Morgunblaðið - 31.07.1993, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. JÚLÍ 1993
Akrar sorgarinnar. Það er átakan-
legt og afar fallegt og efalaust
kemur hugmyndaríkum hlustanda
ýmislegt í hug um hvemig mann-
kynið hagar sér á jörðinni og hvað
verður.“
Augu og eyru
Á eftir Offerto úr fiólu Guðnýj-
ar Guðmundsdóttur á söngfólkið
aftur leik. „Eins og í altaristöflu
er þungi þessa verks í því miðju,“
segir Hafliði, „Ljóðið Níunda stund
kemur á eftir Englinum og á und-
an Nóttinni. Þá deyja tónarnir út.
Mér finnst ekki fara illa á að koma
hægt inn í kirkjuna og hverfa það-
an hljóðlega, það er eðlilegt þeim
sem finna helgi staðarins og yfir
henni ber að vaka.“
Hafliði kveðst ekki vera trúaður
í venjulegum skilningi orðsins,
hann sé maður efasemda og raun-
sæis. „En við erum öll leitandi. Til
hvert vegna annars og hvert fyrir
annað." Raunsæi og vitund um
aðra speglast ef til vill í því við-
horfi að ekkert sé nýtt, aðeins
nýlega fundið, hvort heldur í vís-
indum eða listum. „Það er engin
sköpun í eiginlegri merkingu, allt
hefur verið gert áður,“ segir Hafl-
iði, sem semur tónlist og teiknar
myndir og skrifar stundum líka,
þótt hann vilji minnst um það tala.
Hann segir að myndlistin hafi orð-
ið sér til blessunar og forðað frá
mörgu illu. Hún sé hvild og uppörv-
un. I Skálholti eru til sýnis grafík-
myndir sem hann vann í vetur.
„Ég hef augu og eyru og valdi
mér það starf að semja tónlist. Það
reynir á hið innra eyra og mér
finnst oft gott að loknum vinnu-
degi að láta myndlistina að fanga
mig. í seinni tíð hef leyft mér þetta
frekar en áður þegar ég fann að
tónlistin krafðist svo mikillar ein-
beitingar og reglu.
Myndlistarmenn nota pensil og
bursta til að stijúka yfír flöt verks-
ins þannig að myndin undir efstu
lögunum komi í ljós. Ég sit við að
skrifa nótur og nota strokleðrið
mikið, til að komast 'að því sem
mig langar að segja. Að leita, það
er að skapa.“ b b
5
EFLA ÞARF DREIFINGU A
EVRÓPSKUM MYNDUM
INGRID Dahlberg, dagskrárstjóri Ka-
nal 1 hjá sænska sjónvarpinu, er stödd
hér á landi til vióræðna við unga, ís-
lenska leikstjóra um hugsanlegt sam-
starf við sænska sjónvarið. Sem yfir-
maður hjá stofnuninni hefur hún m.a.
staðið að framleióslu „Den goda vilj-
an“ eftir Billy August og Ingmar Berg-
man og bauð Hrafni Gunnlaugssyni
að leikstýra Böðlinum og skækjunni
fyrir sænska sjónvarpið eftir velgengni
myndarinnar Hrafninn flýgur.
