Morgunblaðið - 17.06.1995, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 17. JÚNÍ 1995 C 3
Létt og lipurt
MYNPllST
Tryggvagata 15
DÚKRISTUR/ STEINÞRYKK
Kjartan Guðjónsson
Opiðfrál4-18alladagatil2.júli. '
Aðgangur ókeypis
FÉLAGIÐ íslenzk grafík er loks að rumska
og blása til athafna á vinnuvettvangi, .því að
innan skamms tekur til starfa fyrsta opna
grafíkverkstæðið á íslandi, sem mun marka
mikil tímamót ef rétt er haldið á málum.
Verkstæðið er til húsa á annarri hæð að
Tryggvagötu 10, en vel að merkja á horninu
sjávarmegin við Miðbakkann.
Fæstir munu sennilega gera sér grein fyr-
ir því, hvað hér er að gerast, eða réttara
getur gerst, því að eftirleiðis munu íslenzkir
myndlistarmenn væntanlega geta gengið að
hinum ýmsu þáttum grafískra lista ef þeim
býður svo við að horfa. Hingað til hafa ís-
lenzkir grafíklistamenn unnið hver í sínu
homi, en það er ekki rétti vettvangurinn að
öllu leyti, því sú reynsla sem menn öðlast
við vinnu á verkstæðum er alveg sérstök og
flyst aldrei í heimahús. Hér er einfaldlega
um að ræða að ménn skiptist á reynslu, læri
hver af öðmm og njóti að auki kunnáttu
lærðra fagmanna.
Það var einmitt þetta sem mér gekk fyrst
og fremst til, er ég hóf að miðla brota-
kenndri reynslu minni forðum daga, og tók
þá mið af grafíska skólanum við listakadem-
íuna í Kaupmannahöfn, en því miður gekk
dæmið þá ekki að fullu upp fyrir fmmstæð
viðhorf og vanþroska þeirra er síst skyldi.
Það var fyrir rúmum 40 ámm, að sjö
myndlistarmenn stofnuðu félag í þeim til-
gangi að vinna að kynningu og eflingu grafík-
lista á íslandi. Var þar stigið stórt skref í
framfaraátt þótt minna yrði úr en skyldi og
sumir þeirra teljast aldrei hafa verið virkir í
grafíkinni.
Einn þessara listamanna var Kjartan Guð-
jónsson, annálaður teiknari, en hann varð
ekki virkur fyrr en löngu seinna og virðist
„Með höfuðfat"
mest hafa unnið að grafík á ámnum 1978-89.
Allt um það fer vel á því að einn þessara
stofnenda sé fyrstur til að sýna í litlum sal
út frá verkstæðinu. Hins vegar er það mitt
mat, að sýningastarfsemi og innrömmunartil-
tektir eigi að mæta afgangi, en fyrst og
fremst beri að koma verkstæðinu í gagnið
og leitast við að skapa þar upplífgandi vinnu-
andrúm, sem er einmitt aðall margra slíkra
verkstæða úti í heimi. Sá árangur er skilar
sér er fram líða stundir gæfí svo frekar til-
efni til sýningarathafna.
Það sem Kjartan hefur tínt til hefur sést
áður að meginhluta, og handbragðið er
gamalkunnugt. Kannski hugsar hann full
mikið í fríhendisteikningunni, því að önnur
lögmál og sértækari ráða ríkjum í grafík-
inni, t. d. hinar sterku og afdráttarlausu
andstæður, en það fer líka eftir því í hvaða
miðil er unnið hveiju sinni og er áferðin sýnu
önnur í tréristu en dúkskurði, og svo er tré-
stunga alveg sér á báti, eti þar myndi fjöl-
þætt tækni Kjartans vafalítið njóta sín vel.
Það er svo enginn vafi á því, að Kjartan er
einn þeirra listamanna sem eiga mikið erindi
inn á svið grafíktækninnar, og gott ef hún
er ekki einmitt sniðin fyrir hann, vegna hinn-
ar sérstöku teiknigáfu.
