Morgunblaðið - 08.10.1994, Blaðsíða 8

8 C LAUGARDAGUR 8. OKTÓBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
Hátíðartónleikar Tónvakans 1994 verða í Háskólabíói á fimmtudaginn
leggur til hljómsveitarverk
UNG söngkona og þekkt tón-
skáld verða aðalfólk kvölds-
ins á hátíðartónleikum Tón-
vaka Ríkisútvarpsins í Háskólabíói
næsta fimmtudag. Guðrún María
Finnbogadóttir og Þorkell Sigur-
þjömsson eru verðlaunahafar Tón-
vakans í ár. Guðrún sigraði í þriðju
Tónvakakeppninni í sumar og ákveð-
ið var í haust að veita Þorkatli heið-
urslaunin. Keppnin er ætluð tónlist-
arfólki innan við þrítugt, en heiðurs-
launin eldra og reyndara afreksfólki
í tónlist. Fyrri sigurvegarar keppn-
innar em Bryndís Halla Gylfadóttir
sellóleikari og Þorsteinn Gauti Sig-
urðsson píanóleikari, en heiðurslaun-
in hafa runnið til Jóns Nordal og
Páls Pampichlers Pálssonar. Á hátíð-
artónleikunum, sem hefjast klukkan
20, syngur Guðrún óperuaríur og
nýtur ekki ómerkara fulltingis en
Sinfóníuhljómsveitar íslands. Hljóm-
sveitin leikur síðan þijú verk eftir
Þorkel: Forleikinn Hljómsveitartröll,
strengjakonsertinn Filigree eða Víra-
virki og loks Díafóníu, sem er elst
þessara tónsmíða. Stjómandi á tón-
leikunum verður Anthony Hose.
Baðað, sungið, svæft
Guðrún María er lýrískur sópran
og lauk áttunda stigi Söngskólans
síðasta vor. Hún á nokkurra mán-
aða strák og mann sem er að ljúka
námi við Háskólann. Hann hefur
einnig áhuga á tónlist, spilar á klari-
nettu og er að læra á saxófón.
Guðrún segist núna bytja daginn á
að baða bamið sitt og gefa því að
borða og svo taki pabbinn við. Þá
æfi hún sig ásamt Ivönu Jagla
píanóleikara og aftur seinna um
daginn meðan bamið sofi. Auk þess
sé hún áfram í Söngskólanum og
fái svo mikið af tónlist út úr öllu
þessu að lítið sé hlustað á kvöldin.
Þá sé talað orð betra eða einfald-
lega þögn.
Það var einmitt í Söngskólanum,
vinnustað Guðrúnar síðustu fímm
árin, sem hún sá auglýsingu um
Tónvakakeppnina. „Ég
sendi inn spólu, meira í gríni
en alvöru," segir hún. „Þeg-
ar mér var sagt í vor að ég
hefði komist í úrslit var ég
á báðum áttum um hvort
ég héldi áfram. Ég var ný-
búin að eignast barnið og
líkaminn varla búinn að
jafna sig. Samt sló ég til
og sé náttúrlega ekki eftir
því. Um mitt sumar vissum
við sem kepptum hver hefði
unnið, en úrslitin vom til-
kynnt 21. ágúst. Þá söng
ég á útvarpstónleikum í
Norræna húsinu og hafði
notað vikumar á undan til
að æfa mig.
Mér finnst þetta eigin-
lega ótrúlegt allt saman,
sigurvegari keppninnar fær
mjög mikla vinnu fyrir utan
allan heiðurínn. Það er stór-
kostlegt að gefa ungu fólki
svona tækifæri. Ég hef auð-
vitað aldrei sungið með
Sinfóníuhljómsveit áður og
vel þess vegna óperuaríur
fyrir tónleikana á fimmtu-
daginn. Síðan syng ég á
jólatónleikum útvarpsins og
aftur um páskana, við tök-
um upp geisladisk og nokk-
ur lög með Sinfóníunni.
Næsta haust verð ég í
keppni ungra norrænna tónlistar-
manna og síðan fæ ég verkefni
utan úr bæ vegna þeirrar kynning-
ar sem Tónvakaverðlaunin eru.“
Nám, keppni og tækifæri
Guðrún María hefur lært hjá El-
ísabetu F. Eiríksdóttur í Söngskól-
anum og sungið bæði í Langholts-
kirkjukómum og Kór íslensku óper-
unnar. Því hætti hún um síðustu
áramót, tíminn var orðinn of knapp-
ur, þótt kórarnir væm skemmtileg-
ir. I skólanum tekur hún nú þátt í
undirbúningi óperunnar Óþekka
GUÐRÚN María og Þorkell, söngkonan
Tónvakans í
stráksins eftir Ravel. Hún gerir ráð
fyrir að fara bráðum utan í fram-
haldsnám, kannski eftir jólin eða
næsta haust. Það verður góður tími,
því norræna tónlistarkeppnin getur
skapað ýmis tækifæri. Hingað má
vænta fjölda umboðsmanna að
fylgjast með keppendunum fimm
og Guðrún María þarf að þjálfa
röddina og stækka „repertúarið“.