Kanal 1 er meðframleiðandi að mynd
Hrafns, Hin helgu vé, sem frumsýnd verð-
ur í haust og kveðst Ingrid ánægð með
vinnueintak af myndinni sem hún sá
nýlega. Nú tekur hún þátt í undirbúningi
á framleiðslu á mynd Hrafns sem gerð verður
í Víetnam og kallast Butterflies. „Fjármagnið í
kvikmyndina mun að öllum líkindum koma frá
evrópskum og amerískum framleiðendum," segir
Ingrid í samtali við Morgunblaðið. „Frakkar
hafa gert nokkrar myndir í Víetnam eftir lok
stríðsins, en Hrafn verður eflaust fýrsti leikstjór-
inn frá Norðurlöndum sem gerir þar mynd. Þetta
er að mörgu leyti margbrotið og mjög áhuga-
vert verkefni og ekki fulljóst hvenær myndin
verður tekin, en undirbúningurinn er kominn á
fullt skrið.“
Einn megintilgangur komu Ingrid til landsins
er að kynna sér verk íslenskra leikstjóra. „Ég
mun meðal annars kanna möguleika á sam-
starfi við Lárus Ými Óskarsson og hitta nokkra
unga leikstjóra sem gætu verið áhugaverðir fyr-
ir okkur í náinni framtíð. Ég hef áhuga á því
hæfileikafólki sem hér er að fínna og hugsan-
legri samvinnu við Kanal 1. í Svíþjóð þjálfum
við leikstjóra á ákveðinn hátt, þeir stýra sápu-
óperum í fyrstu og ef þeir standa sig vel fá
þeir stærri og stærri tækifæri, sem reynsla og
hæfileikar renna stoðum undir. Við erum að
svipast um eftir þessum eiginleikum og höfum
unnið mikið með dönskum leikstjórum og nú
nýlega einnig norskum. Það má segja að við
Ingrid Dahlberg Morgunblaðið/Þorkell
Ingrid Dahlberg dagskrá-
stjóri hjá Kanal 1 í Svíþjóð
er stödd hér á landi til
viáræána viá íslenska
leikstjóra
sækjum markvisst eftir leikstjórum frá hinum
Norðurlöndunum, bæði til að hleypa öðru blóði
inn í iðnaðinn og hvetja til samstarfs manna og
þjóða á milli.“
Samstarf nauðsynlegt
Kanal 1 hefur verið starfrækt í u.þ.b. 6 ár
og veltir um 220 milljónum sænskra króna á
ári. Þeim fjármunum er m.a. veitt í upptökur á
óperum, ballettum, heimildarmyndum og leiknu
efni. „Það er misjafnt frá ári til árs hversu mik-
ið af þessu fé fer til samstarfsverkefna innan
Norðurlandanna og utan,“ segir Ingrid, „en ef
eitthvert Norðurlandanna stendur að framleiðslu
myndaflokks sem við teljum áhugaverðan leggj-
um við yfirleitt fé í viðkomandi verkefni. Norður-
löndin eru einnig meðframleiðendur að ýmsu
efni okkar og umsvifin og veltan eru því mikil.
Ég tel samvinnu á borð við þessa mjög mikil-
væga og að efnið sem Norðurlöndin framleiða
í sameiningu eigi að höfða til áhorfenda, jafnvel
þær myndir sem dregnar eru í dilka sem listræn-
ar. Kvikmyndir eiga lítið skylt við málverk sem
hengd eru á vegg og bíða eftir áhorfendum, þær
verða að laða til sín fólk og hættir til að eldast
mjög hratt.“
Gæðin mikil
Aðspurð um norrænt myndefni, segir hún það
almennt samkeppnishæft við aðra framleiðslu í
Evrópu hvað gæði varðar. „Við sópum að okkur
verðlaunum og viðurkenningum á helstu hátíðum
í Evrópu, sem sýnir glöggt að við erum sam-
keppnishæf. Það er þó ekki samasemmerki milli
viðurkenninga og sölu og þannig sýna t.a.m.
Englendingar sáralítið af textuðu efni. Það er
hægara að komast inn á markaði í Þýkalandi
og Frakklandi en þó aldrei auðvelt.