Það voru svo einmitt myndir skarpra and-
stæðna milli ljóss og skugga er höfðuðu eink-
um til mín á sýningunni, eins og t.d. „Sveit-
in“ (3), „Með höfuðfat" (8) og „Bláa stofan"
Bragi Ásgeirsson
Morgunblaðið/Kristinn
VIERA Gulázsiová organisti og Gunnar Kvaran sellóleikari
munu m.a. leika Air eftir Bach í Seltjarnarneskirkjunni.
Tvær svítur og
fjórar perlur
ÞAÐ ER gaman að spila Bach og
þótt hann sé einkar erfiður við-
fangs læt ég mig hafa það,“ segir
Gunnar Kvaran sellóleikari sem
heldur tónleika ásamt Vieru
Gulázsiová, organista, í Seltjarn-
arneskirkju, þriðjudaginn 20. júní
kl. 20.30.
Tónleikamir era haldnir til
styrktar orgelsjóði kirkjunnar en
ætlunin er að vera með reglulegt
tónleikahald á meðan á fjáröflun
til orgelkaupa stendur. Kirkjan
hefur í hyggju að kaupa 18 til 21
raddar orgel og segir Gunnar að
hver rödd kosti að jafnaði eina
milljón.
Efnisskrá tónleikanna er byggð
upp þannig að Gunnar Kvaran
mun leika tvær einleikssvítur eft-
ir J.S. Bach sem mynda eins kon-
ar umgjörð um fjögur lög fyrir
selló og orgel sem Gunnar segir
að megi sannlega kalla perlur.
Fyrst þessara perla er Ave
Maria eftir Bach-Gunoud. Ave
Maria er eins konar hugleiðing
sem franska 19. aldar tónskáldið
Gunoud samdi við fyrstu prelúdíu
J.S. Bach úr Das wohltemperierte
Klavier. Síðan verður leikið hið
kunna verk Bach, Air, úr hljóm-
sveitarsvítu nr. 3 i D-dúr. Söngur
fuglanna er katalónskt þjóðlag
sem var í miklu uppáhaldi hjá
spænska sellósnillingnum, Pablo
Casals. Verkið verður flutt í út-
setningu Casals en að sögn Gunn-
ars lauk hann öllum sínum tón-
leikum á þessu lagi. Miðhlutatón-
leikanna lýkur svo á laginu Svan-
urinn eftir franska tónskáldið
Camille Saint-Saens sem er úr
stærra verki hans, Hátíð dýranna.
Gunnar segir að þetta sé í
fyrsta skipti sem þau Viera leiki
saman á tónleikum en þau hafa
leikið saman við kirkjuathafnir
áður. Viera, sem er frá Tékklandi
en af ungverskum ættum, er org-
anisti Seltjarnarneskirkju. Hún
hefur dvalið hér á landi við tón-
listarstörf í fjögur ár og talar
reiprennandi íslensku. „Það er
mér sérstök ánægja að fá að spila
Bach sem er i miklu uppáhaldi
þjá mér. Það er og dýrmæt
reynsla að fá tækifæri til að vinna
með jafnfærum sellóleikara og
Gunnari.“
Gunnar og Viera segja að efnis-
skrá tónleikanna hafi verið miðuð
við að sem flestir gætu notið
þeirra. „Við vildum ekki hafa
þetta mjög þunga dagskrá og
blönduðum því saman vel þekkt-
um lögum og einleikssvítum Bach.
Þetta verður umfram allt Iétt og
skemmtilegt," segir Gunnar að
lokum.
Lofsamlegir
dómar um Tómas
í MAÍHEFTI banda-
ríska tónlistartímarits-
ins Cadence er fjallað
lofsamlega um hljóm-
plötu Tómasar R. Ein-
arssonar Joumey to
Iceland, en í febrúar
var einnig fjallað um
aðra hljómplötu Tóm-
asar, Landsýn.
