Morgunblaðið - 31.07.1993, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. JÚLÍ 1993
B 7
Á Holmenkollen í Osló verður nornaslagur í næstu viku.
Buckingham-höll verður opnuð almenningi eftir viku.
í Madríd er dansaður flamenco.
uð í ágúst og september en úr því
fer að lifna yfir, látbragðshópar heim-
sækja borgina og alls kyns uppákom-
ur bjóðast. Vert er að minnast á kvik-
myndahús sem sýnir góðar myndir á
frummálinu, það heitir Alphaville og
er við Plaza de Espagna.
Ragnar Bragason
FINNLAND
í SUMARBLÍÐUNNI verða Finnar
allt í einu mikil menningarþjóð sem
streymir um landið þvert og endi-
langt til þess að taka þátt í alls kyns
listahátíðum. Þekktastar eru án efa
óperuhátíðin í Savonlinna (Nyslott)
og menningarhátíðin í Helsinki. En
auk þeirra eru margar minni hátíðir
og menningarvökur svo tugum ef
ekki hundruðum skiptir. Þar sinna
menn ýmsu: Þjóðlegri tónlist, kam-
mertónlist, óperum, lúðrasveitum,
leiklist, gömlum seglskútum og bjór
svo nokkuð sé nefnt.
Óperuhátíðinni í Savonlinna lauk
síðastliðinn þriðjudag. Þá voru að
baki 26 óperusýningar í miðaldark-
astalanum Olavinlinna (Olofsborg)
auk nokkurra tónleika á öðrum stöð-
um í nágrenninu.
Það er áberandi hversu langt frá
höfuðborgarsvæðinu „menningin"
þrífst yfir sumarið. Menn keyra og
fljúga hundruð kílómetra út í sveit
og búa í tjöldum eða á rándýrum
hótelum til þess að flytja eða hlusta
á tónlist. Og þetta gildir jafnt um
finnskan almenning sem um heims-
fræga listamenn.
Dagana 10. til 15. ágúst er mikil
leiklistarhátíð í Tampere (Tammer-
fors) 200 km norður af Helsinki.
Leikhús frá ýmsum þjóðlöndum í
Afríku, Ameríku og Evrópu senda
þangað sýningar.
Endapunktur finnska menningar-
sumarsins verður 25. menningarhá-
tíðin í Helsinki sem hefst 24. ágúst.
Megnið af því sem verður á boðstólum
er klassísk tónlist en einnig verða
myndlistarsýningar, dans og kvik-
myndasýningar á dagskrá. Einkum
má nefna að verðandi aðalstjómandi
Sinfóníuhljómsveitar íslands, Osmo
Vánska stjórnar núverandi hljómsveit
sinni, borgarsinfoníunni frá Lahti
mánudaginn 6. september í „Kletta-
kirkjunni" svokölluðu.
Tónleikagestir hafa vanist því að
heyra toppsöngvara utan úr heimi á
menningarhátiðinni. í ár eru það
söngkonurnar Jessye Norman sópran
og Cecilia Bartoli mezzosópran sem
eiga að gegna því hlutverki. Það mun
vera í fyrsta skipti sem Cecilia Bar-
toli kemur fram í Skandinavíu og
hafa miðar selst vel, meðal annars í
Svíþjóð.
Sannkölluð menningarnótt verður
í miðborg Helsinki fimmtudaginn 26.
ágúst. Þá verða alls konar uppákom-
ur á götum úti, í búðargluggum, og
öðmm opinberum stöðum. Dagskrá-
in, sem öll er ókeypis, hefst síðdegis
og endar næsta morgun. Á torginu
fyrir framan járnbrautastöðina fá
næsturgestirnir sér að borða á 100
metra löngu matarborði. í fyrra tók
um 100.000 manns þátt í margvísleg-
um uppákomum menningarnæturinn-
ar.
