunum Markowitz og
Sharpes) og fjárfestingar með vali
eftir grunnkenningum er óvæginn
og afgerandi. Niðurstöðurnar ná
ekki aðeins til ávöxtunar í hluta-
bréfum heldur einnig til skulda-
bréfa. Á árunum 1965 til 1979
voru 75% hlutabréfasjóða með
lægri ávöxtun en S&P 500 vísital-
an í Bandaríkjunum, svo að dæmi
sé tekið. Á áttunda áratugnum
voru 95 af 112 sjóðum lægri en
S&P 500 og þeir sjóðir sem fylgdu
henni. Á árunum 1981 til 1990
voru um tveir þriðju hlutar hluta-