Cadence er mánað-
arrit sem komið hefur
út í tæp tíu ár og fjall-
ar um ýmsar gerðir
tónlistar, helst jass-
tónlist og blús. í febrú-
arhefti tímaritsins
fjallar gagnrýnandinn
Robert Iannapollo um
breiðskífuna Landsýn, sem Jazzís
gaf út á síðasta ári. Hann hefur
orð á því að erfitt sé fyrir sig að
skilja menningarlegt samhengi
plötunnar, þar sem hann skilji ekki
textana og engar þýðingar séu fyr-
ir hendi, en það komi ekki svo
mjög að sök, því tónlistin sé upp
full með kímni og framleika. „Hún
sveiflast frá geggjaðri kabarett-
stemmningu, S.S. Montclare og Þú
ert, í reykfylltan aftanjass, Minn
munnur syngur, í orgelkombó,
Nóta, í sérkennilega óperastemmu,
Hvíslað að vegg, með viðkomu á
svo til öllum stöðum þar á milli.“
Iannapollo hefur orð á því að
flestir tónlistarmennirnir séu
eflaust óþekktir bandarískum
hlustendum, utan Frank Lacy.
„Bassi [Tómasar] Einarssonar er
akkeri tónlistarinnar en það era
úsetningar hans sem gefa tónlist-
inni sinn sérstaka blæ.
Hann virðist sníða
hveija útsetningu að
einleikararanum (og
eflaust að ljóðinu líka).
Tenórsaxófónleikur
Rúnars Georgssonar í
Nótu er einmitt hæfi-
leg blanda af jarð-
bundinni íhygli (ekki
ósvipuð Lockjaw Da-
vis) og fellur vel að
takföstum Hammond-
orgelleik [Þóris] Bald-
urssonar."
íslandsferð
í maíhefti Cadence
er fjallað um eldri
breiðskífu Tómasar, Joumey to Ice-
land, sem kom út 1991. Plötudóm-
arinn heitir Carl Baugher og hann
segir diskinn afskaplega vel heppn-
aðan. „Tónsmiðurinn og bassaleik-
arinn [Tómas] Einarsson hefur sett
saman trausta dagskrá í þematísku
jafnvægi og afslappaðri sveiflu.
Trombónuleikur [Franks] Lacys er
skemmtilegur, en flokkurinn allur
leikur af þjálfaðri hagvirkni. Hlust-
ið til að mynda á lagið með því
viðeigandi nafni Lazin’, þar sem
heyra má hvemig flokksmenn nár
upp sveiflu án þess að flýta sér;
sjálfsöraggir og afslappaðir en
aldrei kæralausir."
Síðar segir að Tómas hafi unnið
vel heimavinnuna, lagasmíðarnar
séu vel sniðnar að einleikuram og
hann sé bjargfastur bassaleikari. I
lokin hvetur Baugher lesandann til
að kaupa sér diskinn án tafar.
Nýjar bækur
• SAGA Menntaskólans í Kópa-
vogi 1983-1993 er eftir Ingólf A.
Þorkelsson fyrrverandi skólameist-
ara. Aðalefni bókarinnar skiptist í
tíu kafla sem fjalla
um skólasamning-
inn frá 1983,
kennslukerfí skól-
ans, húsnæðismál-
in, félagslíf nem-
enda, fornámið,
ferðafræðina,
vaxtarbroddinn í
starfi skólans á
tímabilinu, kenn-
araverkföllin á níunda áratugnum,
skólanefnd og afmælishátíðir. Auk
þess eru tveir kaflar sem hafa að
geyma skrár starfsfólks og stúdenta.
Meðal kafla sem höfundur telur
að eigi erindi við fleiri en MK-inga
eina nefnir hann kafla um kennara-
verkföllin: „Þar rek ég orsakir og
afleiðingar átakanna og dreg enga
dul á mínar skoðanir enda ber ég
einn ábyrgð á þeim“.
Útgefandi er Menntaskólinn í
Kópavogi. Bókin, sem er prýdd fjöida
mynda, er280 bls. prentuðhjá G.