Lars Lundsten
FRAKKLAND
PARÍS er menningarborg og veldur
þeirri einkunn jafnvel í ágúst þegar
taktur listalífs er hægur og íbúamir
halda unnvörpum burt í frí. Mörgum
fínnst borgin líka listaverk í sjálfu
sér og ekki amalegt að ganga þar
um með viðeigandi hléum í galleríum
eða á kaffihúsum sem teygja sig út
á gangstétt. Jafnvel í nýrri neðanjarð-
argeymslu fyrir 850 bíla undir
Champs-Elysées breiðgötunni blasa
vegglistaverk við þeim sem þar
geyma farartæki. En hvað ljúfmeti í
listum varðar er einfaldast að fá sér
í næsta blaðsöluvagni vikurit um það
sem býðst, Pariscope eða annað við-
líka, þar sem taldar eru upp leiksýn-
ingar, tónleikar og bíó, myndlist-
arsýningar og söfn. Á þessum árs-
tíma blómstra minni borgirnar í
Frakklandi, sérstaklega sunnan til,
með listahátíðum sem helgaðar eru
kvikmyndum, tónlist, leiklist og bók-
menntum.
Þótt helstu leikhús Parísar séu lok-
uð fram í september og gamla Garni-
er-óperan duni ekki af ballettdansi
þær vikur sem eftir eru af sumrinu
er sitthvað að hafa fyrir áhugafólk
um leiklist og dans. í Palais de Chail-
lot getur gefur að líta uppfærslur
þekktra danshöfunda þessa dagana
auk þess sem alltaf er eitthvað um
sýningar dansara frá fjarlægum lönd-
um í Beaubourg-listamiðstöðinni og
minni danshópa víðar í borginni. Tjöld
Bastilluóperunnar lyftast aftur í sept-
ember og um svipað leyti gefst færi
á að heyra tenórinn Pavarotti á
útitónleikum á Marsvöllum (Champs
de Mars, 2. september).
Stóru söfnin draga alltaf að sér
manngrúa; Louvre með glerpýramíd-
ann yfir aðalinnganginum, Orsay í
gamalli lestarstöð og Beaubourg eða
Pompidou með pípur og stiga utan á
sem leiða upp þak þar sem sér yfír
borgina. í sýningarhöllinni Grand
Palais nærri Champs Elyseés er nú
mikil hönnunarsýning og einhveijir
munu kannast við listakonuna Niki
de Saint Phalle sem sýnir í Musée
d’Art Moderne. Þetta er einungis
nefnt í dæmaskyni og bent á fyrr-
nefnd vikurit til upplýsingar um söfn
og sýningar. Annars eru gallerí eða
litlir sýningarsalir næstum í hverri
götu í ýmsum hverfum sem gaman
er að ganga um; Marais og Saint
Germain til dæmis.
Þessa dagana stendur yfir sumar-
gleðin „Paris Quartier d’Eté“ og
henni tilheyra kvikmyndasýningar
undir berum himni í La Villette, sirk-
ús, músík og myndlistarsýningar.
Djasshátíðin „Halle that Jazz“ fer
fram í La Villette í suðausturjaðri
borgarinnar (19. hverfi) og þar er
líka Lear fílasirkúsinn og fleira skrít-
ið. Festival Estival heitir svo hátíð
nú í ágúst með fjölmörgum tónleik-
um, til dæmis í mörgum kirkjum
borgarinnar. Af öðru tagi og miklu
minni umfangs eru grínkvöld út ág-
úst á leikhúskaffínu Point Virgule í
Marais. Þekktir háðfuglar láta
gamminn geysa en vissara er að
kunna eitthvað fýrir sér frönsku til
að hafa gaman af.
Varla er í Evrópu nokkur bær með
bæjum nema þar sé haldin að minnsta
kosti ein menningarhátíð á sumri.
Meinfýsnir segja að þetta sé nútíma-
aðferð til að næla í ferðamenn og
aurana þeirra, en víst er að fleira býr
að baki. í Suður-Frakklandi eru vel
þekktar menningarhátíðir að sumar-
lagi, nú síðast í Aix-en-Province,
Avignon og Arles.
Samdráttur í efnahag hefur komið
við þessar hátíðir, harðar við þær í
Aix og Avignon sem eiga mikið und-
ir stuðningi menningaryfírvalda í
París. í Aix hefur dýrum óperuupp-
færslum fækkað úr 20 1991 í 16 ári
síðar og 13 nú í sumar. Avignon er
vettvangur alveg nýrra leikrita ólíkt
annarri stórri leiklistarhátíð evr-
ópskri, þeirri sem haldin er í Berlín
með uppfærslum „gamalla slagara".
