Morgunblaðið - 07.04.1995, Blaðsíða 1

PRENTSMIÐJA MORG UNBLAÐSINS

AÐSENDAR
GREINAR
FÖSTUDAGUR 7. APRÍL 1995
B
BLAÐ^
Treystir þú fjögurra flokka vinstri
stjóm fyrir varnar- og öryggismálum?
LITIÐ hefur verið rætt um utan-
ríkismál í kosningabaráttunni sem
nú stendur yfir og nánast ekkert um
vamar- og öryggismál. Islendingar
eru skiljanlega uppteknir af málum
sem hafa áhrif á daglegt líf þeirra,
eins og efnahags- og atvinnumálum.
Fæstum þykir ástæða til að hafa
áhyggjur af vamar- og öryggismál-
um. Br ekki bjöminn í austri unninn?
Er ekki runninn upp tími samvinnu
og vináttu Evrópuþjóða, sem allar
vinna að sama markmiði, þ.e. öryggi
og hagsæld í Evrópu allri? Geta ekki
íslendingar snúið sér áhyggjulausir
að öðmm brýnni viðfangsefnum, eða
hvað?
Aðstæður geta breyst með
skjótum hætti
Það er vissulega rétt að hernað-
arógn er ekki yfirvofandi á Norður-
Atlantshafi í dag. Austur-Evrópu-
þjóðir og NATO-þjóðir starfa saman
á öllum sviðum. Þó að ástandið í
Rússlandi sé að mörgu leyti ógnvekj-
andi, stafar okkur á þessum tíma
ekki hemaðarleg ógn af því. Þrátt
fyrir þessar staðreyndir megum við
ekki falla í þá freistni að álíta að
vamar- og öryggismál skipti ekki
lengur máli - að afstaða stjórnmála-
flokka og stjórnmálamanna til þeirra
skipti ekki máli.
Island er Evrópuþjóð. Það sem
gerist á meginlandinu hefur beinar
og óbeinar afleiðingar fyrir okkur.
Evrópa í dag á við gífurleg öryggis-
vandamál að glíma, þó að þau vanda-
mál séu vissulega annars eðlis en á
kaldastríðsárunum. Spenna ríkir víða
í álfunni. Vandamál í mörgum fyrr-
verandi lýðveldum Sovétríkjanna
hrannast upp. Lausn
Bosníudeilunnar er enn
hvergi í sjónmáli. Frek-
ari þjóðemisdeiiur geta
blossað upp fyrirvaralít-
ið. Ljóst er að þessi
vandamál verða ekki
leyst nema með þátt-
töku Bandaríkjamanna.
Jafnframt má ekki
gleyma því að aðstæður
geta breyst með skjótum
hætti. Rétt eins og eng-
an óraði fyrir sundurlið-
un Sovétríkjanna og
frelsi Austur-Evrópu-
ríkja mánuðum og jáfn-
vel vikum áður en þessir
atburðir áttu sér stað,
getum við ekki séð fyrir um þróun
mála í dag.
Endurnýjun
varnarsamningsins og aðild að
NATO
Staða varnarstöðvarinnar í Kefla-
vík er vissulega önnur í dag en fyrir
örfáum ámm. Það er samt alveg ljóst
að þó að ekki sé þörf á jafn öflugri
starfsemi þar í dag og áður, hefur
hún enn mikilvægu hlutverki að
gegna.
I ársbyijun 1994 var gert sam-
komulag til tveggja ára um vamar-
styrk í Keflavík með tilliti til breyttra
aðstæðna. í samkomulaginu stað-
festa ísland og Bandaríkin skuld-
bindingar sínar samkvæmt vamar-
samningnum, en ákveða jafnframt
að aðlaga starfsemina að nýjum að-
stæðum. Orrustuþotum í Keflavík er
fækkað, starfsemi tveggja smærri
deilda flotans er hætt og báðir aðilar
samþykkja að gera það
sem í þeirra valdi
stendur til að draga úr
kostnaði. Þessar að-
gerðir em raunhæfar
og skaða ekki vamar-
hagsmuni íslands.
Jafnframt er gert ráð
fyrir samráði ríkjanna
um endurskoðun á
samkomulaginu og skal
sameiginleg niðurstaða
liggja fyrir 1. janúar
1996. Varla þarf að
taka fram hve mikil-
vægt er að málið fái
farsæla lausn, þar sem
hagsmunir beggja aðila
eru tryggðir.
A næsta kjörtímabili þurfum við
íslendingar að vinna áfram að því
að treysta öryggi ökkar. Aðild okkar
að NATO og varnarsamningurinn við
Bandaríkin em hornsteinar stefnu
okkar í þessum málum í dag sem
áður fyrr. Annars vegar þurfum við
áfram sem hingað til að leggja
áherslu á mikilvægi Atlantshafs-
tengslanna innan NATO. Það_ er og
verður gmndvallaratriði fyrir Islend-
inga. Hins vegar verðum við að ljúka
við endurskoðun samkomulagsins frá
1994 fyrir næstu áramót þannig að
báðir aðilar megi vel við una. Þannig
er ljóst að varnar- og öryggismál
skipta okkur enn máli. Spurningin
er hvers konar stjórn er líkleg til að
vinna að þessum málum með trúverð-
ugum hætti.
