Morgunblaðið - 18.09.1992, Síða 13

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 18. SEPTEMBER 1992
13
sívaxandi áherslu á réttindi ein-
stakra aðildarríkja eins og Ronald
Reagan gerði allt fram á síðasta
áratug. Eg held að við séum að
horfa upp á rökrétt umskipti hvað
afstöðuna varðar. Til lengri tíma
litið er uppbygging Evrópubanda-
lagsins eins konar sósíaldemó-
kratískt/krist-demókratískt vel-
ferðarríkisverkefni. Það snýst í
grundvallaratriðum um það að
menn segja sem svo: Við erum með
opinn markað þar sem fríverslun
er við lýði en við þurfum þá líka
. að setja utan um hann ákveðnar
reglur, bæði pólitískt og hvað fé-
lagslega velferð varðar. í framtíð-
inni má því búast við sívaxandi
andstöðu frá hægrimönnum. Enn
sem komið er hefur hún fyrst og
fremst birst í útlendingahatri
hægriöfgamannanna en þegar
fram í sækir ætti ekki að koma á
óvart ef hluti hægrimanna í við-
skiptalífinu og fijálslyndra hag-
fræðinga, færi að taka ákveðnum
sósíaldemókratískum þáttum Evr-
ópusamrunans með varúð.
Menn færu að óttast einhvers
konar Ofur-Velferðarríki?
., — Já, en ég held að þetta sé
ekki raunhæfur ótti. Ef við lítum
á ijárlög Evrópubandalagsins þá
eru þau ótrúlega smá í sniðum.
Jafnt á íslandi sem í Danmörku
er fólk mjög illa upplýst um þessi
mál. Menn spyija alltaf um „skrif-
ræðisbáknið risavaxna" í Brussel.
Það ber að benda á tvö atriði í
I: þessu sambandi. I fyrsta lagi er
þetta mjög, mjög lítið skrifræðis-
, bákn eða um þijátíu þúsund manns.
Það samsvarar starfsmannafjölda
breska iðnaðarráðuneytisins og því
ekki mjög fjölmennt bákn fyrir 350
milljónir manna. Heildarútgjöld
EB, þar með talið allt, einnig land-
búnaðamiðurgreiðslur, jafngilda
útgjöldum opinbera geirans í Dan-
mörku. Og við erum bara fimm
milljónir í Danmörku.
Fæstir í Brussel vinna líka við
hefðbundin stjórnsýslustörf. Við
Danir höfum verið aðilar að EB í
tuttugu ár og danskur borgari þarf
aldrei að hafa neitt við Brussel að
sælda. Skrifræðið í Brussel vinnur
nefnilega að einu öðru fremur,
nefnilega reglugerðasmíð. Þessar
reglur eru síðan samþykktar eða
þá hafnað af ráðherraráðinu og
þinginu. Þá fara þær fyrir þjóðþing
aðildarríkjanna og eru lögfestar
sem landslög. Þetta er því ekki
skrifræði í hefðbundnum skilningi
heldur frekar ráðgefandi aðili fyrir
löggjafarvaldið. Menn eru á villi-
götum þegar þeir tala um risavaxið
skrifstofubákn í Brussel.
Ótti Norðurlandabúa gagn-
vart Evrópubandalaginu og jafn-
vel samkomulaginu um Evrópskt
efnahagssvæði er ekki síst
tengdur spurningunni um sjálf-
stæði. Menn óttast það að missa
hluta fullveldisins úr landi. Það
er augljóst hvað EB varðar að
verið er að afhenda völd til yfir-
þjóðlegra stofnana en er ótti af
þessu tagi einnig á rökum reist-
ur hvað EES varðar?
