Morgunblaðið - 21.07.1993, Síða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 21. JÚLÍ 1993
*
Sigurður Olafsson
^söngvari — Minning
Fæddur 4. desember 1916
Dáinn 13. júlí 1993
Heill og gæfa hyggjum vér
hamingjan þér rétti.
Hestar og söngur sýnist mér
saman eiga spretti.
(Lilja Bjömsdóttir)
Þessi vísa, sem ort var á góðri
stundu fyrir margt löngu, segir
meira en mörg orð um lífshlaup
Sigurðar Jóns Olafssonar söngvara
og hestamanns sem í dag er borinn
til hinstu hvílu. Með Sigurði er ekki
einasta horfínn af sjónarsviðinu
einn fjölhæfasti söngvari okkar —
heldur einnig maður sem markaði
djúp spor í sögu kappreiða og hesta-
mennsku hér á landi.
Sigurður Ólafsson var yngstur
þriggja bama þeirra Ólafs Jóna-
tanssonar frá Kolbeinsstöðum í
Hnappadalssýslu og Þuríðar Jóns-
dóttur ffá Kálfavöllum í Staðar-
sveit. Fyrsta heimili þeirra Þuríðar
og Jónatans var að Laugavegi 49
þar sem Sigurður fæddist þann 4.
desember árið 1916. Síðar lá leið
fjölskyldunnar í Mávahlíð í vest-
urbæ Reykjavíkur þar sem Sigurður
sleit bamsskónum ásamt bræðram
''sínurn Jónatani, síðar tónskáldi og
píanóleikara, og Erling söngvara,
sem lést ungur að áram. Á þriðja'
áratugnum var Mávahlíð bóndabýli
og þar kynntist Sigurður fyrst
hestamennskunni sem síðar átti
eftir að skipa veigamikinn sess í
lífí hans. Fimm ára gamall prílaði
hann í fýrsta sinn upp á rauðan
vagnhest og var það að sögn Sig-
urðar fyrsta bernskuminning hans.
Upp frá því má segja að hesta-
mennskan hafí átt hug hans allan.
"*■ Hann þótti að eigin sögn fremur
sérlundaður krakki og undi sér jafn-
an betur í návist hesta en manna.
Eftir að fjölskyldan flutti í Akur-
gerði, sem stóð skammt vestan við
Elliheimilið Grand, notaði Sigurður
hvert tækifæri sem bauðst til þess
að bregða sér á bak þótt engan
ætti hann klárinn. Meðal annars
sóttist hann eftir að sækja hesta
fyrir hina ýmsu hestakarla í ná-
grenninu og það var einmitt í einni
slíkri ferð sem hann kynntist skeið-
inu sem síðar átti eftir að verða
sérgrein hans á kappreiðavöllunum.
Þá stalst hann á bak vökram,
gráum hesti í eigu Kristjáns Hans-
sonar og hleypti honum vestur
Skothúsveg á flugskeiði. Þá sagðist
Sigurður hafa lokað augunum og
notið hverrar sekúndu. „Þarna fékk
ég þá bakteríu sem líkja má við
nautn og ég fæ aldrei nóg af. Skeið
— flugskeið," er haft eftir honum
sjálfum um þetta atvik.
Sigurður eignaðist sinn fýrsta
hest fermingarárið sitt 1929. Þá
hafði hann unnið sér inn dálitla
peninga við hin ýmsu störf en
draumurinn varð að veraleika þegar
hann keypti sér jarpskjóttan, fímm
vetra fola fyrir fermingarpeningana
sína. Teningunum var kastað. Upp
frá því vora hestar snar þáttur í
lífí Sigurðar Ólafssonar.
