Morgunblaðið - 31.03.1993, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 31. MARZ 1993
Niðurstöður rannsókna á áhrifum kísilgúrsnáms á lífríki í Mývatni
Vinnsla í Bolum mun
breyta lífsskilyrðum
LANGVARANDI námavinnsla í Bolum mun hafa í för með
sér verulegar breytingar á lífsskilyrðum í Mývatni. Setflutn-
ingar í vatninu ráðast fyrst og fremst af vindknúðum straum-
um í vatninu, einkum suðvestlægum vindum, en Ytriflói vatns-
ins er tiltölulega einangraður frá syðri hluta þess hvað varð-
ar strauma og setflutninga. Þetta eru m.a. helstu niðurstöður
verkefnahóps umhverfisráðuneytis um Mývatnsrannsóknir
sem fram koma í greinargerð hópsins vegna rannsókna sem
gerðar voru á síðasta ári og kynntar voru heimamönnum í
Mývatnssveit í gær. Greinargerðin er nú til umfjöllunar í
iðnaðar- og umhverfisráðuneyti vegna endurskoðunar á tak-
mörkunum á námaleyfi Kísiliðjunnar, en gert er ráð fyrir
að þeirri endurskoðun ljúki í næstu viku.
Nú er lokið fyrsta ári af þremur
í rannsóknaráætlun sem unnið er
eftir. Rannsóknir beindust m.a. að
gerð reiknilíkans til að líkja eftir
straumum og setflutningum í vatn-
inu. I niðurstöðum verkefnahópsins
segir að þær líkanskeyrslur sem
gerðar hafa verið ásamt því líkani
sem þær byggjast á séu fullnægj-
andi grundvöllur til að byggja á
ákvarðanir um námavinnslu í Mý-
vatni. Áframhaldandi námavinnsla
í Ytriflóa mun ekki hafa teljandi
áhrif í Syðriflóa hvað varðar
strauma og setflutninga, en lang-
varandi vinnsla í Bolum hefði í för
með sér verulegar breytingar á lífs-
skilyrðum í vatninu.
Forráðamenn Kísiliðjunnar telja
nauðsynlegt að fá ný námasvæði í
Bolum, enda telja þeir að hráefni
þijóti í Ytriflóa eftir nokkur ár.
Hópurinn álítur hins vegar að
vinnslumöguleikar þar séu talsvert
meiri en áður hefur verið talið og
að svæðið dugi 18-10 ár þá miðað
við hámarksnýtingu.
Suðvestlægir vindar
Sú námavinnsla sem helst er
möguleg sunnan Teigasunds er
vinnsla grunnra gryfja til suðurs
frá Neslandatanga eða djúprar
gryíju með lítið flatarmál í norðan-
verðum Bolum, eða sambland af
báðum þessum kostum. Lítil tengsl
eru talin vera á milli Ytriflóa og
Syðriflóa og óverulegar breytingar
hafa átt sér stað hvað varðar set-
flutninga milli flóanna við þá röskun
sem orðið hefur vegna námavinnslu
Kísiliðjunnar og landriss vegna
eldsumbrota. Þá benda niðurstöður
hópsins til þess að setflutningar í
vatninu ráðist fyrst og fremst af
vindknúðum straumum, suðvest-
lægum vindum, og verði þeim mun
meiri þegar vindhraði fer yfir fimm
vindstig.
Morgunblaðið/Rúnar Þór
Rætt um verksmiðjuna umdeildu
JON Gunnar Ottósson, skrifstofusljóri í umhverfis- ir var kynnt, þá Þorgrím Starra Björgvinsson,
ráðuneytinu, spjallar við tvo veiðiréttarhafa áður bónda í Garði, og Vigfús Jónsson, bónda á Laxa-
en niðurstaða verkefnahóps um Mývatnsrannsókn- mýri. Á efri myndinni sést verksmiðjan umdeilda.
Bændur vilja bætur ef
vinnslan fer á ný svæði
Öll 1AUGARDAGSKVÖ1D
SJALUNN
SOtKÍLEIKUPinn

ffnp nfDpfw iíoyd wftbffi ð iin m
FÖSTUDAGS OG 1ABGARDAGSKVÖLD
HÝR MATSFDILL
Laxadúett með dillsósu
Innbakað lambafillet
með sinnepsósu og
kartöflugratíni
Desertterta
Uflegur
Skemmtilegasti
sðngleikurirm
síðan MHJlutti
„Rocky
Horror".