- Það felst ákveðin kaldhæðni í
því fyrir mig sem Dana að sjá sömu
heimspekilegu umræðuna eiga sér
stað hér á landi varðandi sjálfstæð-
ið og framtíð þjóðríkisins og við
eigum í Danmörku um Maastricht-
sáttmálann sem er hlutur sem er
þremur eða fjórum áratugum
lengra fram í tímann á þróunar-
brautinni. Það kom mér nokkuð á
óvart að finna þennan tilveruótta
hér á landi og umræðu í kringum
hann. Ég myndi aftur á móti líka
segja að það gæti verið gagnlegt
að hafa þessa heimspekilegu um-
ræðu nú þar sem þetta er í raun
ferli. Ég er meðvitaður um að for-
sætisráðherra íslands er nýbúinn
að segja að EES sé lokaskrefið
hvað Islendinga varðar og síðan
ekki meir. Þetta er aftur á móti
nákvæmlega það sem danskir
stjórnmálamenn hafa sagt og síðan
þurft að éta ofan í sig á ný. Poul
Schliiter sagði fyrir þjóðarat-
kvæðagreiðsluna um Einingarsátt-
málann 1986 að ef menn greiddu
honum atkvæði þá væri hugmyndin
um Evrópusambandið úr sögunni.
Það liðu ekki nema sex ár þangað
til að hann þurfti að biðja kjósend-
ur um stuðning við sáttmála um
pólitískan samruna. Stjórnmála-
menn sem vegna skammtímahags-
muna segja að þetta sé ekkert
mjög stórt skref, sem er raunar
rétt hvað EES varðar, eru að af-
henda andstæðingunum vopn í
hendurnar. Þegar Evrópa tekur
næsta skref fram á við geta þeir
bent á fyrri ummæli og sagt: „Sjá-
ið þið. Það er verið að svíkja það
sem við samþykktum síðast.“ Ná-
kvæmlega þetta hefur gerst í Dan-
mörku og því held ég að það sé
gott að þessi heimspekilega um-
ræða á sér stað hér frá upphafi.
Sjálfstæðishugtakið er mjög flókið
og getur jafnvel leitt menn á villi-
götur ef þeir velta því ekki fyrir
sér hvað felst í því.
Þverstæðan er að það er smáríkj-
um, á borð við ísland og Dan-
mörku, mun meira í hag að hafa
öflugar alþjóðlegar reglur heldur
en stóru ríkjunum. Ef frumskógar-
lögmálið myndi ráða yrðu þeir stóru
alltaf ofan á. Tilfinningalega er það
hins vegar mun erfiðara fyrir okkur
að fallast á slíkar reglur þar sem
við höfum þurft að beijast fyrir
sjálfstæði okkar og okkur er mjög
annt um það. Ég held að menn
verði í þessu sambandi fyrst og
fremst að átta sig á að hugtakið
sjálfstæði er formlegt hugtak, lög-
fræðilegt hugtak. Hvað felst eigin-
lega í því í heimi samtvinnaðra
hagsmuna? Við búum við efnahags-
legan og menningarlegan veruleika
sem er algjörlega samtvinnaður
öðrum þjóðum. Sjálfstæði felur því
í sér hversu mikil áhrif maður get-
ur haft á þennan veruleika. Til
þess að gera það verður að deila
sjálfstæðinu með öðrum þjóðum.
Ef þjóð gerir það ekki hefur hún
engin áhrif á örlög sín. Hún verður
aðgerðalaust fórnarlamb alþjóð-
legra umskipta. Vissulega er hægt
að halda því fram að fræðilega séð
sé hún sjálfstæð en hún lagar sig
einungis að hlutum en bregst ekki
við þeim. Ef maður á hins vegar
samstarf við aðrar þjóðir getur
maður tekið ákvarðanir um hvað
maður muni fallast á og með hvaða
skilmálum. Því fyrr sem hér er
rætt um hvað felst í sjálfstæðishug-
takinu í hinum raunverulega heimi
því betur verðið þið undir næsta
skref Evrópuþróunarinnar búin. Því
það get ég fullvissað ykkur um,
sama hvað á dynur er EÉS-umræð-
an nú ekki síðasta Evrópuumræðan
sem mun eiga sér stað á íslandi.
Hvenær gæti sú næsta orðið?
- Það er ljóst að mál verða í
mikilli óvissu þangað til búið er að
leysa danska vandamálið innan EB
og hugsanlega einnig það franska.