Bandarískir framleiðendur eru byrjaðir að leita
hófanna, en þeir sækjast eingöngu eftir fjármun-
um evrópskra fyrirtækja og leyfi til að endur-
gera evrópskar myndir sem þeir telja geta geng-
ið í Bandaríkjamenn. Þessar myndir selja þeir
síðan aftur til Evrópu og þéna vel, enda er sala
á sjónvarps- og kvikmyndefni meðal arðvænleg-
ustu útflutningsgreina í Bandaríkjunum. Fyrir-
tækin eru rekin af ágengum fésýslumönnum og
selja efni fyrir fleiri milljarða til Evrópu, en
neita með öllu að kaupa eitthvað í staðinn. Um
85% af því efni sem framleitt er löndum Evrópu
fær aldrei dreifingu utan eigin landamæra eða
málsvæðis. A sama tíma streymir bandarískt
efni inn, sem kallar á aukið samstarf á milli
evrópskra framleiðenda kvikmynda og sjón-
varpsefnis og dreifingaraðila. Það þarf að efla
dreifíngu á efni þeirra til að ójafnvægið verði
ekki jafn algert og það er nú.“
SFr
KAMMERKLUBBUR OPERUSMIÐJUNNAR
í ÁGÚST
Morgunblaðið/Einar Falur
Ingibjörg Marteinsdóttir, Ingveldur G. Ólafsdóttir og Þórunn Guð-
mundsdóttir
TÓNLEIKARÖÐ
kynslóð var hann ósnortinn af
árásum á hefðina og and-tónlistar-
legum forsendum, sem margir
grundvölluðu tónsmíðar sínar á;
andóf andófsins vegna. Hann lagði
þvert á móti hagsýna áherslu á
handverkið og þykir skara fram
úr samtíðarmönnum sínum í því
tilliti. Síðustu áratugi hefur verið
reynt að bendla hann við endur-
vakningu einfaldleika í tónsmíðum,
en hann forðast að játa slíkt án
fyrirvara. „Nútímatónlist þarfnast
vissulega einfaldleika, en ekki nýs
einfaldleika því hann er einfaldlega
ekki til. Áheyrendur hafa alla tíð
þarfnast einfaldleika og þetta er
því að verða einhvers konar eilífð-
arspurning sem brennur á mönnum
með misjöfnu millibili. Hins vegar
er einfaldleikinn í tísku um þessar
mundir og um hann hafa verið
smíðuð hugtök sem tónskáld og
tónlistarmenn hafa á takteinum
þegar þeim hentar. Það er svo sem
ekkert nýtt, því þessar kenningar
sem aðrar keimlíkar þeim, tilheyra
hringrás sem glefsar í skottið á
sér öðru hvoru. Við könnumst við
þetta úr sögunni.
Hvað sjálfan mig varðar finnst
mér erfitt að túlka það sem ég
fæst við eða festa hendur á því
eftir langan starfsaldur og stöðugt
erfíðara því lengur sem ég skrifa
tónlist. Eg hef alltaf notað um-
gjörð sígildrar tónlistar mér til
stuðnings og álít verkin mín vera
nk. mósaík innan þessa ramma,
sem skírskotar til þeirrar virðingar
sem ég ber fyrir Bach og sambæri-
legum meisturum. Hvar verkin
eiga heima innan kenningarkerfa
miðað við þessar forsendur, er mál
annarra að ákvarða.“
SFr
Óperusmiðjan verður með
ferna tónleika í ógúst, nónar
tiltekið ó fimmtudagskvöldum.
Tónleikar þessir verða í FIH-
salnum, Rauðagerði 27, og eru
hugsaðir sem styrktartónleikar
fyrir stærri verkefni smiðjunnar
í vetur, en þó er í bígerð að
setja upp óperu með fulltingi
Sinfóníuhljómsveitar æskunnar
og eina brúðuóperu í samvinnu
við Brúðuland Helgu Arnalds.
Fyrstu tónleikar Kammerklúbbs
Óperusmiðjunnar verða klukk-
an 20.30, 5. ágúst, þar sem
flutt verður „Gospel" og
„Swing“ tónlist auk laga úr söng-
leikjum. Kór Flensborgarskóla tekur
þátt í flutningnum undir stjórn Mar-
grétar Pálmadóttur og einsöngvarar
verða Þórunn Guðmundsdóttir, Ing-
veldur G. Ólafsdóttir, Ingibjörg Mar-
teinsdóttir og Margrét Eir Hjartar-
dóttir. Fjögurra manna hljómsveit
annast undirleik, skipuð þeim Þórði
Högna, bassaleikara, Guðmundi
Steingrímssyni, sem leikur á tromm-
ur, og píanóleikurunum Karli Möller
og Guðna Guðmundssyni.