Ben. Eddu.
• TVÆR nýjar bækur í smábóka-
flokknum „Tilgjafa -tilað eiga“
eru komnar út.
í kynningu segir: „í bókunum er
safn tilvitnana um afmarkað efni og
era þær tilvaldar sem vinargjöf og
einnig má nota þær sem gjafakort,
því gert er ráð fyrir að skrifað sé í
þær fremst." Bækurnar sem nú koma
eru: Alveg einstök amma og Alveg
einstakur sonur. Áður hafa komið
út í sama flokki: Alveg einstök dótt-
ir, Alveg einstök móðir, Alveg ein-
stakur vinur og Hlotnist þér ham-
ingja.
Bókaútgáfan Skjaldborg hf. í
Reykjavík gefur út. Óskar Ingimars-
son íslenskaði. Bækurnar eru prent-
aðar í Ungverjalandi og kostar hver
þeirra 750 kr.
Hvað varð um þig,
Joe Di Maggio?
KVIKMYNPIR
Rcgnboginn
LITLA ÚRVALSDEILDIN
(LITTLE BIG LEAGUEj'A
Leiksljóri Arthur Schleinman. Hand-
rítshöfundur Gregory K. Pincus og
Arthur Sclileinman. Aðalleikendur
Luke Edwards, Timothy Busfield,
John Ashton, Ashley Crow, Kevin
Dunn, Jason Robards, Jr., Dennis
Farina. Bandarísk. Castle Rock 1994.
ÞÓ HELLIST yfir oss bíómyndir
um þjóðarsportið ameríska, hafnar-
boltann, kunnum við á því lítil skil.
Ekki bætir úr skák að myndirnar
hafa verið fremur ómerkilegar,
Litla úrvalsdeildin hvað slökust og
geldur þess að vera sú síðasta af
nokkrum um þessa íþrótt sem aldr-
ei hefur náð umtalsverðri fótfestu
hérlendis ef undan era skildir lei-
kvellir bernskunnar. Ókunnugleiki
er þó ekki versti agnúinn hér held-
ur afleitur, fyrirsjáanlegur sögu-
þráður þar sem búið er að gera 12
ára gamlan sætabrauðsdreng (Luke
Edwards) að hetju dagsins. Hann
erfír eftir afa sinn (Jason Robards,
Jr.) Minnesota Tweins, úrvalsdeild-
arlið í hafnarbolta, með manni, mús
og mannvirkjum. Snáðinn fer nú
hamförum, hættir að hoppa parís
og dorga lækjalontur að hætti jafn-
aldranna en rekur þjálfarann eftir
heldur slakt gengi og tekur sjálfur
um stjómartaumana. Gerist skelfir
tóbakstyggjandi mannvals hafna-
boltans sem elska hann allir að lok-
um. Jakk. Er von að uppí hugann
komi ljóðlína Simons og Garfun-
kels, „Hvað varð um þig, Joe Di
Maggio?“
Þetta er alltsaman veimiltítulegt
draumóraragl, eins fjarri og hugs-
ast getur kempunni Di Maggio og
öðrum þeim úrvalsmönnum sem
gert hafa hafnaboltann að þvi sem
hann er í dag í bandarísku þjóðlífi.
Edwards (sem eftir útlitinu að
dæma gæti verið sonur Roberts
Evans) er ótrúverðugur í leiðtoga-
sætinu, svo ekki sé meira sagt.
Vangaveltur um ábyrgð og stöðu
smásveina yfirborðskenndar. Litla
úrvalsdeildin er lítið fyrir okkar
smekk enda tæpast hugsuð til út-
flutnings. Til að bæta gráu ofaná
svart er svo aðalkarlhetjan leikin
af Timothy Bushfield, sem er kvik-
myndahúsgestum minnisstæður úr
titilhlutverkum mynda sem kenndar
voru við bekkjarbjálfa („nerds"), og
hafði það sem til þurfti.
Sæbjörn Valdimarsson