Morgunblaðið - 04.05.1995, Blaðsíða 12

12 C FIMMTUDAGUR 4. MAÍ 1995
MORGU NBLAÐIÐ
Bróðir Cadfael og Hugh Beringar laganna vörður.
Mubb sagði
múkurinn
Derek Jakobi í hlutverki sínu sem ráðsnjalli munkurinn
Cadfael.
Munkurinn snjalli bróðir Cadfael hefur
verið heimilisgestur sjónvarpsáhorfenda í
vetur. Arni Matthíasson komst að því að
vinsældir hans fara sívaxandi um heim allan
o g ætlað heimaskíri hans hefur af honum
nokkrar tekjur.
Fræg er sagan af Arthur
Conyan Doyle og Sherlock
Holmes hugarfóstri hans,
sem varð til þegar skurð-
læknirinn ungi stytti sér stundir
er hann beið sjúklinganna. Sem
betur fer fyrir milljónir aðdáenda
Sherlocks um heim allan létu
krankir á sér standa og ritstörfin
urðu aðaliðja Doyles. Með tíman-
um lifnaði Sherlock og á endanum
átti Doyle í mestu erfiðleikum við
að koma honum fyrir kattarnef;
neyddist til að endurlífga hann
vegna óska harmi sleginna aðdá-
enda um heim allan. Þannig er því
farið með fleiri sögupersónur; ef
höfundinum tekst vel upp verður
söguhetjan bráðlifandi og áður en
langt er um liðið vilja allir líta
heimaslóðir hans. Þannig er því
að minnsta kosti farið með aðra
breska sakamálahetju, að þessu
sinni frá tólftu öld, bróður Cadfa-
el, er tilbúningur sakamálahöfund-
arins Ellis Peters, en dijúg tekju-
lind íbúum Shropskíris.
Sérbreskar
sakamálasögur
Einn merkasti íbúi Shropskíris
í seinni tíð að minnsta kosti, er
Edith Pargeter, sem er höfundur
sagnanna um bróður
Cadfael undir nafninu
Ellis Peters. Edith Parg-
eter hefur reyndar skrif-
að grúa annarra sagna
um aðra en Cadfael, þar
á meðal vinsæla bókaröð
um Felse rannsóknar-
lögreglumann, en engin söguper-
sóna hennar hefur náð öðrum eins
vinsældum um heim allan og síð-
ustu ár hefur hún helst skrifað
Cadfael-bækur. Fyrsta Cadfael-
‘oókin kom út 1977 og eru tuttugu
Edith Pargeter/Ellis Pet-
ers í grasgarði Cadfaels.
bækur komnar út sem unnið hafa
til fjölda verðlauna og selst í millj-
ónaupplagi hver. Edith Pargeter,
sem sæmd var OBE-orðunni fyrir
á síðasta ári, minnir um margt á
Agöthu Christie, drottn-
ingu hinnar sérbresku
sakamálasögu, góðleg
hæruskotin eldri kona
sem berst lítið á, heldur
sig heima í héraði og
sendir frá sér hveija
morðflækjuna af ann-
arri. Bróðir Cadfael náði snemma
hylli, enda hafa sögurnar flest það
til að bera sem þarf; söguþráður-
inn er hæfilega meinlaus og þó
dauðinn sé hvarvetna nálægur, þá
deyja fórnarlömbin ekki úr „blý-
Bróðir Cadfa
el er Shrop-
skíri drjúg
tekjulind
Munklífið er ekki munlaust.
eitrun“, þ.e. eru eins og gatasigti
eftir kúlnahríð illvirkjanna, heldur
deyja þau á lágværari hátt og
ekki eins blóðugan. Morðingjarnir
eru líka mannlegri og iðulega hef-
ur lesandinn samúð með hinum
seka, og finnst jafnvel sem hinn
myrti hafí fengið makleg mála-
gjöld. Sögurnar um Cadfael eru
sjálfstæðar, en með tímanum hef-
ur mynd söguhetjunnar orðið skýr-
ari og umhverfið traustara og þó
nokkurn fróðleik má hafa af
myndunum um líf á miðöldum.
Cadfael verður
sjónvarpsstjarna
Sem vonlegt er kölluðu gríðar-
lega vinsældir Cadfael-sagnanna
í Bretlandi á sjónvarpsþáttagerð,
enda margt í þeim sem fellur vel
að skjánum. Fjórar sögur voru
myndaðar til að byija með og vel
var vandað til, meðal annars tók
sá snjalli leikari sir De-
rek Jacobi að sér hlut-
verk bróður Cadfaels.
Þeir þóttu og mikið
augnakonfekt og þegar
sala á sýningarrétti
hófst tóku önnur lönd
vel við sér, þar á meðal
ísland, og Sjónvarpið var fyrsta
sjónvarpsstöð utan Bretlandseyja
til að sýna þáttaröðina. Fleiri þjóð-
ir hafa fetað í fótspor íslendinga,
en fyrir skemmstu lauk í Sjónvarp-
inu syrpu Cadfael-þátta, aukin-
Framsýnir
frammámenn
komu á fót
Cadfael-setri
heldur sem bækurnar um Cadfael
hafa verið þýddar af kappi, meðal
annars á íslensku á vegum Fijálsr-
ar fjölmiðlunar og verið vel tekið
að sögn útgefanda.
Vinsældir þáttanna kalla á
framhald og tvær syrpur, hvor
þriggja þátta, eru þegar tilbúnar
ytra og samningar um sýningu
þeirra hér á lokastigi, en óþreyju-
fullir geta sem hægast stytt sér
stundir með því að bregða sér til
Shropskíris.
Shropskíri og Shrewsbury
Eins og áður er rakið býr Ellis
Peters í Shropskíri, sem er í
vesturhluta Englands við landa-
mæri Wales, en Cadfael er einmitt
Walesveiji. Helsta borg skírisins
er Shrewsbury og framsýnir
frammámenn borgarinnar komu á
fót einskonar Cadfael-setri; gerðu
upp gamalt klaustur Benedikts-
munka sankti Péturs og sankti
Páls fyrir 100 milljónir króna með
viðeigandi grasgarði að hætti
Cadfaels. Klausturgestir geta not-
ið hvíldar í klaustrinu, steypt yfir
sig kuflum og farið í munkaleik,
skrautritað handrit og skreytt, les-
ið lækningajurtir og numið eitur-
fræði. Sé vilji fyrir hendi má einn-
ig taka þátt í að leysa morðgátu
að hætti bróður Cadfaels, en inni-
falið í aðgangseyri er svonefnd
rissbók Cadfaels, þar sem finna
má margan fróðleik, og eftirmynd
vinnustofu hans hefur verið opnuð
gestum og gangandi. Þessu til við-
bótar geta gestir svo virt fyrir sér
endurgerða vinnustofu Edith
Pargeters/Ellis Peters, sem er öllu
nútímalegri en Cadfaels. Ferða-
menn flykkjast til Shropskíris til
að hverfa aftur í miðaldir og lifa
sig inn í sögusvið Cadfaels og að
flestra sögn er hápunkt-
urinn að setjast að snæð-
ingi í veitingahúsi
klaustursins á harða
klausturbekkina og
borða álíka mat og
______ munkarnir lögðu sér til
munns á þeim tíma, soð-
ið kál og kjötflísar. Eftir traustan
málsverð geta gestirnir síðan
keypt sér ýmsa minjagripi, fjaður-
penna, þurrkaðar urtir, mortél og
munkakufla, til að halda áfram
leiknum heima í stofu.