Til Avignon kemur mikið af ungu
áhugafólki um leikhús en Aix höfðar
frekar til eldri kynslóðar óperuunn-
enda. Þessum hátíðum er nú að ljúka,
46. og 47. sumarið í röð.
En í Arles snýst allt um ljósmynd-
ir og þar er fjöldi sýninga fram til
15. ágúst. Mest hefur borið á mynd-
um Richards Avedon og Cecils Bea-
ton, þótt þar komi vitanlega minnst
á óvart, en sýning á myndum Harry
Callahan er ef til vill meira í anda
Arles eins og nöfn sem færri þekkja;
Larry Fink til dæmis og Japanarnir
Koji Inone og Eiichiro Sakata.
N0RE6UR
í NOREGI setja menningarrisar alda-
mótanna ennþá svip sinn á listalífið.
Munch-safnið er í endurbyggingu,
þjóðleikhúsið bíður virðulegt milli
kóngshallar og þinghúss eftir næstu
uppfærslu verks eftir Ibsen þegar
vetrarstarfið hefst og í sumar hefur
verið haldin Grieg hátíð í tilefni þess
að 150 ár eru liðin frá fæðingu tón-
skáldsins. En síðan bregður svo við
að rokkóperan Which Witch eða
Nornaslagur hefur slegið í gegn. í
ágúst verður djasshátíð og kammer-
músíkhátíð.
Yfímornimar Benedikte Adrian og
Ingrid Björnov em ásamt Johnny
Logan Eurovision-kappa að setja nýtt
Noregsmet með rokkóperunni Which
Witch sem flutt er á ensku. 100 þús-
und manns hafa séð Nornaslaginn á
40 sýningum víðs vegar um Noreg í
sumar, en alls 250 þúsund frá því
þær hófust fyrst fyrir sex áram.
Ætlað er að þessar vinsældir minnki
um helming þann 13 milljóna
halla (26 millj. ISK) sem hlaust af
uppfærslum sýningarinnar ! London
um áramótin. Þar var hún púuð niður
en í Noregi syngja nornirnar sitt síð-
asta næsta föstudag í miðnætursýn-
ingu á Holmenkollen. Önnur þeirra
fer þar að dæmi skíðagarpa og þeys-
ist fram af 120 metra háum pallinum
og niður á leiksviðið á Bessrad-tjörn
lar sem hin grimmu örlög norna bíða
hennar og elskhugans.
í næstu viku hefst í Osló fjögurra
daga djasshátíð með mörgum þekkt-
um nöfnum, norrænum og alþjóðleg-
um (4.-8. ág.). Rokkarinn Prince
heldur tónleika á Osló Spektram
næsta laugardag, 7. ág. Kammer-
músíkhátíð verður haldin í borginni
6. til 14. ágúst.
Jan Gunnar Furuly
DRETLAND
ÞÓ AÐ nokkur doði færist yfír suma
þætti þjóðlífsins á Bretlandseyjum í
ágústmánuði, meðan sumarleyfin
standa sem hæst, þá leggst menning-
in ekki í dvala nema síður sé. Þannig
hefst til dæmis í Edinborg um miðjan
ágúst ein umfangsmesta og þekkt-
asta listahátíð í heimi, „Edinburgh
Festival Fringe“ og er höfuðborg
Skotlands öll undirlögð meðan á
henni stendur. Ef litið er lengra suð-
ur á bóginn, ætlar Elísabet drottning
að opna hlið Buckinghamhallar, sem
er aðalbústaður Bretadrottningar, í
fyrsta sinn í sögunni.
Heiti Edinborgarhátíðarinnar
mætti útleggja sem „utangarðshátíð"
og oftast er áherslan á nýsköpun og
tilraunastarfsemi í leikhúsi, kómedíu,
kabarett, söngleiki, dansi, látbragðs-
leik og tónlist. í ár taka hátt í sex
hundrað listahópar og einstaklingar
þátt í hátíðinni.