Uppvaxtarár Sigurðar einkennd-
ust öðra fremur af ódrepandi áhuga
á hestum og hestamennsku. Það
kom því ekki á óvart að hugur hans
stæði til dýralækninga. En draumur
Reykjavíkurdrengsins varð þó aldr-
ei að yeruleika. Framhaldsnám á
þessum áram þótti hinn mesti mun-
aður og ekki á færi almúgafólks
að kosta böm sín til mennta. Sig-
urður lauk því aðeins gagnfræða-
prófí og stundaði síðan ýmiss konar
verkamannavinnu. Á sama tíma fór
einnig fyrst að bera á sönghæfileik-
um hans en hann söng fyrst á söng-
skemmtun í Miðbæjarskólanum á
unglingsáram sínum. Faðir hans,
Ólafur Jónatansson, þótti alla tíð
góður söngmaður auk þess sem
eldri bræður hans voru báðir þekkt-
ir músíkantar — Erling sem eitt
mesta söngvaraefni landsins á sinni
tíð og Jónatan sem tónskáld og
píanisti. Sigurður söng fyrst opin-
berlega við jarðarför árið 1931, en
næstu fímmtíu árin var hann einn
virtasti og fjölhæfasti söngvari
þjóðarinnar. Og víst er að hann var
enginn venjulegur söngvari — enda
fékkst hann á söngferli sínum við
nánast allar tegundir tónlistar —
allt frá jarðarfararsálmum til léttrar
tónlistar og allt þar á milli. Þekktir
tónlistarmenn hafa fullyrt að lík-
lega hafí Sigurður verið einn ijöl-
hæfasti söngvari þjóðarinnar enda
hafí honum látið jafn vel að syngja
hvort sem um var að ræða sálma
eða sönglög — dægurlög eða óperu-
aríur. Sönghæfíleikamir vora hon-
um meðfæddir — rétt eins og hæfí-
leikar hans í hestamennskunni enda
var hann sjálfmenntaður í hvora
tveggja. Á söngferli sínum söng
Sigurður við ótal jarðarfarir auk
þess sem hann ferðaðist um landið
og söng — lengst af við undirleik
félaga síns og vinar, Skúla Hall-
dórssonar. Þá tók Sigurður þátt í
fyrstu uppfærslu Þjóðleikhússins á
óperanni Rígólettó, Leðurblökunni,
Guljna hliðinu, Sem yður þóknast
og ímyndunarveikinni. Einnig söng
hann og skemmti með ýmsum lista-
mönnum á kabarett- og revíu-
skemmtunum til margra ára. Þá
söng hann inn á fjölda hljómplatna
sem enn era reglulega spilaðar á
öldum ljósvakans.
Árið 1938 urðu merk tímamót í
lífí Sigurðar Ólafssonar þegar hann
kvæntist eftirlifandi eiginkonu
sinni, Ingu Valfríði Einarsdóttur frá
Miðdal sem meðal vina og samferð-
armanna gengur jafnan undir nafn-
inu Snúlla. Árið 1941 fluttust þau
að Keldum þar sem Sigurði bauðst
jafnframt starf sem meðal annars
fólst í umhirðu tilraunadýranna sem
þar vora notuð við rannsóknir. I
byijun 5. áratugarins var lítið um
góðhesta hér á landi. Þetta var á
þeim áram sem bílar og dráttarvél-
ar vora smám saman að taka við
hlutverki þarfasta þjónsins og þar
af leiddi að í hugum fólks hafði
hesturinn fyrst og fremst notagildi
sem vinnudýr fremur en tómstunda-
gaman eins og nú er. Það var því
ekki algengt að almenningur ætti
sérstaka hesta til útreiða og kapp-
reiða. Að vísu brugðu menn sér
stundum á hestbak en þá var oft-
ast um að ræða gamla vagnhesta
eða aðra jálka sem hnakk var
brugðið á til dæmis í smala-
mennsku. Á þessum árum mun
hestamennska einna helst hafa
blómstrað meðal manna í Mosfells-
sveit og á Kjalamesi. Þar ber hæst
nöfn þeirra Sigurðar Ólafssonar,
Jóns Guðmundssonar á Reykjum,
Einars Bjömssonar í Laxnesi,
Tiyggva Einarssonar í Miðdal og
bræðranna Jóns í Varmadal og
Þorgeirs í Gufunesi. Það fór ekki
hjá því að leiðir þessara nafntoguðu
manna lægju saman á þeim áram
sem hestamennska skipaði hvað
hæstan sess í lífí Sigurðar.
Og það var einmitt á Keldnaáran-
um sem Sigurður Ólafsson eignað-
ist þann hest sem átti eftir að marka
djúp spor í sögu hestaíþróttarinnar
hér á landi — Glettu. Gletta var
grá, vökur hryssa sem ættuð var
úr Dölunum; hryssa sem síðar varð
ókrýnd drottning skeiðsins hér á
landi. Til marks um það má geta
þess að íslandsmet hennar í 250
metra skeiði stóð óhaggað í 28 ár.
Þessi vakra hryssa átti alla tíð hug
og hjarta söngvarans og hesta-
mannsins Sigurðar Ólafssonar.
Saman unnu þau hveijar kappreið-
arnar af öðram, auk þess sem Sig-
urður hlaut ýmsar viðurkenningar
fyrir framlag sitt til skeiðíþróttar-
innar. Um Glettu hafa verið ortar
margar vísur og heilir ljóðabálkar.
Meðal þess má nefna Glettu-minni
eftir Gunnar Thorsteinsson frá Arn-
arstöðum en þar má lesa eftirfar-
andi ljóðlínur sem lýsa þessari
„postulínshryssu“ betur en mörg
orð:
M lagðir í kaup sem lífí gefur
ljúfast gildi manni þeim,
og glaðari sjaldan gengið hefur
af góðum meyjarfundi heim.
Þrifí Gletta glæstan sprett
golan þaut um kinnar.
Tók hún vekringslagið létt
á langspil jarðarinnar.
Eins þá segja aðeins vildi
að ört hún skriðið jók
og hina alla eftir skildi,
er íslandsmetið tók.
Undan Glettu komu margir góðir
gæðingar en þeirra frægastir voru
Gula-Gletta, Litla-Gletta og Hrollur
sem öll héldu nafni Sigurðar hátt
á lofti í heimi hestamennskunnar.
Árið 1948 fluttu þau Sigurður
og Snúlla að Laugarnesi þar sem
þau bjuggu samfellt í 34 ár. Marg-
ir Reykvíkingar minnast þeirra
hjóna þar sem þau bjuggu á „sveita-
bænum í borginni" — hann þegar
orðinn þekktur söngvari og hesta-
maður — hún atorkusöm og aðsóps-
mikil húsmóðir með stóra bamahóp-
inn sinn. Á þessum áram bar marga
gesti að garði þeirra hjóna — enda
var bóndinn í Laugarnesi einkar
bóngóður þegar hestamenn og aðr-
ir leituðu til hans með ýmis konar
viðvik. Það var því oft mannmargt
og glatt á hjalla í reisulega bænum
á Laugarnestanganum sem nú
heyrir sögunni til.
Sigurður Ólafsson var gæfumað-
ur í einkalífí. Eiginkona hans, Inga
Valfríður, var og hefur alla tíð ver-
ið gædd einstökum mannkostum
eins og hún á kyn til. Hún er yngst
ellefu barna hjónanna Einars Guð-
mundssonar og Valgerðar Jónsdótt-
ur frá Miðdal í Mosfellssveit, en
eins og marga rekur minni til var
Miðdalsheimilið annálað menning-
ar- og myndarheimili. Flestir kann-
ast einnig við bræður Snúllu,
Tryggva og Hauk, sem báðir voru
landsþekktir íþrótta- og afreks-
menn, og Guðmund, sem fjallagarp
og listamann. í tæplega fimmtíu
ár stóð Snúlla eins og klettur við
hlið eiginmanns síns og tók virkan
þátt í stærstu ástríðu hans — hesta-
mennskunni. Saman ferðuðust þau
á hvítu gæðingunum sínum um
landið þvert og endilangt og víst
er að eftir því var tekið þegar þau
riðu um hérað — enda var Sigurður
þekktur af því að eiga vel þjálfaða
og snyrtilega gæðinga sem vöktu
hvarvetna athygli. Þau hjón lögðu
jafnfarmt metnað sinn í að vera vel
og snyrtilega klædd í hestamennsk-
unni — reyndar svo að haft er fyr-
ir satt að Snúlla hafi burstað reið-
stígvél þeirra þar til hægt var að
spegla sig í þeim!
í 34 ár bjuggu þau Snúlla og
Sigurður í Laugarnesinu — lengst
af við kolakyndingu og kalt vatn.
Það má því nærri geta að oft hefur
mætt á húsmóðurinni þegar bónd-
inn var upptekinn við söng og hesta-
mennsku. Því hlutverki brást Snúlla
ekki fremur en öðram. Bömin
þeirra sex bera þess glöggt vitni
en þau eru: Valgerður, meinatækn-
ir, fædd 1937, gift Hauki Sighvats-
syni; Erling Ölafur, fæddur 1942,
tamningamaður, í sambúð með Sig-
ríði Gunnarsdóttur; Ævar, fæddur
1944, vaktmaður hjá Olís, kvæntur
Hansínu Melsted; Þuríður Svala,
fædd 1949, flugfreyja, gift Friðriki
Friðrikssyni; Ólafur, fæddur 1950,
búsettur í Bandaríkjunum, kvæntur
Margaret Sigurðsson og Gunnþór,
fæddur 1960.
Þó að Sigurður Ólafsson sé
þekktastur fyrir söng og hesta-
mennsku eru þau ófá störfin sem
hann fékkst við á sinni tíð. Á milli
þess sem hann söng og hleypti á
skeið á kappreiðavöllunum vann
hann við umhirðu tilraunadýra, ók
leigubíl og greip í ýmis konar verka-
mannavinnu ef því var að skipta.
Þá var hann einnig listamaður í
höndunum og klauf meðal annars
Maðurinn minn, t FINNUR JÓNSSON
listmálari,
er látinn. Guðný Elisdóttir.
t -
Eiginmaður minn og faðir okkar, fj'.
ÞÓRHALLUR SIGJÓNSSON,
Keldulandi 13, \
Reykjavík, ~ 1
andaðist þann 17. júlí á Vífilsstöðum. ■r • • vg&t i. .
Ólöf Hannesdóttir,
Edda Þórhallsdóttir Peachie,
Birna Þórhallsdóttir,
Sigjón Þórhallsson,
tengdabörn, barnabörn og barnabarnabörn.
t
Eiginkona mín og móðir okkar,
HILDUR PÁLSDÓTTIR,
Hjallaseli 31,
andaðist í Borgarspítalanum aðfaranótt föstudagsins 9. júlí.
Útförin hefur farið fram í kyrrþey að ósk hinnar látnu.
Einlægar þakkir fyrir hlýhug og samúð.
Björn Jónsson,
Jón Þ. Björnsson,
Björn Björnsson,
Garðar H. Björnsson,
Erla Björnsdóttir,
Eriendur Björnsson
og fjölskyldur.
t
Ástkær eiginkona mín og móðir okkar, tengdamóðir, amma og
langamma,
MAGNÚSÍNA GUÐMUNDSDÓTTIR,
verður jarðsungin frá ísafjarðarkapellu fimmtudaginn 22. júlí
kl. 2 e.h.
Guðbjörn J. Jónsson,
Jónas Guðbjörnsson, Arnheiður Sfmonardóttir,
Gunnar Guðbjörnsson,
Aðaiheiður Guðbjörnsdóttir, Sigurvin Jónsson,
Viktor Guðbjörnsson, Guðríður Pálsdóttir,
Guðbjörg Guðbjörnsdóttir, Valdimar Jónsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Elskuleg móðir okkar,
ÞORBJÖRG GUÐMUNDSDÓTTIR,
Hjallabraut 33,
(áður Austurgötu 24),
Hafnarfirði,
sem andaðist 9. júlí sl. á Benidorm, Spáni, verður jarðsungin frá
Fríkirkjunni í Hafnarfirði fimmtudaginn 22. júlí kl. 15.00.
Fyrir hönd aðstandenda,
Erla Jónatansdóttir,
Jóna Guðvarðardóttir,
Einar Már Guðvarðarson.
t
Eiginmaður minn,
BJARNI BJARNASON
frá Þykkvabæ,
lést á heimili sínu, Klausturhólum 1, aðfaranótt mánudagsins
19. júlí.
Útförin fer fram frá Prestbakkakirkju laugardaginn 24. júlí
kl. 14.00. Jarðsett verður í heimagrafreitnum í Þykkvabæ.
Inga Þórarinsdóttir
og aðstandendur hins látna.