Á tónleikunum 12. ágúst verða
flutt íslensk sumarlög. Flytjendur þá
verða Erna Guðmundsdóttir, Erla
G. Garðarsdóttir, Guðrún Jónsdóttir,
Jóhanna Linnet, Ragnar Davíðsson
og Þórunn Guðmundsdóttir, sem
syngja lög eftir ýmsa íslenska höf-
unda.
Erlend sönglög verða á efnisskrá
tónleikanna 19. ágúst. Þá koma fram
Björk Jónsdóttir, sem syngur fínnsk
lög, Ingunn Ósk Sturludóttir syngur
þýsk lög, Ingibjörg Guðjónsdóttir
syngur spænsk lög, Jóhanna V. Þór-
hallsdóttir ensk lög, Magnús Torfa-
son ítölsk sönglög og Sigríður Grön-
dal verður með franska efnisskrá.
Píanóleikari verður Vilhelmína Ólafs-
dóttir.
Lokatónleikar ágústmánaðar
verða 26. ágúst, verða sungnar aríur
úr ýmsum óperum. Meðal þeirra sem
koma fram þá, eru Björn Björnsson,
Erna Guðmundsdóttir, Guðrún Jóns-
dóttir, Höm Hrafnsdóttir, Ingibjörg
Marteinsdóttir, Ragnar Davíðsson,
Sigríður Elliðadóttir og Stefán Arn-
grímsson. Píanóleikari verður Vil-
helmína Ólafsdóttir.
Að sögn Ingveldar G. Ólafsdóttur,
einnar af forsvarskonum Óperu-
smiðjunnar er tónleikaröðin og stofn-
un kammerklúbbs nýbreytni hjá
Óperusmiðjunni, sem þó hefur jafnt
og þétt verið að færa út kvfarnar frá'
því hún var stofnuð í lok árs 1989.
En eru markmiðin enn þau sömu?
„Já, markmiðin em þau sömu, það
er að skapa tækifæri fyrir unga
söngvara til að koma fram. Það sem
hefur kannski breyst, er að við gerum
okkur stöðugt betur grein fyrir þeim
mörgu leiðum sem hægt er að fara,“
segir Ingveldur. Við skipuleggjum
vetrarstarfíð nú mun betur en hingað
til, því við höfum verið leitandi og
höfum stundum hrint í framkvæmd
góðum hugmyndum um leið og þær
koma. Fyrir utan flutning á óperu í
fullri lengd og brúðuóperuna, Hans
og Grétu, höfum við skipulagt sex
tónleika í vetur. Við skipum svokall-
aðan framkvædastjóra fyrir hveija
tónleika, þannig að við dreifum
ábyrgðinni á hann og þá söngvara
sem koma fram. Hver söngvari veit
þá að hverju hann gengur og hefur
tíma til að æfa sitt prógram.
Félagar Óperusmiðjunnar greiða
árgjald, þannig að við vitum hveijir
ætla að vera með í vetur og reynum
að virkja hvern og einn söngvara í
starfseminni - en ekki að vera með
fullt af nöfnum á skrá.
Umboósskrifstofa
Við ætlum líka að reyna að reka
einhvers konar umboðsskrifstofu fyr-
ir söngvara. Þangað geta einstakl-
ingar, fyrirtæki og félagasamtök
hringt og fengið þann söngvara eða
þá efnisskrá sem það óskar eftir,
hvort heldur er fyrir afmælisveislur,
árshátíðir, trúarlegar athafnir eða
annað. Þannig vonumst við til að
geta aukið möguleika félaganna."
ssv