Elísabet drottning tók ákvörðun
um opna Buckingham eftir að ljóst
varð að almenningur myndi ekki sér-
lega sáttur við að bera allan kostnað
af viðgerðum á Windsor-kastala eftir
branann þar í fyrra. Búist er við sjö
þúsund gestum á dag, þannig að bið-
raðirnar verða langar, en þar verður
til einhvers að vinna, því höllin geym-
ir ómetanlegt safn listaverka sem
aldrei fyrr hafa komið fýrir augu al-
mennings. Hún opnar fýrst eftir viku,
þann 7. ágúst.
Rétt sunnan við ána Thames er
síðan að fínna South Bank listamið-
stöðina, sem er ein stærsta í heimi
og hýsir meðal annars þjóðleikhús
Breta. Sem stendur er stór hluti So-
uth Bank helgaður frumbyggjum
Ástralíu og gleymdri menningu
þeirra; tónlist, dansi, sagnahefð og
myndlist. Frumbyggjamyndir gefur
að líta í aðalsýningarsalnum, Hayw-
orth Gallery, til 10. október.
Breska kvikmyndastofnunin hefur
einnig aðsetur í South Bank og þar
stendur nú yfír, í National Film Thea-
tre, kynning á því nýjasta í kín-
verskri kvikmyndagerð, sem lýkur
um miðjan ágúst.
Áhugafólk um kvikmyndir gæti
líka bragðið sér í kvikmyndasafnið
MOMI í South Bank að líta á gömul
þýsk auglýsingaspjöld og skemmti-
lega fastasýningu um sögu lifandi
mynda, sem böm kunna að meta
ekki síður en fullorðnir. í Barbican
listamiðstöðinni, þar sem skosk
myndlist tekur nú mikið rými, stend-
ur einnig yfír kynning á breskum
gamanmyndum, sem gerðar vora á
áranum 1938 til 1959 og eru kennd-
ar við Ealing kvikmyndaverið. Marg-
ir þekktustu kvikmyndaleikarar
Breta, t.d. Sir Alec Guinness, áttu
sínar bestu stundir í Ealing gaman-
myndunum, auk þess sem þær þykja
ómetanleg heimild um lífsviðhorf
þjóðarinnar á þessum árum.
British Museum er alltaf einnar
messu virði og þessa dagana fær
sýning á japönskum teiknimyndum
að fornu og nýju afar góða dóma.
Hún er þó ef til vill ekki tilvalin fyr-
ir viðkvæmar sálir, þar sem Japanir
era ófeimnir við að fást við kynlíf
og ofbeldi í þessari vinsælu listgrein,
þó að handbragðið sé afar vandað.
í Tate Gallery er síðan að fínna
þá sýningu, sem virðist hvað efst á
blaði hjá gagnrýnendum blaðanna hér
sem stendur. Hún ber yfirskriftina
„París eftirstríðsáranna; List og til-
vistarstefna 1945-55“.
Tate hefur raunar breytt úr sér til
Liverpool og suður til Cornwall, í
smábænum fallega St.Ives, þar sem
aðaláhersla er lögð á nútímalist. Þeir
sem bregða sér út fyrir höfuðborgina
í Englandsheimsókn hljóta að hafa
gaman af að heimsækja Stratford,
fæðingarborg Williams Shakespe-
ares. Þar era verk þjóðskáldsins leik-
in baki brotnu og nú í ágúst verður
lað Fellibylurinn, „The Tempest"
sem laðar til sín ferðalanga.
í leikhúsum Lundúnaborgar er síð-
an þó nokkuð um ný og áhugaverð
verk eftir helstu leikritahöfunda sam-
tímans á þessu síðsumri. Harold Pint-
er, Arthur MiIIer, Tom Stoppard og
David Hare era allir með ný verk á
fjölunum, þó að heimsfrumsýning á
leikriti Pinters, Tunglskini, verði
reyndar ekki fyrr en 2. september.
Splunkunýr söngleikur Sir
Andrews Lloyds Webbers, „Sunset .
Bouleward“ fær nokkuð misjafna
dóma, en íburður sýningarinnar og
grípandi laglínur Webbers ættu þó
að tryggja nokkuð góða kvöldstund
í félagsskap Normu Desmond, kvik-
myndastjömunnar föllnu sem sagan
fjallar um.
