Morgunblaðið - 31.07.1993, Blaðsíða 4

4 B
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. JÚLÍ 1993
HÝ 06 GÖMUL VERK EFTIR HAFLIOA HALLGRÍMSSOH Á TÓHLEIKUMISKÁLHOLTI
AÐ FINNA GERSEMAR
HAFLIÐI Hallgrímsson tónskáld segir að mikil regla verði
að vera. Hið stórkostlega heilli hann í list og umhverfi,
önnur form sköpunar en tónlist freisti og svali en hljóti að
víkja. „Tónsmíðar eru eins og hver önnur vinna sem krefst
skynsemi og ástundunar. Þannig er um svo margt. Það er
ekkert merkilegt að vera tónskáld. Maður leitar, ekki að
einhverju nýju því að allt er þegar til, grefur í jörð niður
að einhverju sem var þar alltaf eða rótar á háalofti eftir
hlut sem maður hefur not fyrir.“ Hafliði leitaði að músík
fyrir tónleika í Skálholti nú um helgina og segist hafa reynt
að nálgast kirkjuna meira en áður. Hann samdi þrjú verk
sem frumflutt verða í dag, fyrir orgel og selló og handa kór.
HAFLIÐI Hallgrímsson tónskáld: Höfundur nýrra og eldri verka sem
flutt verða í Skálholti í dag og á morgun.
MENNING/LISTIR
í NÆSTU VIKU
MYNDLIST
Kjarvalsstaðir
Norræni textílþríæringnrinn til 15. ágúst.
Verk Jóhannesar Kjarvals til hausts.
Listasafn íslands
Verk úr eigu safnsins og Markúsar H. ívars-
sonar fram í sept.
Norræna húsið
Hönnun Alvar Aalto til 31. ágúst.
Nýlistasafnið
Gunnar M. Andrésson og Victor G. Cilia
sýna til 1. ágúst.
Listasafn Siguijóns Ólafssonar
Myndir í fi'alli; listaverk við Búrfellsvirkjun.
Hafnarborg
Werner Möller og Craig Stevens til 2. ágúst.
Önnur hæð
Ludwig Gosewitz sýnir fram f september.
Gallerí Úmbra
Ljósmyndir Torleif Svensson til 8. ágúst.
Asmundarsafn
Náttúran í list Ásmundar Sveinssonar.
Safn Ásgríms Jónssonar
Sumarsýning
Mokka-kaffi
Bjami H. Þórarinsson sýnir til 5. ágúst.
Listhús í Laugardal
Samsýning fram yfir miðjan ágúst.
Hulduhólar
Sumarsýning til 22. ágúst.
Gallerí 11
Wenni Wellsandt sýnir til 3. ágúst.
Sólon fslandus
Róska sýnir fram í miðjan ágúst.
„Á næstu grösum"
Sveinbjöm Ölafsson sýnir til 13. ágúst.
Gallerí Borg
Kjarvalssýning.
Hótel Örk
Sýning 22 myndhöggvara til 12. september.
Laugardagur 31. júlí
Skálholtstónleikar kl. 15 og 17. Verk Haf-
liða Hallgrimssonar. Bjöm Andor Drage,
orgelleikari, í Ólafsfjarðarkirkju kl. 16.
Sunnudagur 1. ágúst
Skálholtstónleikar með verkum Hafliða kl.
15. Friðrik Walker, orgelleikari, í Hallgríms-
kirkju kl. 20.30. Bjöm Andor Drage, orgel-
leikari, í Akureyrarkirkju kl. 17.
Þríðjudagur 3. ágúst
Kristín Guðmundsdóttir, flautuleikari,
Tristan Cardew, flautuleikari og Elfn Anna
fsaksdóttir, pfanóleikari, f Listasafni Sigur-
jóns kl. 20.30.
LEIKLIST
Light Nights
Sýningar Ferðaleikhússins Light Nights
kl. 21 frá fim. til sun.
Umsjónarmenn listastofnana og sýning-
arsala!
