Morgunblaðið - 27.05.1995, Síða 7

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 27. MAÍ 1995 D 7
FYRSTA teiknimyndasagan, Yellow Kid, sem kom fram á
sjónarsviðið fyrir 100 árum.
Teiknimyndasagan 100 ára
Bandaríkjamenn samfagna
Stjána bláa og Andrési önd
Kór Is-
lensku óp-
erunnar í
Hveragerði
KÓR íslensku óperunnar heldur
tónleika í Hveragerðiskirkju kl. 17
á sunnudag ásamt einsöngvurunum
Ólöfu Kolbrúnu Harðardóttur, Sig-
rúnu Hjálmtýsdóttur og Bergþóri
Pálssyni. Á efnisskránni eru þekkt
og vinsæl atriði úr óperum og óper-
ettum.
Kórinn byijar ferðina með því
að syngja við messu í Skálholts-
kirkju kl. 14. Þar flytur kórinn trú-
arleg atriði úr annars veraldlegum
óperum.
Á tónleikunum í Hveragerði verð-
ur að auki slegið á léttari strengi.
Þar verða m.a. flutt atriði úr óper-
ettunum Leðurblökunni, Kátu ekkj-
unni og Sardasfurstynjunni, atriði
úr Porgy og Bess eftir Gershwin
og þekkt kóratriði úr óperum Ver-
dis.
Píanóleikari í ferðinni er Iwona
Jagla, en í Skálholti leikur organisti
kirkjunnar, Hilmar Öm Agnarsson,
með kómum. Stjómandi Kórs ís-
lensku ópemnnar er Garðar Cortes.
-----» ♦ ♦----
Skúlptúrar
og vegg-
myndir í
Gerðarsafni
GRÍMUR Marínó Steindórsson opn-
ar sýningu í Gerðarsafni í Kógavogi
laugardaginn 27. maí kl. 15. Á sýn-
ingunni em skúlptúrar og vegg-
myndir.
Grímur hefur haldið milli 20 og
30 einkasýningar og verið þátttak-
andi í samsýningum hér heima og
erlendis.
Við opnun sýningarinnar leikur
Hallfríður Ólafsdóttir á flautu fmm-
flutt verk eftir Gunnar Reyni
Sveinsáon. Einnig syngur Bergþór
Pálsson lög úr nýútkominni nótna-
bók með lögum eftir Halldór Lax-
ness og Kristjönu E. Guðmunds-
dóttur.
Sýningunni lýkur 18. júní.
TEIKNIMYNDASAGAN verður 100
ára í þessum mánuði. Svo fullyrða
Bandaríkjamenn að minnáta kosti,
en þeir minnast tímamótanna með
mikilli sýningu í „The National Gall-
ery of Caricature and Cartoon", sem
er til húsa í Baltimore, svo og í
stærsta bókasafni heims, „Library
of Congress", bókasafni Bandaríkja-
þings í Washington. Þá gefur póst-
þjónustan út tuttugu ný frímerki í
tilefni tímamótanna.
Upphafið er rakið til teiknimynda-
sögunnar „Yellow Kid“ (Guli strákur-
inn), eftir Richard Outcault sem birt-
ist í New York World árið 1895.
Blaðakóngurinn Willam Randolph
Hearst heillaðist af hugmyndinni og
bætti um betur í blaði sínu Moming
Journal þar sem teiknimyndasaga
birtist stuttu síðar í lit. Eftir þetta
varð ekki aftur snúið og nú eru
teiknimyndasögumar eitt mest lesna
efni dagblaða um allan heim, að því
er segir í Politiken.
Þrátt fyrir að fyrsta teiknimynda-
sagan sé að öllum lík-
indum bandarísk, á sú
aðferð, að setja teikn-
ingamar upp líkt og á
filmu, sér ekki upphaf
vestanhafs. Það var
Þjóðverjinn Wilhelm
Busch, höfundur
„Max og Moritz", sem
fyrstur fékk þá hug-
mynd.
Bandaríkjamenn
hafa hins vegar ráðið
lögum og lofum á
markaðnum.
Tinnabækur Belgans
Hergés og sögurnar um Ástrík sem
Goscinny og Uderzo sömdu heyra til
undantekninga.
