Morgunblaðið - 19.06.1992, Síða 8

8 C
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 19. JÚNÍ 1992
-í
Eg§§3
FOSTUDEGI
Evrópuhjfiða 1905-90
í FRAMHALDI af fréttum um fækk-
un erlendra ferðamanna það sem
af er ári og mögulegri fækkun í
sumar hefur verið óskað eftir því
að ég skrifaði örlítið um málið.
Það er eðlilegt að það veki athygli að eftir
aukningu undanfarinna ára stefni jafnvel í
fækkun í ár. Og því skal reynt að nefna hér
nokkrar af þeim skýringum sem líklegastar
eru fyrir þessu.
Verð á íslandsferðum á markaði á megin-
landi Evrópu
hækkaði yfir-
leitt um 40% í
þarlendum
gjaldmiðlum
milli áranna
1991 og 1992.
Þetta gerðist
þrátt fyrir að
flugverð væri
það sama í flest-
um tilfellum.
Hækkun á öðr-
um hluta ferð-
anna var því yf-
irleitt á bilinu
9-18%. Þetta er
veruleg hækkun á íslandsferðum og verulega
umfram verðbólgu í flestum þessara landa.
Þessi hækkun kemur á sama tíma og ferð-
ir til tveggja af helstu samkeppnislöndum
okkar á þessum markaði, Svíþjóðar og Finn-
lands, lækkuðu. í Svíþjóð var virðisaukaskatt-
ur lækkaður og gengi finnska marksins var
fellt.
Samkeppni frá löndum með aögang að
EB-sjóðum og „ný“ lönd í austri
Þá er yaxandi samkeppni frá löndum sem
hafa aðgang að sjóðum EB. Á árunum
1989-93 er úthlutun styrkja til ferðaþjón-
ustuaðila innan EB um 150 milljarðar kr.
Samkvæmt könnunum meðal ferðamanna frá
þessum markaði er a.m.k. eitt þessara landa,
Irland, í mikilli samkeppni við okkur. írar
hafa á ofangreindu tímabili fengið um 14
milljarða kr. í beina styrki til ferðaþjónustu-
verkefna og kynningar úr sjóðum EB. Þá
mun EB nota um 1.500 milljónir kr. til sam-
eiginlegra verkefna í ferðaþjónustu á næstu
3 árum.
Þetta er einungis nefnt hér sem ein af
ástæðum þess að útlit er fyrir að við förum
nokkuð halloka í samkeppni þetta ár, m.a.
vegna þessarar niðurgreiddu ferðaþjónustu í
öðrum löndum en ekki sem innlegg í umræð-
una um EB.
Ekki verður horft framhjá efnahagsástandi
í sumum þessara landa á meginlandinu.
Hækkun skatta í Þýskalandi vegna samein-
ingarinnar dregur úr kaupgetu fólks. Þá höfðu
verkföll og vinnudeilur einnig sín áhrif í vor.
Þá má benda á að margir höfðu ákveðið
að fara hvergi í sumar vegna ýmissa atburða
sem tækni sjónvarps mun flytja heim í stofu.
Margir Evrópubúar fylgjast nú með Evrópu-
keppni í knattspyrnu og Ólympíuleikar verða
síðar í sumar og eðlilega verður mikið um
Þó er voxandi samkeppni
frá löndum sem hafa aðgang
að sjóðum EB. Á árunum
1989-93 er úthlutun
styrkja til ferðaþjónustuað-
ila innan EB um 150 millj-
arðar króna.
ferðalög innan meginlandsins vegna ofan-
greindra atburða og heimssýningarinnar.
Loks má nefna að ódýr samkeppni frá „nýj-
um“ löndum í austri hefur freistað margra.
Hér að framan hafa verið taldar upp nokkr-
ar af þeim ástæðum sem komið hafa upp í
umræðunni um fækkun erlendra ferðamanna.
Sumar þeirra eru tímabundnar og aðrar við-
varandi.
En það nægir ekki að lista upp ástæðumar
og nota þær sem afsökun fyrir þessu ástandi
eins og einhveijum gæti sýnst af þessari upp-
talningu. Nei, atvinnugreinin er ekki og þarf
reyndar ekki að biðja nokkurn aðila afsökun-
ar á ástandinu.
63% aukning gjaldeyristekna af
ferðamönnum 1985-90
Ferðaþjónustan sem atvinnugrein hefur
vaxið nokkuð jafnt og þétt frá því um 1950.
Á síðustu árum hefur vöxtur verið mjög mik-
ill og gjaldeyristekjur af erlendum ferðamönn-
um hafa t.d. rúmlega tvöfaldast milli ára
1985 og 1991 á verðlagi ársins 1991, en þá
voru þær rúmlega 12,4 milljarðar kr.
Ég held að hægt sé að fullyrða að engin
atvinnugrein hafi aukið gjaldeyristekjur sínar
hlutfallslega jafn mikið á þessu tímabili.
Gjarnan er gerður samanburður á árangri
okkar og annarra þjóða OECD. Gjaldeyristekj-
ur af erlendum ferðamönnum milli áranna
1985 og 1990 jukust um 63% á verðlagi árs-
ins 1990. Meðaltalsaukning OECD-landanna
er 32% þennan sama tíma. Af Evrópuþjóðum
tókst engum að auka tekjur sínar hlutfalls-
lega jafn mikið og íslendingum.
Þessi árangur hefur alls ekki komið af sjálfu
sér. Fyrirtæki, hagsmunaaðilar, sveitarfélög,
opinberir aðilar og einstaklingar hafa lagt af
mörkum mikla vinnu og Qármagn til að ná
þessum árangri.
Ferðaþjónustan vlð sama borð og aðrir
gjaldeyrisskapandl atvlnnuveglr
Nú er það verkefni okkar í ferðaþjónustu
að fara yfir vandamálið og leita lausna. Sú
vinna er þegar hafin. Hluti af þeirri vinnu
hlýtur að felast í að skapa ferðaþjónustu hlið-
stæð rekstrarskilyrði og öðrum gjaldeyris-
skapandi atvinnuvegum. Hér er ekki verið
að ræða um forréttindi, ölmusu eða styrki
heldur einfaldlega að sitja við sama borð og
aðrir. Við verðum að vera samkeppnishæf ef
atvinnugreinin á að verða það „ljós í myrkr-
inu“ sem hún er nefnd í Hvítbók ríkisstjóm-
arinnar. Atvinnugreinin sjálf þarf einnig að
laga ýmislegt til að vera betur samkeppnisfær.
Tilefni þessa pistils var sú spuming sem
vaknaði í kjölfar upplýsinga um fækkun er-
lendra ferðamanna; hvort eitthvað hefði mis-
farist í markaðssetningunni. Svarið við þeirri
spurningu er ekki einfalt. Það er bæði já og
nei. Sumt hefur tekist vel og annað mistek-
ist. Spuming gefur tilefni til enn frekari upp-
lýsinga um ferðaþjónustu svo hver og einn
geti svarað fyrir sig. ■
Magrnís Oddsson
Höfundur er markaðsstjóri Ferðamálaráðs.
Sjór, sólskin
- og reiðhjól
VATN, tre, groður - og solskm. Það sem dregur að sumardvalar-
gesti. Allt þetta hafa Alandseyjar í ríkum mæli. Og rauðar granít-
klappir, rabbakivi, í ofanálag. Sólskin höfðu þeir haft í 3 vikur og
24 stiga hita daganá sem ég heimsótti eyjarnar um mánaðamótin
maí-júní. Ekki vildu heimamenn þó lofa slíku veðri alltaf svona
snemma, en ætíð er maður staddur við sjó á þessum 6.400 eyjum.
Líka á „fasta Álandi“ með 90% íbúanna, sem er 50 km á lengd og 45
á breidd, skorið af fjörðum. Allt frá því hæsti punkturinn stakk
höfðinu upp úr hafinu mörg þúsund árum f. Kr. hefur botninn verið
að lyftast og eyjarnar því að stækka. Víða eru þær tengdar með
brúm, svo að hægt er að fara um á bíl, gangandi, á reiðhjóli og
með feiju eða báti yfir sund. Það var einmitt það sem við gerðum,
skiptum um farartæki og fórum
0 Ekki leist mér samt á blikuna
J þegar á dagská fyrsta dagsins
stóð að á miðri leið í bíl yrði
aajl skipt yfir á reiðhjól og tekin
Qg| hjólafeija til Geta. Hafði ekki
^ hjólað síðan ég var unglingur.
gJl Ekki þýddi annað en að bera
0 sig vel og stíga á reiðskjótann,
sem reyndist vera tiltölulega
meinlaust hjól með aðeins 3
gírum. En slík reiðhjól má
hvarvetna leigja fyrir 25 mörk á
dag, eða 325 ISK, og jafnvel leigja
pakka með öllu. Hjólreiðamaðurinn
komst alla þessa 12 km leið áfalla-
laust, starði að vísu obbolítið stíft
á steypta brautina fyrst í stað.
Enda fullyrtu fylgdarmenn í upp-
hafi að á eyjunum lægju fleiri veg-
ir niður en upp í móti, sú saga að
allt sem fer upp kæmi niður ætti
ekki við þar. Erfitt reyndist að sann-
prófa þennan vísdóm, þegar við
áttum seinna að klífa hæsta tind-
inn, Orrdalsklint, með stórkostlegu
útsýni yfir skóg, haf og eyjar,
eftir endilöngu fastalandinu.
reyndist hann ekki hærri en 120 m.
Hjólreiðaferðin reyndist mikið
ævintýri. Skyndilega birtust á veg-
inum tveir furðufuglar, annar í föð-
urlandi og með rússneska sígarettu
lafandi í munnvikinu. Þeir æptu
eitthvert hrognamál með slavnesk-
um hreim og veifuðu okkur inn á
grýttan skógarstíg. Þetta reyndist
vera varðveittur stígur úr fyrra
stríði. Eftir alllangan spöl birtist
hvítklædd stúlka á kletti, líkt og
álfkona í íslenskri kvikmynd, nema
rússneskar leggingar voru á þessum
kyrtli og hún bablaði rússnesku.
Sagði: Ikke russki, kúbana! Ég trúði
henni. Uppi á grýttri klettahæð
blasti svo við okkur milli steina
veisluborð með damaskdúk og ser-
viéttum, kampavínsglösum, samo-
var með köldu vatni, eldrauðum
borsgraut í skálum með sýrðum
ijóma og litlum gúrkum. Átti að
dýfa öðrum enda í hunang og hinum
í súrt. Er við sátum og borðuðum
og drukkum - þessi hjólreiðamaður
Nö vill Mfisambik
líka lö feröamenn
ÞRÁTT fyrir að Mósambik sé enn hijáð vegna langvinns stríðs sem
varla hefur verið til lykta leitt, ósegjanleg fátækt og eymd sé víða,
er ríkisstjórn landsins í óða önn að hvelja til að bætt verði aðstaða
fyrir ferðamenn, og peningar hafa verið lagðir i að endurbyggja
eða endurbæta hótel.
Hið fomfræga hótel Polana í höfuð-
borginni Maputo er að rísa úr ösk-
unni, því S-Afríka hefur veitt fjár-
magn í endurreisn þess og mun sjá
um rekstur í samvinnu við innlenda.
í júníhefti African Business segir
frá því að síðustu 3 ár hafí verið
veitt 105 millj. dollara í að byggja
upp eftirtektarverða og spennandi
staði. Því er nú ferðamannaþjónusta-
það sem fær mest fjármagn, á eftir
akuryrkju.
Mósambik skartar mikilli nátt-
úrufegurð, úti fyrir ströndum eru
fiskimið með sjaldséðum fisk-
tegundum sem sjóstangaveiðimenn
gætu orðið sólgnir í og þar sem
strendur og sjór eru hrein og tær
ættu köfun og siglingar að verða
eftirsóttar.
Sem stendur koma fáir aðrir út-
lendingar en kaupsýslumenn 15-20
þúsund árlega. Fyrir sjálfstæðið
1975, komu um 400 þúsund ferða-
menn árlega. Ferðamálaráðið segir
að til að byija með verði ferða-
mannaþjónustan bundin við „örugg
svæði“, þ.e. helstu borgir Jandsins
og Bazaruto-eyjaklasann. í breska
ferðablaðinu Business Traveller er
uppgefið ódýrasta fargjald til Map-
uto frá Brussel og kostar 134 þús.
kr. ■