Morgunblaðið - 05.12.1992, Blaðsíða 2

3LÆ

MYNDIR
IPEYSUM
Hallgrímur Helgason sýnir
I Nýlistasaf ninu
að er á dymar. Amahl fer til dyra
og segir móður sinni að úti standi
konungur. Hún segir hann
skrökva. Hann játar því og segir
að fyrir utan dyrnar standi tveir
konungar. Hún segir hann
skrökva. Amahl segir það rétt,
vegna þess að þrír konungar hafi
barið á dymar og einn þeirra sé
svartur. Móðirin gefst upp, fer
sjálf til dyranna og kemst að því
að drengurinn er að segja satt.
Konungarnir beiðast gistingar.
Móðirin segir þeim að hún eigi
ekkert til að gefa þeim, en þeim
sé velkomið að koma inn. Síðan
segist hún ætla að ná í fjárhirðana
til að færa konungunum mat og
gjafir og skipar Amahl að vera til
friðs hjá konunugunum á meðan.
En Amahl er forvitinn og vill
fá að vita hvað konungurinn Ka-
spar er með í skríni sem hann
hefur meðferðis. Kaspar sýnir hon-
um dýrðina; í fyrstu skúffu skrínis-
ins em töfrasteinar, gegn illum
öflum og öfund, svefnsteinn,
steinn sem græðir sárin, einn sem
læknar hitasótt, annar til að finna
vatn, einn til að heila augun og
einn til að verjast eldingum. I
annarri skúffu em alls konar perl-
Morgunblaðið/Árni Sæberg
„Verður að sætta sig við hversu auðvelt þetta er,“ segir Hallgrímur Helgason myndlistarmaður sem
sýnir í Nýlistasafninu.
af því að mála. Erfiðast var að
sætta sig við hvað þetta er auðvelt."
Hallgrímur hefur ekki aðeins
stundað málaralistina heldur hefur
hann einnig skrifað talsvert, eftir
hann liggja ljóð og ein skáldsaga,
Hella, og ritstörfín eiga sinn sess í
huga hans og störfum. „Eg held
að málverkin hljóti að bera þess
merki að ég fæst við að skrifa.
Þetta eru myndir af persónum, í
þeim er svolítið leikhús og um leið
er einhver frásögn í gangi. Auðvitað
þarf maður að vara sig á því, að
verða ekki of „litterer" í málverkinu
en þó er það skárra en stunda hrein-
an formalisma. Hreinn formalismi
fínnst mér leiðinlegasta myndlist
sem til er, þar sem formin snúast
eingöngu um sjálf sig. Ég er mjög
mikið á móti því að myndlistin snú-
ist um sjálfa sig eingöngu. Þegar
maður sér fólk dást að slíkum mynd-
um minnir það einna helst á skurð-
goðadýrkun þar sem fólk dáist að
því hversu fallega málaðir einhveij-
ir fletir eru.“
- Viltu þá að myndlistin feli
í sér boðskap, segi eitthvað?
„Nei, ég vil ekki að hún flytji
móral. En maðurinn er í eðli sínu
ófullkominn og það fer honum mjög
illa að reyna að gera fullkomna
hluti. Myndlistin á að vera óhrein
og ófullkomin, eins og maðurinn
sjálfur, allt verður að vera með,
allt hið mannlega, allt ógeðið, allir
gallar mannsins verða að fá að
koma fram. Maður verður að opna
sig alveg. Marcel Duchamp sagði
einhvem tíma að „smekkur hefði
ekkert með myndlist að gera“. List-
in verður að vera svolítið óhrein,
ósmekkleg og standa tæpt.
Umfram allt verður að
kvikna líf. Og svo
húmorinn. Hann er
nauðsynlegur.“
HS
Blæóandi trjógreinar, Ijón með
kvenmannshöfuó, fiskur ó sfærð
við bót, með veiðihár og leður
blökuvængi og horn eins og geit,
hafa engan tilgang, vekja enga
gleói, þar sem hún sfendur
frammi fyrir því að fara á ver-
gang með soninn fatlaða; ger-
ast betlari.
ur og í þeirri þriðju er lakkrís. Sem
er auðvitað það eina sem drengur-.
inn hefur áhuga á.
Á meðan hann borðar góðgætið,
kemur móðirin til baka og ávítar
hann fyrir að hafa verið fram-
hleypinn. En tíminn er naumur
fyrir þras, því nú birtast fjárhirð-
amir úr grenndinni og hafa með
sér alls kyns góðgæti og gjafir til
handa konungunum. Síðan eru
hljóðfæri tekin upp og fólkið dans-
ar og syngur fyrir þá fram undir
morgun. Konungarnir benda á að
orðum hans og síðar í samtali okkar
kemur fram hversu mikilvægur hú-
mor er honum. „Húmor er nauðsyn-
legur. Lífshúmor, sjáðu til, ekki
brandari sagður á gamlárskvöld,
heldur sá húmor sem fylgir manni
allt árið um kring, allan sólarhring-
inn, allt fram í dauðann." Húmor
sem gerir Hallgrími ókleift að taka
sjálfan sig of hátíðlega þó hann
taki list sína alvarlega. Það er mun-
ur á því.
- En hvaða fígúrur eru þetta
sem þú málar? Eru raunverulegar
fyrirmyndir að þeim?
„Nei, þetta eru bara fígúrur sem
eru sprottnar úr undirmeðvitund-
inni. Hugmyndir úr hægri öxl.“
- Þær minna mig dálítið á
teiknimyndafígúrur, er það fjarri
lagi?
„Nei, það hefur oft verið sagt að
þær beri keim af skopmyndum. Ég
get alveg sætt mig við þá samlík-
ingu en ég vona samt að það felist
eitthvað meira í þeim en bara það.“
Upp úr þessu svari sprettur síðan
umhugsun um hvers vegna ekki sé
hægt að mála fagrar og mjúkar fíg-
úrur; „það er ekki hægt að mála
klassískar fígúrur í dag, reyndar
er mjög erfítt að mála yfirhöfuð.
Það er búið að mála svo mikið og
það er erfitt að losna frá klisjunum.“
- Er þá ekki hægt að treysta
á einlægni hjartans?
„Nei, því þó hjartað sé einlægt
getur hugurinn verið fullur af klisj-
um. Það er fyrst núna sem ég er
að ná því að mála án þess að vita
fyrirfram hvemig myndin verður.
Eg er loks orðinn afslappaður.
Nokkuð sem var mjög erfítt að ná.
Maður er að koma út úr þriggja ára
krísu; það er eins og maður verði
að fara krísuvíkurleiðina í myndlist-
inni til að komast aftur á sporið.
Þetta er í raun fyrsta einkasýningin
mín í 4 ár - ég var með eins konar
yfírlitssýningu á Kjarvalsstöðum í
fyrra - og ég er mjög ánægður
með hana.“
- Hveiju skilaði krísuvíkur-
leiðin þér?
„Að myndlistin er
leikur. Að maður
verður að
leyfa sér
að leika
sér. Og
hafa
gam-
an
í EFRI sölum Nýlistasafns-
ins hefur Hallgrímur
Helgason sett upp sýningu
á málverkum sínum, port-
rettmyndum, sumar málað-
ar í olíulitum, aðrar eru
peysur og bolir strengdar
á ramma. Portrett engu að
síður. Kæruleysislegt yfir-
bragð sýningarinnar er
með vilja gert, „upphafinn
hátíðleiki gengur ekki á
okkar tímum,“ segir Hall-
grímur.
Hvers vegna kallarðu
peysur og boli
strengda yfír tré-
ramma portrett?
Portrett af hveiju eða hveijum?
„Þessar peysur eru keyptar not-
aðar á útimarkaði í París. Þær
bera því keim af eigendum sínum
þó ég hafí ekki hugmynd hveijir
það voru. Annars er ég að leika
mér svolítið með hugtök eins og
hlutbundna myndlist og óhlut-
bundna. Abstrakt og fígúratívt
málverk. Mig hefur alltaf Iangað
til að mála abstrakt málverk en
aldrei getað það. Peysurnar og
bolimir era það sem ég hef komist
næst því. Eins og við vitum öll þá
er abstrakt mynd bara málverk í
fötum," segir Hallgrímur.
„Þessi verk hjálpa einnig til að
skapa rétta andann á sýningunni,
þær gefa henni ákveðinn tón. Þetta
era hversdagslegar flíkur komnar
úr „lúsabing" á gólfínu í vinnustofu
minni og málverkin era sprottin
úr einskonar „lúserabing" í sjálfum
mér. Svo er það líka hvemig ég
mála, ég maka litnum á strigann
eins og kremi í andlit, mála konum-
ar eins og þær myndu mála sig.“
Hallgrímur er grafalvarlegur en
það leynist einhver sposkur tónn í