Morgunblaðið - 28.04.1995, Blaðsíða 2

2 B FÖSTUDAGUR 28. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Sverrir
TRYGGVI Jóhannsson sem dreif sig í hússljórnarnám
eftir grunnskólanámið.
Kom á óvart hvað
það er erfitt að strauja
ATVINNA óskast. Strákur sem er
að verða sautján ára og hefur próf
úr hússtjórnarskóla óskar eftir
vinnu ...
Eitthvað á þessa vegu hljóðaði
smáauglýsing nýlega. Ætli það sé
algengt að svona ungir strákar séu
með hússtjórnarpróf?
„Við vorum tveir sem vorum í
hússtjómarnámi á Hallormsstað
með sextán stelpum," segir Tryggvi
Jóhannsson sem auglýsti á þennan
hátt eftir vinnu.
Þegar hann lauk í fyrra 10. bekk
í grunnskóla minntist mamma hans
á að hann hefði gott af því að fara
í hússtjórnamám og læra tiltekt og
eldamennsku. Honum fannst hug-
myndin ekki fráleit, sló til og dreif
sig í hússtjómarnám á Hallorms-
stað þar sem hann lærði í eina önn
ýmis húsverk, til dæmis að elda,
sauma, vefa, skúra, strauja og þvo.
„Þetta var rosalega gaman og
ég lærði heilmikið.“ Hann segir að
þegar hann hafi lokið skyldunámi
í grannskóla hafi hann ekkert vitað
hvað hann langaði til að gera og í
staðinn fyrir að hanga eins og hann
orðar það þá dreif hann sig í þetta
nám. „Það þurfa allir að kunna að
elda og þrífa í kringum sig.“
Gaman að kynnast stelpunum
Tryggvi segir að það hafi verið
gaman fyrir sig og hinn strákinn í
hópnum að umgangast stelpurnar
með þessum hætti. „Við kynntumst
öll vel og þetta voru mjög hressar
stelpur."
Eftir að skólanum lauk eru
krakkarnir allir dreifðir um landið
en meiningin er að halda hópinn
og hittast í sumar.
Tryggvi segir að námið hafi ver-
ið stíft, þau hafi stundum verið til
sjö á kvöldin í skólanum.
Þegar hann er spurður hvað hafi
komið honum mest á óvart við nám-
ið er hann ekki í vafa. „Hvað það
er erfitt að strauja."
Eldar tvisvar í vlku
- Gengurðu öðravísi um heima
hjá þér eftir þessa skólun?
„Já, það er að sjálfsögðu allt
annað mál. Ég sé um herbergið
mitt og síðan hef ég tekið að mér
að elda tvisvar í viku.“
Þegar hann er spurður hvað hann
langi núna að taka sér fyrir hendur
segir hann það ekki skipta svo
miklu máli, hann vanti bara góða
vinnu, flest komi til greina nema
kannski skúringar. „Það getur vel
verið seinna að ég drífi mig í að
„læra kokkinn“, mér fannst elda-
mennskan að minnsta kosti
skemmtilegur hluti af náminu.“ ■
grg
DAGLEGT LÍF
Einmana karlar
og kvenmannslausir í Asíu
því allt of fáar stúlkur fæðast nú þar
GRAFIR meybarna í Rajasthan á Indlandi staðfesta að útburður
nýfæddra stúlkna tíðkast enn.
FÆÐING lítils, skáeygðs hnokka í
Kína hefði sjálfsagt ekki verið í
frásögur færandi nema af því hann
var 1.200.000.000. íbúinn í þessu
íjölmennasta ríkis heims. Fæðing
hans vekur einkum athygli vegna
þess að kínversk yfirvöld hafa beitt
ýmsum ráðum til að takmarka
barneignir og höfðu það yfirlýsta
markmið að verða ekki 1,2 milljarð-
ur fyrr en um næstu aldamót.
Þykir sumum kaldhæðið að
drengurinn, sem hlaut nafnið Zho
Xu, skyldi fæðast 14. febrúar, sem
er tileinkaður ástföngnum, í Kína
eins og mörgum Vesturlöndum.
Þegar tilkynnt hafði verið um
fæðingu hans vora lúðrar þeyttir
og þjóðin gladdist. Ekki leið á löngu
þar til menn fóra að velta fyrir sér
hvort yfirvöld þyrftu að ganga
harðar fram í að framfylgja reglum
um takmarkanir barneigna, en þær
miðast við að hjón eignist helst
ekki nema eitt barn og alls ekki
fleiri en tvö.