Það er auðvitað ekki hægt að sækja
um aðild að bandalagi sem þú veist
ekki hvernig kemur til með að líta
út. Þau mál ættu hins vegar að
vera komin á hreint eftir um sex
mánuði og hugsanlegt er að niður-
staðan verði sú að Dönum verður
boðið upp á eins konar annars
flokks aðild að Evrópubandalaginu,
sem væri þá hugsanlega athyglis-
verður kostur fyrir Svía, Finna,
Norðmenn og jafnvel íslendinga.
Það væri líka bjánaskapur af hálfu
íslendinga að senda ekki rétt boð
út til Brussel þannig að þið verðið
að minnsta kosti á réttum stað í
biðröðinni, þ.e. með hinum Norður-
landaþjóðunum en ekki Austur-
Evrópuþjóðunum. Þið ættuð því
ekki að bíða meira en ár í viðbót.
En nú hefur enginn stjórn-
málaflokkur á íslandi EB-aðild
á stefnuskránni og flestir hafa
lýst því mjög einarðlega yfir að
slíkt komi ekki til greina. Er
þessi framtíðarsýn ekki út úr
kortinu?
- Þið eruð að gera nákvæmlega
sömu mistökin og voru gerð í Dan-
mörku. 1972 var sagt að EB sner-
ist bara um efnahagsmál. Allt þetta
tal um pólitískt samstarf væri bara
fyrir suðrænari og tilfinningaheit-
ari þjóðir sem vissu hvort sem er
ekki hvað þær væru að tala um.
Síðan kom pólitíska samstarfið og
menn kyngdu því en sögðu að það
væri ekki í neinum tengslum við
Evrópusambandið. Samstarfið væri
ekki mjög yfirþjóðlegt og við hefð-
um hvort sem er neitunarvald.
Umræðan gerði því það að verkum
að stoðum var ýtt undir sjónarmið .
„nei“-mannanna þegar næsta skref
var tekið. Þeir gátu alltaf sagt að
„logið“ hefði verið að fólki síðast.
I júní kusu flestir ekki gegn Ma-
astricht vegna þess að þeir væru á
móti sáttmálanum heldur vegna
þess að þeir treystu ekki stjórn-
málamönnunum. Trúnaðarbrestur-
inn var orðinn of mikill hvað Evr-
ópumál varðar. Þetta held ég að
hafi verið eitt af úrslitaatriðunum
varðandi niðurstöðuna í þjóðarat-
kvæðagreiðslunni í júní. Islenskir
stjórnmálamenn eru því að baka
sér vandræði í framtíðinni með af-
stöðu sinni nú. Danskir starfsbræð-
ur þeirra geta leitt þá í allan sann-
leika um það.
Viðtal:
Steingrímur Sigurgeirsson
Skóflustunga að safnaðar heimili
og tónlistarskóla í Hafnarfirði
Hr. Sigurbjörn Einarsson biskup og Sr. Gunnþór Ingason voru
meðal viðstaddra þegar Sveinn Guðbjartsson formaður safnaðar-
stjómar Hafnarfjarðarkirkju tók fyrstu skóflustunguna að safnað-
arheimili kirkjunnar nýlega. Þá tók Guðmundur Árni Stefánsson
bæjarstjóri við sama tækifæri fyrstu skóflustunguna að nýjum
tónlistarskóla sem verður reistur á sama reit.
*
FIP mótmælir
hækkun trygg-
ingargjalds
EFTIRFARANDI ályktun var
samþykkt á stjórnarfundi Félags
íslenskra prentiðnaðarins sl.
þriðjudag:
„Stjórn Félags íslenska prentiðn-
aðarins fagnar því að endurskoðun
aðstöðugjalds og tekjuskatts fyrir-
tækja er hafin.
Því hefur margoft verið lýst yfir
að til að jafna samkeppnisstöðu
íslensks iðnaðar gagnvart erlend-
um iðnfyrirtækjum verður skatt-
lagning fyrirtækja að vera sam-
bærileg. Aðstöðugjald og hærri
tekjuskattur fyrirtækja rýrir mjög
samkeppnisstöðu íslensks prentiðn-
aðar en hann á nú mjög undir högg
að sækja.