Stjáni blái lifir
Fyrstu teiknimyndasögumar eru
vissulega merk söguleg héimild en
eiga hins vegar fæstar nokkurt er-
indi til lesendur teiknimyndasagna
nú. Til undantekningar heyrir þó t.d.
„Stjáni blái“ eftir Elzie Chrisler Sag-
ar, sem kom fram á sjónarsviðið árið
1919.
Mestu framfarirnar urðu á fjórða
áratugnum þegar ævintýri og ofur-
menni ýmiskonar litu dagsins ljós.
Harold Foster og Bume Hogart
kynntu Tarsan og Prins Valiant til
sögunnar, Chester Gold Dick Tracy
og í lok áratugarins birtist sjálft
Ofurmennið. Þá má ekki gleyma
Walt Disney, sem gerði Andrés önd,
Mikka mús og félaga ódauðlega.
Da Vinci og hellamyndir
Hart hefur verið deilt um áhrif
teiknimyndasagna á
böm, sem margir telja
afar óæskileg. Þeir era
þó einnig til sem telja
þær vera eitt merkasta
framlag Bandaríkja-
manna til vestrænnar
menningar.
Flestir sérfræðingar
era sammála um að
teiknimyndasögurnar
séu skilgetin afkvæmi
skopteikningarinnar
sem þekktist þegar á
dögum Leonardos da
Vincis.
TARSAN, frá 1956.
geti orðið „fqosamur
vettvangur íslenskra ný-
bókmennta“ samkvæmt
því sem ritstjórinn skrif-
ar.
„Merkilegar“
bókmenntir
Það vekur athygli að
ritnefndin sem er sú
sama og stjóm forlags-
ins lætur fara frá sér
leiðbeiningar til höfunda
þar sem meðal annars
þessi orð standa: „Kröf-
umar era einkum þær
að um innihald sé að
ræða, málfar þarf að
vera rétt og frágangur
texta almennilegur. Ritnefndin setur
sig ekki í dómarasæti yfir hvaða bók-
menntir séu „merkilegar“ en áskilur
sér þó rétt til að hafna mjög vondum
skáldskap.“
Sameiningarafl skálda
Sjálfsútgáfuforlagið er hugsað sem
sameiningarafl skálda sem gefa út
bækur á eigin kostnað. Út era komn-
ar á vegum Andblæs bækur eftir
Bjama Bjamason, Þórarin Torfason
og Ásdísi Óladóttur. Væntanlegar í
haust era bækur eftir Hrafn Harðar-
son og Steinunni Ásmundsdóttur.
Ætli ritnefndin að standa við það
að hafna mjög vondum skáldskap
má búast við að hún taki viljandi
vondan skáldskap upp á arma sína.
Fjölbreytni
Nýútkominn Andblær er fjöl-
breytilegur, ekki síst fyrir það að í
Meðal þess sem gam-
an var að kynnast í
Andblæ var skáldskap-
ur eftir Einar Ólafsson,
Þórð Helgason, Stefán
Snævarr, Birgi Svan
Símonarson, Kjartan
Árnason, Þorvald Þor-
steinsson, Ásdísi Óla-
dóttur og Fjólu Ósk
Bender. Gunnhildur
Siguijónsdóttir er nýr
höfundur sem fer
óvejiju vel af stað.
Útgáfubækur And-
blæs, Vísland Bjama
Bjamasonar og Dögun
eftir Þórarin Torfason,
hafa fengið góðar viðtökur. Birta
nætur eftir Ásdísi Óladóttur er fyrsta
bók hennar og er gefin út í hundrað
tölusettum eintökum. Ljóðin era til-
finningalegs eðlis og í anda einfald-
leikans. Þess er gætt að segja sem
minnst, en í Ijóðunum búa engu að
síður heitar kenndir:
í hvitri skúffu
geymi ég myndir
málaðar af þögn þinni.
Ég geymi þær næst
sálinni og þegar
enginn sér til tek ég
þær upp og greini
það litla sem enginn sá.
Birta nætur er geðþekkt ljóða-
kver. Sum Ijóðanna benda til annars
og meira en ljóðrænna æfinga; dæmi
um það er lokaljóðið Steinninn um
fuglinn stóra og söguna sem var
greypt í steininn.