Utan Kína, helst þó á Vesturlönd-
um, velta menn vöngum yfir háu
hlutfalli drengja meðal nýbura. Að
meðaltali fæðast 6% fleiri drengir
en stúlkur í heiminum, en í Kína
era þeir 17% fleiri. Í S-
Kóreu og á Indlandi er
hlutfallið svipað, en
merkilegt nokk: í öllum
þessum löndum era karl-
menn almennt í meiri
metum en konur. Tímaritið Asiawe-
ek birti nýlega grein um fólksfjölg-
un í Asíu. „Konur í þessum löndum
láta í vaxandi mæli eyða fóstri ef
sýnt þykir að þær gangi með
stúlku,“ segir í blaðinu.
Kvenmannslaus í Kína
Þar er einnig greint frá því að
fjölskyldulíf sé sett á oddinn hjá
flestum Kínveijum, S-Kóreumönn-
um og Indveijum. í ljósi þess er
þróunin ekki vænleg. Yfir 400 þús-
und fleiri drengir en stúlkur fæðast
árlega í Kína og því er ljóst að með
sama áframhaldi verða um 70 millj.
kínverskra karla kvenmannslausir
um næstu aldamót.
í S-Kóreu er gert ráð
fyrir að um aldamót verði
einhleypir karlar 22%
fleiri en einhleypar kon-
ur. Einhig vottar fyrir
ójafnvægi á Indlandi, þar
sem konur eru 927 á móti hveijum
1.000 körlum.
Með lög að vopnl
Til að stemma stigu við þessari
þróun hafa Kínveijar og Indveijar
bannað að hljóðbylgjutæki séu not-
uð til að greina kyn fósturs. Slíkt
hefur aldrei verið löglegt í Kóreu,
fremur en fóstureyðingar, þótt
hvort tveggja sé algengt. Yfirvöld
þar hafa áhuga á að bæta líf íbúa
sinna fremur en draga um of úr
fæðingatíðni. Lögfróðir menn und-
irbúa nú samningu laga, sem eiga
að veita kóreskum konum erfðarétt
og bæta þannig stöðu þeirra.
Hagfræðispekúlantar hafa varp-
að fram þeirri spá að framboð og
eftirspurn eftir konum á þessum
svæðum Asíu, muni sjálfkrafa rétta I
stöðu þeirra. í Asiaweek er haft
eftir þeim: „Heimanmundur mun
minnka. Auk þess má gera ráð fyr-
ir að konur sem hingað til hafa
ekki gifst, muni giftast. Kínveijar
munu þá kvænast sér eldri konum,
hindúar ekkjum, sem nú era taldar
boða ógæfu, og karlar í Kóreu
munu kannski ganga í hjónaband
með útlenskum konum.“
Aðrir telja að vaxandi hlutfalls-
legur íjöldi karla í þessum löndum
auki hættu á að kornungar stúlkur
verði seldar sem brúðir eða gleði-
konur og einnig aukist hætta á að
Sumar láta
eyða fóstri ef
það er stúlka.
Selur íslenskan æðardún
í Lúxemborg og annar ekki eftirspurn
SÍÐASTLIÐIÐ ár flutti fyrirtækið
Atlantic trading í Keflavík út 180
kíló af æðardúni sem er um 5%
af þeim dúni sem fluttur er út frá
íslandi. í byijunvar ætlunin að
hafa þetta sem aukabúgrein en
nú er manneskja í fullu starfi í
Lúxemborg og tvær konur hér
heima sem sinna skrifstofunni.
Hermann Bragi Reynisson er
flugmaður hjá Cargolux í Lúxem-
borg og formaður íslendingafé-
lagsins þar. Hann hefur verið bú-
settur í Lúxemborg ásamt eigin-
konu sinni, Matthildi Kristjáns-
dóttur, frá árinu 1991. Þegar hann
stóð frammi fyrir því að velja milli
fyrirtækisins og flugmannsstarfs-
ins réð hann fólk í vinnu. „Ég
hætti ekki í fluginu,“ segir hann.
Gekk treglega
í byrjun
„Ég beitti japönsku aðferðinni
þegar ég byijaði með fyrirtækið,"
segir hann alvarlegur. „Japanir
taka sér langan tíma í undirbúning
þegar þeir setja á stofn fyrirtæki."
Það kemur uppúr dúrnum að
sú er ekki raunin þeg-
ar hann slær um sig
með þessari japönsku
aðferð heldur að það
gekk ekkert hjá hon-
um með fyrirtækið
fyrsta árið en það var
stofnað árið 1993.