Stjórn F.I.P. mótmælir því þeim
tillögum sem fram hafa komið um
að afnámi aðstöðugjalds verði
mætt með hækkun tryggingar-
gjalds um 3,2%. Sú breyting að
taka upp einn kostnaðarskatt í stað
annars á ekkert skylt við úrbætur
í skattamálum. Slík breyting kemur
verst við greinar eins og prentiðn-
að, þar sem laun eru mjög hátt
hlutfall af veltu. Líkur eru á að
þessi breyting leiddi til u.þ.b. 30%
hækkunar skattgreiðslna prentiðn-
aðar og u.þ.b. 12% hækkunar heild-
arútgjalda fyrirtækjanna.
Afnám aðstöðugjalds og lækkun'
tekjuskatts er ein af forsendum
þess að íslenskur prentiðnaður geti
bætt stöðu sína á innlendum mark-
aði og aukið möguleika sína á út-
flutningi."
Bílamarkaöurinn
Smiðjuvegi 46E
v/Reykjanesbraut
Kopavogi, srmi
671800
SALA
Gluggatjaldaefni
30 - 50% afsláttur
Opib 10- 18
Laugardaga 10-14
GARDINUBUÐIN
Skipholti 35, sími 35677
Opið sunnudaga kl. 2-6
Fiat X1/9 Bertons Spider '80, rauður, 5
g., ek. 55 þ. Óvenju gott eintak. Skoðaður
93. V. 430 þús., sk. á ód.
Volvo 440 GLT89, rauður, 5 g., ek. 38
i., álfelgur, rafm. í rúðum o.fl. V. 930
þús., sk. á ód.
Toyota Corolla XL '92, 5 dyra, blásans
5 g., ek. 11 þús.. vökvast., central o.fl
Sem nýr. V 920 þús. stgr.
MMC Galant GLSi hlaðbakur '92, steingr-
ár, sjálfsk., ek. 14 þús. Einn m/öllu. Sem
nýr. V. 1550 þús. stgr.
Cherokee Pioneer 4.0 I 87, brúnsans.,
sjálfsk., ek. 160 þús., raf. rúður, o.fl. Mjög
gott ástand. V. 1250 þús. stgr.
URVM G09RA BIFREWA A
MJÖG GÖÐUM STGR.AFSL/ETTl
Toyota Corolla Liftback GTi '88. Svartur,
5g., ek. 87 þ., sóllúga, álfelgur, rafm.
öllu. Toppeintak. V. 890 þús., sk. á ód.
Dodge Shadow 88, hvitur, 5 dyra, sjálfsk.,
ek. 37 þ. mílur. Fallegur bíll. V. 890 þús
stgr.
MMC Cott GTI 16v 90, steingrér, 5 g.
ek. 43 þ., vökvast., álfelgur o.fl. V. 1050
þýs., sk. á ód.
MMC Pajero V-6 90, svartur, 5 g., ek. 7
þ., 31“ dekk, rafm. rúður o.fl. V. 1800
þús. stgr.
Ford Ranger XLT Super Cap 89, 6 cyl,
sjálfsk. ek. 45 þ. V. 1280 þ. stgr., sk. á ód.
Nissan King Cap m/húsi '87, 6 cyl,
sjálfsk., ek. 74 þ. Fallegur þill. V. 1080
þ. stgr.
Plymouth Laser RS Twin Cam 16v '90,
grásans, 5 g., ek. 32 þ. mílur, rafm. í öllu
o.fl. Glæsilegur þfll. V. 1490 þús. stgr.
sk. á ód.
Ford Econollne 150, 8 farþega '91
sjálsk., ek 28 þ. V. 1550 þ., sk. á ód,
Isuzu Troopor 4x4 '84, ek. 30 þ. á vól.
Góður jeppi. V. 520 þ, stgr.
Nissan Marrch GL '88, 5 g„ ek. 43
V. 390 stgr.
Cherokee Laredo '88. Einn m/öllu
sjálfsk., ek, 56 þ. mílur. Fallegur jéppi
1750 þ. sk. á ód.
Oldsmobile Calais Cuttlas '91, sjálfsk,
ek. 21 þ. V. 1550 þ. stgr.