Jóhann Hjálmarsson
Góður skaldskap-
ur o g vondur
ANDBLÆR er tíma-
rit og líka sjálfsútgáfu-
forlag. Annað tölublað
annars árgangs And-
blæs hefur undirtitilinn
Bókmenntir og draum-
bókmenntir. Ritnefnd
skipa Bjami Bjamason,
Valdimar Tómasson og
Þórarinn Torfason. Rit-
stjóri og ábyrgðarmað-
ur er Steinunn Ás-
mundsdóttir.
Áhersla er lögð á
framsamdar íslenskar
bókmenntir og vonir
standa til að Andblær
Steinunn
Ásmundsdóttir
honum er að fínna for-
vitnilegan skáldskap og
„skáldskap“ sem varla
getur kallast því nafni.
Við hlið kunnra höf-
unda era nýgræðingar
sem virðast vera að
stíga fyrstu sporin í ritl-
ist. Engum er gerður
greiði með því að birta
fálmkenndar framtil-
raunir, en sá tími er
víst að mestu liðinn að
ung skáld taki mark á
ströngum dómum séi
eldri manna.
Tlo frriQrmvnríír
__ Ásdís
Óladóttir
Kirkjulistahátíð í Hallgrímskirkju
Englar þeyta lúðra
og skjóta örvum
Kirkjulistahátíð 1995 verður
haldin í Hallgrímskirkju í
Reykjavík 3. -18. júní. Ein-
kenni hátíðarinnar sem er sú
fimmta í röðinni eru frumsam-
ið íslenskt efni, erlendar gesta-
komur og sérstök áhersla á
efni fyrir böm.
KIRKJULISTAHÁTÍÐ 1995 verður sett við
hátíðlega athöfn í Hallgrímskirkju laugardag-
inn 3. júní kl. 14. Framfluttir verða nýir ís-
lenskir bamasálmar og opnaðar tvær sýning-
ar. Við setninguna verður leikin tónlist eftir
Hafliða Hallgrímsson og Þorkel Sigurbjöms-
son. Séra Kristján Valur Ingólfsson hefur sam-
ið níu sálma að beiðni hátíðarinnar og eru
þeir ætlaðir til söngs í bamakórum. Hjálmar
H. Ragnarsson hefur samið ný lög við sálmana
sem verða fluttir af samkór bamakóra í
Reykjavíkurprófastdærnunum báðum. Aðal-
stjórnandi samkórsins er Þórunn Björnsdóttir
og undirleikari Jón Stefánsson. Við setningar-
athöfnina verða sálmarnir tengdir saman í eina
heild með þeim ritningartextum sem þeir vísa
til. Hjálmar H. Ragnarsson hefur tónsett ritn-
ingartextana og verða þeir sungnir af karlakór
úr Mótettukór Hallgrímskirkju undir stjórn
Harðar Áskelssonar. Tónmenntasjóður kirkj-
unnar gerði Kirkjulistahátíð kleift að panta
þessi verk.
Englar eru þemað í myndlistarsýningu barna
og unglinga, 6 -16 ára, úr Myndlistarskólanum
í Reykjavík. Sýningin er ávöxtur samvinnu
skólans og hátíðarinnar. Mynd af engli sem
þeytir lúður eftir Ólöfu Ólafsdóttur, 14 ára
nemanda Myndlistarskólans, prýðir veggspjald
og dagskrárrit hátíðarinnar.
Norska listakonan Else Marie Jakobsen sýn-
ir myndvefnað, en hún hefur meðal annars
ofið altaristöflur. í vefnaði listakonunnar má
greina mikilvægi þess að koma á framfæri
boðskap og taka afstöðu.
Á hvítasunnudag er hátíðarmessa í Hall-
grímskirkju kl. 11 þar sem sérstaklega er vand-
að til tónlistarflutnings. Orgeltónleikar Franco-
is-Henri Houbart verða kl. 20. Á efnisskrá er
frönsk tónlist frá fjórum öldum. Houbart er
organisti Madeleinekirkjunnar í París, en for-
verar hans í því embætti vora meðal annarra
Saint-Saens og Fauré.