„Sigurður Eiríks-
son dúnmatsmaður í
Norðurkoti, sem er
fyrir sunnan Sand-
gerði, nefndi við mig
hvort ég vildi ekki
íhuga að flytja út
æðardún." Það var
sölutregða í heiminum
á æðardúni, mikið
Hermann Bragi
Reynisson
verðfall hafði orðið á þessari vöru fylltar með öðru en æðardúni.
þessu hefur Hermann
aðallega selt æðar-
dúninn í Evrópu. „Það
era að opnast ýmsir
möguleikar núna og
mér sýnist sem nokk-
ur Evrópulönd sem
ekki hafa keypt dún
til þessa séu að fá
áhuga. Það eru líka
nokkur lönd hinum
megin á hnettinum
sem hafa líkt veðurfar
og á íslandi sem við
erum að kynna okkur
núna, lönd sem hafa
að mestu notað ullar-
teppi eða sængur
en Hermann sagðist engu að síður
hafa farið að kynna sér þá í Evr-
ópu sem keyptu æðardún og þegar
hann flaug til Qarlægra landa
heimsótti hann í stoppunum slík
fyrirtæki.
Pöntun frá Talwan
Fyrsta pöntunin frá Taiwan
liggur núna á borðinu en fram að
getað fengið nægan dún frá ís-
landi.“
Hann segir hluta skýringarinn-
ar vera að stór hluti bænda selur
dún í gegnum Kjötumboðið eða
um helmingur útflutnings fer í
gegnum það fyrirtæki og bændur
halda sig við sama söluaðila. Þá
hafa bændur líka flutt í auknum
mæli út milliliðalaust _____________
og beinn útflutningur
þeirra er nú fjórðungur
alls útflutnings.
Bændur elga
óhreinsaöan dún
Nærri f jögur
þúsund kg af
dúni voru flutt
út í fyrra.
Hjá fyrirtækinu í Lúxemborg
starfar Gígja Birgisdóttir við-
skiptafræðingur og hún hefur ver-
ið að vinna með Hermanni að
markaðssetningu æðardúnsins.
Hann segist vera bjartsýnn, fyrir-
tækið geti selt mun meira en það
geti aflað. „Undanfarið höfum við
því miður þurft að afþakka sö-
lusamninga því við höfum ekki
„Það er erfítt að fá bændur til
að skipta, þeir treysta því ekki að
fyrirtækið sé komið til að vera og
við fáum einungis hluta af dúnin-
um hjá þeim.
Við höfum verið að kanna
möguleika á dúnhreinsun, annað-
hvort í nánari samvinnu við starf-
andi hreinsistöð eða rekstur eigin
hreinsistöðvar á Suðurnesjum.
Margir bændur liggja á óhreins-
uðum dúni. Þeir hafa fjaðratínt
yfir veturinn og sú vinna hefur
béðið á meðan verðið hefur verið
svona lágt. Æðardúnninn er for-
hreinsaður á bænum áður en hann
fer síðan í hreinsistöð. Með nýrri
uppskeru nú í júní kemur í ljós
hversu mikinn dún við fáum.“
Á síðasta ári voru flutt út 3.793
kg af dúni og er um meira en
tvöföldun magns að ræða miðað
við árið 1993 þegar flutt var út
um 1,6 tonn. Þá hafði útflutningur
farið minnkandi og var í lág-
marki. Verð er lágt miðað við fyrri
ár og lægsta verðið er til Þýska-
lands enda kaupa Þjóðveijar lang-
samlega mest af dúni frá íslandi.
Hermann telur að mikið sé um
undirboð á dúni þrátt fyrir hörgul
á honum og segir að honum hafi
______ til dæmis boðist íslenskur
dúnn í Lúxemborg á
lægra verði en hann getur
keypt dúninn á hér heima.
„Skýringin kann að
vera sú að þeir bændur
sem flytja út beint leggja
lítið á dúninn, sumir nánast ekk-
ert svo að kaupandinn erlendis fær
hann á verði sem er svipað inn-
kaupsverði á íslandi. Fyrirtæki í
dúnútflutningi geta ekki keppt við
slíka verðlagningu.
Æðardúnssængurnar
hólfaAar
— Hvað kostar sæng með ís-
lenskum æðardúni í Lúxemborg.
„Algengt verð í Mið-Evrópu er
á bilinu 90-110.000 íslenskar