Flest stóra óperahúsin eru lokuð í
ágúst, en í Holland Park er hins veg-
ar hægt að njóta óperannar Carmen
eftir Bizet.
Á veitingastaðnum Terrazza Est,
við gömlu blaðagötuna Fleet Street,
geta óperavinir með góða matarlist
síðan sameinað sín hjartans mál, með
því að hlýða á söngvara flytja vinsæl-
ar aríur meðan setið er undir borðum.
Þetta ágæta fyrirkomulag er kallað
„Spaghetti Opera“ og nýtur mikilla
vinsælda.
Hildur Helga Sigurðardóttir
ÞÝSKALAND
í ÞÝSKALANDI beinist athyglin
þessar vikurnar að Wagner-hátíðinni
í Bayreuth sem lýkur 15. ágúst. Á
dagskrá haustsins er Tónlistarhátíð
Evrópu í Munchen, sem hefst 1. októ-
ber og stendur þann mánuð allan.
Sinfóníuhljómsveit íslands leikur þar
14. október.
Richard Wagner bjó í Bayreuth,
miðja vegu milli Miinchen og Leipzig,
um 11 ára skeið og á þeim tíma var
að hans fýrirsögn byggt óperahús,
sem lokið var við 1876. Tónlistarhá-
tíð hefur verið haldin í borginni með
stuttum hléum alla tíð síðan, á hveiju
sumri nú um langt skeið. Hún hófst
að þessu sinni 25. júlí og stendur
fram í miðjan ágúst. Fyrst var Trist-
an og ísold á sviðinu og svo kemur
röðin að Tannháuser, Hollendingnum
fljúgandi, Lohengrin og Parsifal. Af-
komandi tónskáldsins, Wolfgang
Wagner, er leikstjóri í Tannháuser
og Parisfal og James Levine sveiflar
sprotanum á sýningum á síðarnefnda
verkinu.
Fleiri tónlistarhátíðir standa nú
yfír: í Kiel og Hamborg hefur síðan
í júní verið Tónlistarhátíð Slésvíkur
og Holtsetalands og lýkur ekki fyrr
en 22. ágúst. í Munchen er óperuhá-
tíð til 7. ágúst og í Bochum svonefnd
píanóhátíð Ruhr-héraðsins allt til 15.
ágúst. Þá er alhliða listahátíð í Weim-
ar til 29. ágúst.
Athyglisverðar mundlistarsýning-
ar þessar vikurnar era m.a. í Köln
(Wallraf-Richartz safnið, barokklist),
Dresden (Albertinum safnið, egypsk
list), Essen (Folkwang-safnið, verk
frá Moskvu og Pétursborg, frá Monet
til Picassos) og Hamborg (Kunst-
halle, Picasso eftir Guernica).
Lesendur sem leið eiga til Þýsk-
lands síðar á árinu gætu fundið ýmis- ’
legt athyglisvert. Nefna má Tónlist-
arhátíð Evrópu í Munchen 1.-31.
október. Þar leika 33 sinfóníuhljóm-
sveitir frá 31 landi og á lokatónleik-
unum kemur fram Æskuhljómsveit
Evrópubandalagslandanna. Í upphafi
íslensku tónleikanna flytur Vigdís
Finnbogadóttir forseti ávarp, stjórn-
andi verður Osmo Várnská en einleik-
ari Sigrún Eðvaldsdóttir.
Jafnframt er vert að geta Berlínar-
hátíðarinnar 31. ágúst til 30. sept-
ember. Æskulýðshljómsveitir leika á
eins konar fortónleikum 12. og 27.
ágúst. Daniel Barenboim stjómar
ríkishljómsveitinni í Berlín á upphafs-
tónleikunum 31. ágúst og Claudio
Abbado Fílharmóníu borgarinnar 6.
september. Tónlistarhátíð verður í
Stuttgart 3.-19. september og barna-
kvikmyndir sýndar í Frankfurt 21.
september til 3. október.
SAMANTEKT
ÞÓRUNN ÞÓRSDÓTTIR