Upplýsingar um listviðburði sem óskað er
eftir að birtar verði í þessum dálki verða
að hafa borist bréflega fyrir kl. 16 á mið-
vikudögum. Merkt; Morgunblaðið, menn-
ing/listir, Kringlan 1, 103 Rvík. Myndsend-
ir: 91-691222.
Hafliði leikur á selló og
Steinar Sólbergsson á
orgel í Predikun á
vatni sem frumflutt
verður í Skálholtskirkju
klukkan 15. Síðan flytur sönghóp-
urinn Hljómeyki Myrtuskóg og
Níundu stund, við miðaldatexta á
latínu og ljóð eftir Baldur Óskars-
son. Og Guðný Guðmundsdóttir
leikur á fiðlu Offerto sem Hafliði
samdi fyrir tveim árum í minningu
Karls Kvaran listmálara.
Á seinni tónleikunum í Skálholti
í dag leika Kolbeinn Bjarnason,
Sigurður Halldórsson og Pétur
Jónasson tvö verk eftir Hafliða;
Tristiu fyrir gítar og selló og Flug
íkarusar fyrir flautu. Að auki eru
á efnisskrá tónleikanna sem heij-
ast klukkan 17 verk eftir Finnann
Aulis Sallinen og Þjóðveijann
Konrad Lechner. Á morgun,
sunnudag, klukkan 15 verða end-
urteknir fyrri tónleikar dagsins í
dag.
Ábyrgð að rjúfa þögnina
„Það er heillandi fyrir tónskáld
að starfa í Skálholti,“ segir Hafl-
iði. „Á sögustað, með góðu tón-
listarfólki, í fallegri náttúru, þar
sem kirkjan blasir við og minnir
bæði á liðna tíð og framtíð. Þetta
er í fjórða sinn sem ég tek þátt í
sumartónleikum hér og nú hef ég
reynt að nálgast kirkjuna meira
en áður. Styðst við biblíutexta í
fyrsta verkinu og í öðru kórverkinu
hef ég ljóð eftir Baldur Óskarsson
úr bók sem út kom fyrir allmörgum
árum og heitir Trúarleg ljóð ungra
skálda. Mér finnst sjálfsagt að tón-
listin þjóni kirkjunni ekki síður en
önnur list hennar. Gerður Helga-
dóttir og Nína Tryggvadóttir hafa
lagt sig allar fram um að nálgast
göfgi staðarins í myndum sínum í
kirkjunni, hvers vegna skyldu tón-
skáldin ekki gera það líka.“
Hafliða þykir mikil ábyrgð að
rjúfa þögnina í Skálholti. „Hljóm-
burður kirkjunnar er næmur og
fíngerður og kallar á hreina og
stóra tóna. Ég byija afar veikt í
fyrsta verkinu og síðan siglir orgel-
ið með inn í Predikunina og sellóið
sveimar yfir. Verkið er hugleiðing
um ritningartexta, fyrsta hugleið-
ing vil ég kalla það, vegna þess
að ég held að ég komi aftur að
honum. Það geri ég oft og þetta
gera prestar, þeir velta fyrir sér
sama textanum aftur og aftur.“
Oró í tónlist
„Tónlistin ræður oft ein í vinnu
tónskálda,“ segir Hafliði, „og texti
aðeins hafður líkt og grind til
stuðnings. Ég reyni að sýna orðun-
um meiri virðingu, vind þeim sam-
an við nótumar og kem gjarna ít-
rekað að þeim frá ýmsum hliðum.
Oft er talað um hreina tónlist,
þótt hún sé alltaf ákveðin skýrslu-
gerð um hugarstarf höfundarins.
Eða hermitónlist, þótt engin tónlist
geti verið annað en hún sjálf.
Orð eru mér oft efniviður með
einhveijum hætti og í Myrtuskógi
fer hópur söngvara með miðalda-
texta eftir Ausinius sem fæddist
um árið 310 eftir Krist. í efnisskrá
tónleikanna er prentuð íslensk þýð-
ing Þorsteins Gylfasonar á ljóðinu,
sem ég þekkti lengi undir nafninu
NÝ MÓSAÍK í
SIGILDUM RAMMA
Nafn Aldos Clementi er ekki þjált í munni íslenskra tón-
listaráhugamanna, að minnsta kosti enn um sinn. Þessi
tæplega sjötugi Itali er eitt athyglisverðasta núlifandi
tónskáld í heimalandi sínu og er sagður syngja í hinum
óopinbera en ört vaxandi samkór tónsmiða sem boðar
nýjan einfaldleika í nútímatónlist. Stefna sem verður
kannski hinsta og árangursríkasta prófraun á nútímatón-
list, því enn hefur hún ekki unnið nægilega margar sálir
til að vera trúverðugur arftaki sígildra stefna í tónlist,
þótt næstu hundruð ár leiði endanlega í Ijós hver afdrif
hennar verða. En allt um það.
Caput-hópurinn er í óðaönn
að knýta tónlistartaug milli
Ítalíu og íslands með upp-
tökusamningi við Riccordi
og Suvini Zerboni hljóm-
plötuútgáfumar ítölsku. Aldo Cle-
menti er elst og virtast þeirra
þriggja tónskálda sem hlut eiga
að máli og var staddur hérlendis
í síðustu viku til að hafa taumhald
á upptökum verka sinna sem fram
fóru í Víðistaðarkirkju í Hafnar-
firði. En hveijar voru væntingar
hans fyrir komuna?
„Ég hafði heyrt í Caput-hópnum
á tónleikum í Mílanó og líkaði vel,
sem gaf fyrirheit um hvað biði
mín,“ segir Clementi, „og sam-
starfið gekk vel í alla staði, var
fagurt eins og sagt er á Ítalíu.
Hópurinn er mjög fijór og opinn
fyrir hugmyndum að utan, auk
þess að fylgja fyrirmælum eða leið-
sögn án þvermóðsku, sem ér meira
en hægt er að segja um alla tónlist-
armenn. Þau hlusta vel, eru afar
vinnusöm sem skilaði sér á upptök-
unum og umfram allt — og það
kann ég að meta — þolinmóð."
Meðfram tökum glósaði hann
hjá sér minnispunkta, en Clementi
vinnur nú að slípun óperu fyrir
Scala í Mílanó. Hann hefur áður
samið fýrir Scala og átti að frum-
sýna í vor en vegna tafa verða
tjöldin dregin frá nýja verkinu í
október á næsta ári. Clementi verð-
ur orðvar þegar talið berst að
ófluttum verkum og vill sem
minnst segja um efniviðinn og
framsetninguna, en læðir því þó
út úr sér að „þemað er mitt eigið,
en textinn byggist á textum eftir
austurríska skáldið og leikritahöf-
undinn Hugo von Hofmannsthal,
sem vann mikið með Richard
Strauss. Óperan verður að tala sínu
máli sjálf en ég get þó sagt að
verkið fjalli um mekanisma tónlist-
ar.“
Það gegnir sama máli um óper-
una og tónlistina á væntanlegri
geislaplötu; hann vill sem minnst
hætta sér út í skilgreiningar á tón-
sköpun sinni; „Ég er höfundurinn
og tel þess vegna að það sé ekki
í mínum verkahring að lýsa henni,
get það jafnvel ekki. Þeir sem eru
áhugasamir verða að spyija tón-
listarmennina sem spila verkin,
áheyrendur sem hafa heyrt þau
Morgunblaðið/Kristinn
ALDO Clementi: Orðvar þegar kemur að eigin verkum.
„Mér finnst erfitt að túlka
tiad sem eg fæst við eða
festa henúur á ti ví eftir
langan starfsaldur og
stöðugt ertiðara þvf leng-
ur sem ég skrifa tóilisr
eða hlusta sjálfir. Þetta fólk hefur
annað sjónarhorn en ég sem stend
í tónlistinni miðri.“
Clementi er fæddur á Sikiley
1925 en býr nú í Róm eftir að
hafa starfað á árum áður m.a. í
Mílanó og Bologna við kennslu og
tónsmíðar. Hann hefur lengi verið
eitt leiðandi tónskálda á Ítalíu og
þykir hafa sérstæða hugmynda-
auðgi og nýstárleika til að bera.
Öfugt við þorra tónskálda af sömu