Annan dag hvítasunnu verður nýtt íslenskt
leikrit flutt í kór kirkjunnar. Leikritið er eftir
Steinunni Jóhannesdóttur og nefnist Síðasta
heimsókn Guðríðar Símonardóttur í kirkju
ENGILL eftir Ólöfu Ólafsdóttur.
Hallgríms. í leikritinu sem er skrifað að beiðni
Kirkjulistahátíðar er fjallað um píslarsögu
Guðríðar og ástarsögu hennar og Hallgríms
Péturssonar. Með aðalhlutverk fara Helga
Bachmann, Helga Elínborg Jónsdóttir og
Þröstur Leó Gunnarsson. Leikmynd og búninga
gerði Elín Edda Árnadóttir. Hörður Áskelsson
er höfundur tónlistar og leikur á orgel Hall-
grímskirkju. Höfundur er leikstjóri.
Þriðjudaginn 6. júní kl. 20 leggja kirkjukór-
ar Reykjavíkurprófastsdæmis eystra saman
krafta sína í tónleikum með Sinfóníuhljóm-
sveit áhugamanna. Efnisskrá er messa eftir
Schubert og norræn kórtónlist.
Örvar englanna er konsert þar sem Nils
Henrik Asheim og Anne-Lise Bemtsen túlka
norska alþýðusálma. Konsertinn verður fluttur
fimmtudaginn 8. júní kl. 20 í Hallgrímskirkju.
Nils Henrik Asheim er afkastamikið tónskáld,
fæddur 1960. Hann er nú tónskáld ársins hjá
Sinfóníuhljómsveit Þrándheims. Þekktustu
verk hans era óratorían Upprisa Martins Lut-
hers Kings (1992) og kynningarlag Vetra-
rólympíuleikanna í Lillehammer 1994. Anne-
Lise Berntsen er víðkunn sópransöngkona.
Föstudaginn 9. júní kl. 20 leikur Þjóðveijinn
Edgar Krapp Bach og rómantísk orgelverk á
orgel Hallgrímskirkju. Krapp er einn af þekkt-
ustu organistum Þýskalands.
Sunnudaginn 11. júní kl. 17 leikur breski
orgelleikarinn Gillian Weir í Hallgrímskirkju.
Um hana hefur verið sagt: „Ef þér fellur ekki
við orgeltónlist, þá er það vegna þess að þú
hefur ekki heyrt Gillian Weir spila.“
Fimmtudag og föstudag 15. og 16. júní kl.
20 verða Sálumessa og Litanía KV 243 eftir
Mozart flutt í Hallgrímskirkju. Sálumessan er
í flutningi Sólrúnar Bragadóttur, Hrafnhildar
Guðmundsdóttur, Gunnars Guðbjörnssonar,
Magnúsar Baldvinssonar, Mótettukórs Hall-
grímskirkju, Sinfóníuhljómsveitar íslands og
Islenska dansflokksins. Stjómandi er Hörður
Áskelsson. Kirkjulistahátíð pantaði dansverk
vi Sálumessuna hjá Nönnu Ólafsdóttur og hef-
ur hún samið verk fyrir íslenska dansflokkinn
sem tilheyrir vissum þáttum messunnar. Sigur-
jón Jóhannsson gerði leikmynd og búninga.
Sunnudaginn 18. júní kl. 20 er á dagskrá
Óratoríukór Gustavs Vasa-kirkju í Stokkhólmi
og hin virta Konunglega sænska hirðhljóm-
sveit undir stjórn Anders Ohlsons. Á efnisskrá
er Sálumessa og Te deum eftir Otto Olsson.
Aðstandendur Kirkjulistahátíðar era
Reykjavíkurprófastsdæmi eystra og vestra,
Listvinafélag Hallgrímskirkju og Þjóðkirkjan.
Framkvæmdastjórn skipa Einar Karl Haralds-
son, Hörður Áskelsson, sem er foi-maður, Jó-
hann E. Björnsson, Valgerður Bergsdóttir og
Þóra Kristjánsdóttir. Framkvæmdastjóri er
Jóhanna Ámadóttir.