Verður stefnubreyting á næsta
kjörtímabili?
Það er athyglisvert að ennþá hafa
Treystir þú fjögurra
flokka vinstri stjóm
til þess að ganga frá
endurskoðun á sam-
komulagi íslands og
Bandaríkjanna um
vamarmál? spyr S61-
veig Pétursdóttir.
Alþýðubandalag og Kvennalisti ekki
viljað taka þátt í samstarfi þing-
manna NATO-ríkja á sviði Norður-
Atlantshafsþingsins. Það er furðu-
legt, ekki síst í ljósi þess að fulltrúar
Austur-Evrópuríkja og Rússlands
taka nú fullan þátt í þessu samstarfi
og hafa lagt ríka áherslu á mikil-
vægi þess að fá að vera með á þess-
um vettvangi. Það vekur athygli að
á íslandi skuli enn finnast slík við-
horf sem virðast koma úr allt öðmm
hugarheimi en hjá þorra almennings
í gjörvallri Evrópu. Slíkt fólk verður
vart tekið alvarlega þegar að því
kemur að tryggja hagsmuni íslands
innan NATO og í tvíhliða samningi
íslands við Bandaríkin.
Væntanlega em til einstaklingar
innan vinstri flokkanna sem vilja
taka á þessum málum af ábyrgð.
Ýmsir fyrrverandi herstöðvarand-
stæðingar hafa m.a.s. horfið frá villu
vegar síns. Hinu er þó ekki að neita
að enn -eru sterk öfl innan þessara
flokka, a.m.k. innan Alþýðubanda-
lags og Kvennalista, við sama hey-
garðshornið. Um afstöðu Þjóðvaka í
þessum málum er minna vitað. Enn
heyrast sterkar raddir um að leggja
eigi NATO niður og að við eigi að
taka einhvers konar óskilgreind
„heimsfriðarsamtök“. Einræðisherr-
ar og ógnarstjómir víða um heim
hafa mikið dálæti á hugmyndum af
þessu tagi og eru þakklátir þeim
Vesturlandabúum sem halda slíkum
skoðunum á lofti. Það er því full
ástæða til að hafa áhyggjur af hugs-
anlegri stefnubreytingu í þessum
málum ef vinstri flokkamir verða við
völd á næsta kjörtímabili.
Sjálfstæðisflokkurinn er
kjölfestan
Þó vissulega sé sá hópur lítill á ís-
landi sem heldur í gamla kaldastríðs-
hatrið á NATO og vamarliðinu, þá
gæti sá hópur verið mjög til vandræða
í fjögurra flokka vinstri stjóm. Hann
gæti dregið úr trúverðugleika okkar
og skaðað hagsmuni íslendinga með
upphlaupum af ýmsu tagi.
Treystir þú fjögurra flokka vinstri
stjóm til þess að vinna að hagsmunum
íslands í NATO? Treystir þú slíkri
stjóm til þess að ganga frá endurskoð-
un á samkomulagi Islands og Banda-
ríkjanna, um tvíhliða vamarsamning
landanna, sem á að ljúka fyrir 1. jan-
úar 1996? Ef svarið er nei er aðeins
eitt til ráða. Tryggja verður Sjálfstæð-
isflokknum afdráttarlausan styrk til
þess að mynda hér tveggja flokka rík-
isstjóm að ioknum kosningum. Sjálf-
stæðisflokkurinn er kjölfestan í vam-
ar- og öiyggismálum íslendinga.
Höfundur er þingmaður
Sjálfstæðisflokksins i Reykjavík.
Sólveig
Pétursdóttir
Launamál kvenna
UMRÆÐUR um
jafnréttismál í tengsl-
um við launamál
kvenna hafa verið áber-
andi í kosningabarátt-
unni undanfarið ekki
síst í kjölfar skýrslu
jafnréttisráðs um
launamyndun og kyn-
bundin launamun, sem
kom út fyrir stuttu.
Könnunin staðfestir vel
þekktar staðreyndir um
að aukin menntun
kvenna skilar þeim ekki
launajafnrétti, að Iægri
laun eru greidd í at-
vinnugreinum þar sem
konur eru í meirihluta
og að störf kvenna eru lægra metin
þótt þau séu jafnkrefjandi og feli í
sér jafnmikla ábyrgð og álag og störf
sem karlar að öllu jöfnu gegna.
Í kosningastefnuskrá Sjálfstæðis-
flokksins fyrir alþingiskosningar um
jafnréttismál segir eftirfarandi:
„Sjálfstæðisflokkurinn leggur
áherslu á að leita leiða til að útrýma
hinum mikla launamun milli kynj-
anna. Stórt skref í þá átt er að við-
horfsbreyting verði og
mun Sjálfstæðisflokkur-
inn vinna markvisst að
henni. Viðhorf líðandi
stundar gagnvart verka-
skiptingu kynjanna hafa
beint konum og körlum
inn á ákveðnar brautir
og þannig þrengt frelsi
beggja kynja til að
ákveða lífsstíl, starfs-
vettvang og barneignir.