„EF úrskurður ráðherra verður á þá lund að haldið verður
áfram að taka áhættu varðandi lífríkið hér þá er okkur að
mæta. Og það verður farið í hart,“ segir Þorgrímur Starri
Björgvinsson, bóndi í Garði í Mývatnssveit. „Gefi hann grænt
ljós á áframhaldandi vinnslu verður Mývatn eyðilagt." Fjór-
tán bændur á Mývatnssvæðinu hafa í bréfi til hinna erlendu
eigenda Kísiliðjunnar, Celite
krafist verði skaðabóta verði
Árni Halldórsson, bóndi í Garði,
sagði að vetrarveiði hefði aldrei ver-
ið eins léleg og í vetur. Ástand sil-
ungsins væri afar slæmt, í honum
væri engin áta sem væri hættu-
merki og benti til að ekkert yrði um
toppmý á komandi sumri. Ársveiðin
nú, 5-600 silungar, væri á við það
sem veiðst hefði á einum degi fyrir
um 20 árum. Þá sæist varla fugl
við Laxá og útrýmingarhætta vofði
yfir húsöndinni, stolti Mývetninga.
Krafist skaðabóta
Þetta ástand telja veiðiréttarhaf-
ar mega rekja til starfsemi Kísiliðj-
unnar. „ Við munum því leggjast
gegn hvers konar áformum um að
taka í notkun ný námasvæði. Við
Corporation, gefið í skyn að
ný námasvæði tekin í notkun.
munum athuga þann möguleika að
stöðva öll slík áform með því að
leita til dómstóla. Við gætum einnig
krafist skaðabóta af fyrirtækinu.
Skaðabótakröfur mundu nema millj-
ónum dollara," segir í bréfi bænd-
anna til fulltrúa Celite Corporation,
en fyrirtækið á 48,56% hlut í Kísil-
iðjunni.
í bréfinu segir að líffræðirann-
sóknir sýni ekki aðra mögulega or-
sakavalda fyrir hinni miklu lífríkis-
hnignun en námugröft Kísiliðjunn-
ar. Ennfremur koma í ljós efasemd-
ir bréfritara um að íslenska ríkið
telji nauðsynlegt að upplýsa hina
erlendu eigendur um þessa afstöðu
þeirra.
félagsráðgjafi
Félagsmálastofnun Akureyrar óskar eftir að ráða sál4
fræðing í afleysingastöðu í 14 mánuði frá 1. maí nk.
Einnig félagsráðgjafa til framtíðarstarfa frá 1. maí eða
eftir samkomulagi.
Vinnustaðurinn er spennandi, í örri þróun og verkefn-
in margskonar. Fjölbreytt menningar- og félagslíf er
á Akureyri og þar er gott að búa.
Við aðstoðum fólk við að koma sér fyrir.
Laun skv. kjarasamningi STAK og Akureyrarbæjar.
Upplýsingar veita deildarstjóri ráðgjafadeildar í síma
96-25880 og starfsmannastjóri í síma 96-21000.
Umsóknarfrestur er til 7. apríl 1993.
Starfsmannastjóri.
Friðrik Sigurðsson
Breytingar
ekki vegna
kísilnáms
FRIÐRIK Sigurðsson, fram-
kvæmdastjóri Kísiliðjunnar, telur
að miðað við þær niðurstöður sem
fyrir liggja úr rannsóknum sé
endanlega búið að afsanna þá
kenningu að breytingar í lífríki
Mývatns megi rekja til kísilnáms.
Friðrik sagði að samkvæmt
skýrslu sérfræðinganefndarinnar frá
1991 væri ekki hægt að tengja stofn-
breytingar hjá fugli og físki við rekst-
ur Kísiliðjunnar, en í þeirri skýrslu
væri skilin eftir spumingin um hvort
setflutningar milli tveggja flóa vatns-
ins hefðu áhrif. Það hefði m.a. verið
verkefnahópsins að kanna það mál
og samkvæmt niðurstöðum hans
væri enginn samgangur setflutninga
og strauma milli flóanna tveggja í
vatninu. í raun væru þeir tvö sjálf-
stæð .vatnasvæði.
Vinnsla sunnan Teigasunds
Verði námaleyfi byggt á niður-
stöðu verkefnahópsins, sagði Friðrik
að þá ætti að vera hægt að leyfa
vinnslu sunnan Teigasunds, þar sem
ekki hefði tekist að tengjá saman
sveiflur í lífríkinu við rekstur Kísiliðj-
unnar eftir 25 ára vinnslu í Ytriflóa.
„Verði veitt námaleyfí núna til ein-
hvers tíma eyðir það þeirra óvissu
sem eigendur og starfsmenn hafa
búið við undanfarin ár,“ sagði Frið-
rik en í þrjú ár hafa verið takmarkan-
ir á leyfínu. „Orsaka breytinganna
er greinilega að leita í veðurfræðileg-
um þáttum og yfir þeim ráðum við
ekki.“