I augnablikinu einbeitir hún sér
að óperuaríum, óðum styttist í tóri-
leikana í Háskólabíói og reynslan
að undanförnu er að hennar sögn
á við ár í skóla. Á fímmtudaginn
og tónskáldið, verðlaunahafar
ár.
ætlar hún að syngja þijár aríur
eftir Puccini; úr La Boheme, Manon
Lescaut og Gianni Schichi. Einnig
aríu úr Brúðkaupi Fígarós eftir
Mozart og II Baccio eftir Ardite.
Upptökur aðaltrompið
Þorkel Sigurbjörnsson tónskáld
þarf varla að kynna. Hann er fædd-
ur 1938 og hefur á yfír þijátíu ára
ferli samið fjölmörg hljómsveitar-
verk auk einleiksverka og kammer-
tónlistar. Þorkell hefur líka samið
stuttar óperur, rafmagns- og tölvu-
tónverk og tónlist fyrir leikhús og
Hún syngur aríur, hann
kirkju. Sumt af þessu ertil á plötum
en annað ekki og Þorkell segir upp-
tökur einmitt aðaltrompið við Tón-
vakaverðlaunin. „Það eru ekki allir
sem lesa nótur,“ segir hann, „og
óneitanlega er skemmtilegra að fá
að heyra músíkina. Útvarpið ætlar
að sæta lagi á næstunni þegar verk
eftir mig verða flutt á tónleikum.
En auk þessa eru verðlaunin ákveð-
in uppörvun, eins konar klapp á
öxlina og hvatning til dáða.“
Forleikurinn sem Sinfónían flytur
á hátíðartónleikum Tónvakans var
saminn fyrir Norrænu æskulýðs-
hljómsveitina í fyrra. Sveitin starf-
aði í fyrsta sinn sumarið 1993 og
vildi byija á nýrri tónlist úr heima-
högum. Þorkell var beðinn að semja
eitthvað fallegt og hann fann eftir
umhugsun og athuganir ýmis stef
sem ítrekað koma fram í norrænum
þjóðlögum. „Þau flakka milli landa
líkt og sögur og margt fleira,“ seg-
ir hann, „ég byggði á þessum mótív-
um og held kannski að forleikurinn
hafí verið valinn núna af því hann
er dæmi um starf mitt með bömum
og unglingum.
Víravirki
Svo er annað verk sem heitir
Víravirki á íslensku og hefur ekki
heyrst áður hér á landi frekar en
forleikurinn. Víravirki eða Filigree
hefur einleik á selló og fiðlu í for-
grunni og var samið fyrir Bryndísi
Höllu Gylfadóttur og Sigrúnu Eð-
valdsdóttur fyrir ári. Þær spiluðu
þetta í Frakklandi og Þýskalandi
ásamt kammersveit frá Grenoble.
Heiti verksins á að vísa til einhvers
kvenlegs og líklega einhvers sem
er fíngert. Eins og gulls sem er
vafið í smágert mynstur."
Tónleikunum lýkur með Díafón-
íu, tíu ára gömlu verki sem Sinfón-
ían flutti nýlega á tónleikum norð-
anlands. Þorkell segir um nafngift-
ina að atburðarás verksins virðist
í tvenndum, tveim samhljóma rödd-
um. „Þó gat ég ekki kallað það
tvísöng, það er annað. Þess vegna
valdi ég þetta heiti.“
I upphafi tónleikanna verður
fluttur forleikur danska tónskálds-
ins Carls Nielsens. Hvort tveggja
verða danskir menningardagar i
Reykjavík og tónleikarnir framlag
Islands til norræns tónlistarútvarps
á árinu. Þeim verður á næstu vikum
og mánuðum útvarpað á öllum
Norðurlöndum og í Eystrasaltsríkj-
unum. Hér verða þeir sendir út
beint og frá upphafi til enda þegar
Heimir Steinsson útvarpsstjóri af-
hendir Guðrúnu Maríu og Þorkatli
Tónvakaverðlaunin. Þ.Þ.
Listaklúbbur Leikhúskjallarans
Fjölbreytt, frum-
leg og fram-
andidagskrá
Morgunblaðið/Þorkell
AÐSTANDENDUR „Central Park North,“ Jóhanna Jónas leik-
kona og Ólafur Stephensen tónlistarmaður.
LISTAKLÚBBUR Leikhú-
skjallarans verður starfrækt-
ur af fullum krafti í vetur.
Klúbbnum er ætlað að vera vett-
vangur óvenjulegrar og nýstárlegr-
ar dagskrár sem ekki er daglega á
boðstólum. Það er Sigríður Margrét
Guðmundsdóttir sem hefur veg og
vanda af starfsemi klúbbsins, sem
settur var á laggirnar í janúar síð-
astliðnum. „Klúbburinn er leitandi.
Hann vill gefa listamönnum færi á
að gera tilraunir og leitar uppi at-
riði sem ekki hafa fengið mikla
umfjöllun." Kveikjan að stofnun
klúbbsins var sú að Sigríður komst
á snoðir um Listamannaklúbb sem
Jón Leifs starfrækti á sama stað á
sjötta áratugnum. Starfsemi Lista-
klúbbsins hefur þó beinst í annan
farveg en klúbbur Jóns, sem var
fyrst og fremst ætlaður listamönn-
um. Listaklúbburinn á, að sögn Sig-
ríðar, ekki síður að höfða til listunn-
enda.
Einfaldleikinn við völd
Sigríður segir að listamönnum
sé fijálst að leita til klúbbsins með
hugmyndir. Hann sé fús að fylgjast
með hugmyndum þróast og taka á
sig heilsteypta mynd. „Þetta er
samt bundið við þær aðstæður sem
við bjóðum upp á,“ segir hún og
bendir á, að í Leikhúskjallaranum
sé einfaldleikinn við völd. Að sögn
Sigríðar hefur dagskráin þó tekið
stakkaskiptum á þessum mánuðum
sem liðnir eru frá stofnun hans.
„Það er meira lagt í dagskrána
nú,“ segir hún og þakkar það sívax-
andi áhuga, en klúbbfélagar eru
orðnir 130. Félagsgjöldin sem þeir
greiði hafi verið þung á metum.
Þess má geta að inngöngu í klúbb-
inn fylgja ýmiss fríðindi. Þá lýkur
Sigríður lofsorði á Landsbanka ís-
lands fyrir að leggja hönd á plóg.
Hátt á þriðja hundrað listamenn
komu fram á vegum Listaklúbbsins
síðasta vetur. Sigríður hefur þegar
lagt drög að blómlegri starfsemi í
vetur og horfir þvi hýr á svip til
framtíðarinnar. Það heyrir til und-
antekninga ef sýningar eru endur-
teknar í Leikhúskjallaranum, en
Listaklúbburinn hefur hann til um-
ráða á mánudagskvöldum í vetur.
Meðal efnis sem verður á boðstólum
í október og nóvember eru Ljóða-
fundur í umsjón Gylfa Gíslasonar,
þar sem hulunni verður svipt af ljóð-
um eftir áður óþekkt skáld, dagskrá
tileinkuð skáldkonunni Karen Blix-
en, einleikur eftir Sjón, umfjöllun
Helgu Kress um skáldakonur fyrri
alda og dagskrá helguð minningu
Jóns á Bægisá.
Efnið flutt á útdauðri mállýsku
Mánudagskvöldið 10. október
verður dagskráin í Listaklúbbnum
tileinkuð bandaríska skáldinu Jam-
es Langston Hughes og kallast hún
„Central Park North.“ Leikaramir
Jóhanna Jónas og Helgi .Skúlason
munu flytja efni eftir skáldið frá
árunum 1945-55 og Tríó Ólafs
Stephensens mun leika jazz í anda
Harlem-hverfisins í New York. Jó-
hanna mun flytja efni sitt á ensku
og á mállýsku sem tíðkaðist í Harl-
em á þessum árum en er nú út-
dauð. Margir kannast við Jóhönnu
úr söngleiknum Hárinu, en hún
hefur jafnframt komið fram í
bandarískum sjónvarpsþáttum.
Hún stundaði nám í Boston og
kveðst hafa fengið smjörþefinn af
mállýskum þar. Ólafur Stephensen
bætir við að leik'konunni hafi ekki
orðið skotaskuld úr því að ná tökum
á hlutverkinu, enda sé hún að
margra mati efnilegasta leikkona
landsins.
Langston Hughes notaði oft mál-
lýskur og jazz til þess að gefa sem
gleggsta mynd af lífínu í hverfum
blökkumanna í Bandaríkjunum.
Ólafur hafði kynni af rithöfundinum
í New York á sínum tíma og segir
að hann hafi verið afar sérstakur
forystumaður í baráttu blökku-
manna. Hann hafí ekki verið reiður
baráttumaður líkt og Malcolm X
sem barðist fyrir jafnrétti heldur
hafi hann tileinkað boðskap sinn
réttlæti. Að sögn Ólafs var Hughes
brautryðjandi á þann hátt að hann
notaði skáldgyðjuna til að freista
þess að opna augu fólks fyrir hinum
lokaða heimi blökkumanna í New
York. Ólafur segir að kímni og
hæðni hafí öðru fremur einkennt
þann máta sem Langston Hughes
valdi til að koma skoðunum sínum
á framfæri. Meðal sporgöngu-
manna hans má nefna Nóbelsskáld-
ið Toni Morrison.
Orri Páll