Skilgreina þarf jafnrétt-
ismál sem sjálfsögð
mannréttindi en ekki
sem hluta af félagsleg-
um úrræðum"
Mörgum hefur ein-
mitt verið tfðrætt um að
viðhorfsbreytinga sé þörf til að unnt
verði að jafna launamun kynjanna
og stuðla að jöfnum rétti kynjanna
til náms, staiífa og til eðlilegs fjöl-
skyldulífs. Hins vegar hlýtur að vera
eðlilegt að spyija hvað leiði af hveiju.
Er viðhorfsbreyting forsenda þess
að hægt verði að jafna út launamun?
Eða mætti e.t.v fremur spyija hvort
launajöfnun leiði ekki af sér nauðsyn-
lega viðhorfsbreytingu? Hver er or-
Samkvæmt skoðana-
könnun treysta kjósend-
ur Davíð Oddssyni bezt,
segir Ásta Möller,
til aðjafnaútlauna-
munkynjanna á næsta
kjörtímabili.
sökin og hver er afleiðingin?
Hugmyndir Sjálfstæðisflokksins í
jafnréttismálum byggja á að hags-
munir karla og kvenna fari saman,
en séu ekki andstæðir og til að ná
árangri í starfi sem heimilislífi verði
að vinna sameiginlega að settu
marki. Þetta eru grundvallarhug-
myndir sem byggja á sjálfstæði og
jafnræði, jafnframt viðurkenningu á
mismunandi hæfileikum og getu.
Að reka heimili og fjölskyldu er
sameiginlegt verkefni þeirra sem að
því standa. Það var staðfest í fyrr-
greindri könnun að sá aðili sem hef-
Ásta Möller
ur meiri möguleika til að afla tekna
fær meira svigrúm til þess. Launak-
annanir sýna að í langflestum tilvik-
um hafa karlar hærri laun og því
dæmist það oftast á þá að gegna
hlutverki aðalfyrirvinnu heimilisins.
Með þessu er hefðbundnum hlutverk-
um karla og kvenna viðhaldið hvað
sem öllu jafnrétti líður og burtséð
frá óskum og vilja viðkomandi. Kon-
ur bera ábyrgð á rekstri heimilisins
og barnauppeldi á kostnað möguleika
til að nýta menntun sína og hæfileika
í avinnulífinu á meðan karlar bera
höfuðábyrgð á að afla heimilinu
tekna á kostnað fjölskyldulífs. Raun-
verulegt jafnrétti hlýtur að taka mið
af því að skapa aðstæður til að báð-
ir aðilar geti nýtt menntun sína og
hæfileika og jafnframt notið eðlilegs
fjölskyldulífs.
Ég varpaði fram spumingum hér
að framan. Svar mitt er að viðhorfs-
breyting komi í kjölfar launajafnrétt-
is. Að ærla sér að bíða eftir viðhorfs-
- breytingu til aðjafna launamun kynj-
anna er skálkaskjól til þess eins fall-
ið af fresta því að taka á vandanum.
Það er fyrst hægt að tala um að
karlar og konu hafi raunverulegt val
um hvernig markmiðum fjölskyld-
unnar verður best náð, þegar launa-
jöfnun er orðin staðreynd.
Það vekur athygli að ein af meginn-
iðurstöðum könnunar Jafnréttisráðs
var að launamunur kvenna og karla
eykst eftir þvi sem menntun þeirra
verður meiri. Er þessi þróun merkileg
fyrir þær sakir að hið gagnstæða
gerist hjá nágrannaþjóðum okkar,
þ.e. launamunur kynjanna minnkar
eftir hærra menntunarstigi. Því virka
raddir Alþýðubandalagsins, Fram-
sóknarflokksinsogJóhönnu Sigurðar-
dóttur ósannfærandi og hjáróma er
þær boða jafnrétti kynjanna í launum.
Ólafur Ragnar Grímsson var fiár-
málaráðherra, Steingrímur Her-
mannsson var forsætisráðherra og
Jóhanna var ráðherra jafnréttismála
þegar bráðabirgðalög voru sett á kja-
rasamninga BHMR 1990. Með þau í
fararbroddi var barátta stórra hópa
kvenna fyrir bættum kjörum og jafn-
rétti í launum færð aftur um mörg ár.
A það má hins vegar benda að á
því kjörtímabili sem nú er að ljúka
hefur ríkisstjórn Davíðs Oddssonar
haft kjark til þess að leiðrétta laun
hefðbundinna kvennastétta, þótt þær
leiðréttingar hafi ekki gengið þrauta-
laust fyrir sig. Slíkur kjarkur vekur
vonir, sem sést m.a. á því að skv.
skoðanakönnunum treysta kjósendur
Davíð Oddssyni einna best til að jafna
út launamun kynjanna á næsta kjör-
tímabili.
Höfundur er formaður Félags
íslenskra hjúkrunarfneðinga og
er í 12. sæti á lista
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík.