Morgunblaðið - 22.06.1995, Blaðsíða 12

12 C FIMMTUDAGUR 22. JÚNÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Skriplað
á skötu
Þótt flestir láti sér nægja að sjá mynd
einu sinni eða tvisvar þá er stór hópur
fólks sem hefur það helsta gaman að
þaulhorfa á myndir og skrá hjá sér
allt sem miður fer. Ami Matthíasson
segir frá slíkri iðju og nefnir nokkur
dæmi um kauðslegan frágang.
KVIKMYNDAGERÐ er gríð-
arlega flókin og margt sem
þarf að henda reiður á.
Ekki verður verkið auðveldara þeg-
ar fara á aftur í tímann og gera
umhverfi myndarinnar trúverðugt
með tilliti til umhverfis og að-
stæðna, því erfitt og dýrt getur
reynst að fjarlægja allar tíma-
skekkjur úr umhverfinu eða
tryggja að allt sem fyrir augu ber
komi heim og saman við sögulegar
staðreyndir. Leikstjórar lenda einn-
ig í skrúfstykkinu þegar tökum er
lokið og klippa á myndina og í ljós
kemur að í mikilvægu atriði sést
eitthvað sem alls ekki átti að sjást,
eða stjaman, sem jafnvel er horfin
til annarra starfa, hefur farið rangt
með textann eða ...
Ben Húr með armbandsúr
Til er grúi óvandaðra mynda,
sem ýmist eru óvandaðar vegna
kæruleysis eða fjárskorts, þar sem
sjá má hljóðnema bregða fyrir eða
jafnvel rekast í leikara. Vitanlega
er það alltaf átakanlegt, sérstak-
lega þó þegar myndin á að gerast
fyrir daga slíkra tóla. Skýringin á
að hljóðnema bregði fyrir á röngum
stað í kvikmynd sem sýnd er í sjón-
varpi getur reyndar verið sú að
þegar myndin er búin undir sjón-
varp fái að fljóta með rönd sem
yfirleitt er skorin ofan af í kvik-
myndahúsi.
Meirháttar tímaskekkjur voru
^ilgengar á árum áður, sumpart af
kæruleysi og sumpart vísvitandi,
eins og þegar menn og risaeðlur
takast á í One Million Years BC,
eða þegar dráttarbát bregður fyrir
í humátt á aftir langskipum í The
Vikings, eða gular akreinamerk-
ingar í Sherlock Holmes myndinni
Murder By Decree. Þannig hafa
margir hent að því gaman að í stór-
myndinni Ben Húr, sem kostaði
gríðarmikið á sínum tíma, tæpar
300 milljónir króna, má sjá leikara
með armbandsúr, sem varla voru
komin til sögunnar á fyrstu árum
eftir Krists burð. Einnig bregður
fyrir Ferrari-bifreið í hestvagna-
kappreiðinni frægu.
Faldar skyssur
Ekki eru allar skyssur svo aug-
ljósar og þannig þurfa menn að
þekkja eitthvað til til að sjá að inn-
an um bækur á bókahillu hins unga
Jims Motrisons í kvikmyndinni The
Doors eftir Oliver Stone er útgáfa
á verkum Nietzsches sem kom út
nokkrum árum eftir að Morrison
lést. Að sama skapi verða þeir sem
leita að kvikmyndaskyssum að vera
vel heima í mannkynssögunni til
að geta skellt uppúr þegar Hinrik
áttundi býður einni tilvonandi eig-
inkonu sinni kartöflur í kvikmynd
um hann, enda bárust þær til Bret-
lands löngu eftir að hann lést 1547.
Dæmi um skyssur sem erfiðara er
að festa hendur á er til að mynda
orðfæri og hugmyndanotkun aðal-
persónanna í kvikmynd Woodys
Allens Bullets over Broadway, sem
er langt frá því sem tíðkaðist á
þriðja áratugnum, þó það sé tamt
naflaskoðurum í New York á þess-
um áratug.
Kvkmyndagerðarmenn þekkja
vel þá sem sækja kvikmyndahús
með skrifblokkina í vasanum og
þeir eru fjölmargir sem reka þeim
langt nef og gera vísvitandi skyss-
ur, eins og til að mynda ritvélar í
Caravaggio Dereks Jarmans og
þyrlur í Walker Alex Cox.
Bruðlið engin björgun
Margur myndi ætla að því dýr-
ari sem myndin sé og vandaðri því
minna sé um villur. Það er nú öðru
nær eins og sannast á kvikmynd-
inni frægu Tortímandinn, þar sem
leikstjórinn James Cameron og
hetjan Arnold Schwarzenegger
eyddu um milljón á sekúndu. Þrátt
fyrir gríðarlegan kostnað má finna
fjölmargar villur í myndinni; til að
mynda tæmir T1000 vélmennið illa
skammbyssuna í bak Arnolds, sem
leikur T800 vélmenni. Honum verð-
ur ekki meint af en leðurjakkinn
verður eins og gatasigti. Stuttu
síðar lenda vélmennin í áflogum
og Arnold flýgur út á götu í gegn-
um búðarglugga. Á leiðinni hefur
honum tekist að skipta um jakka,
því ekkert kúlnagat er að sjá á
honum þar. Cameron hefur borið í
bætifláka fyrir þetta klúður og sagt
að atburðarásinni hafi verið breytt
eftir að tökum var lokið.
Eitt eftirminnilegasta atriði
myndarinnar er þegar vélmennið
illa eltir piltinn John á gríðarstórum
trukk, en hann fer á undan á skelli-
nöðru. Þar á meðal flýgur trukkur-
inn niður háan kant í mikið ræsi.
Á myndinni má sjá að þegar trukk-
urinn lendir brotnar framrúðan úr
og stýrisbúnaðurinn fer svo illa að
framhljólin vísa hvort í sína áttina.
Sekúndubroti síðar er framrúðan
komin aftur á sinn stað og hjólin
í góðu lagi. Eftir stuttan akstur
lendir trukkurinn síðan utan í stein-
vegg og gneistar undan, en neist-
arnir byrja reyndar nokkru áður
en hann snertir vegginn.
Júragarðsklúður
Önnur dýr mynd og glæsileg er
Júragarðurinn. Hún var að miklu
leyti tölvugerð og mætti halda að
hægur leikur væri að bæta úr mis-
tökum í lokin. Þar má þó sjá sitt-
hvað skondið eins og handlegg
„eðlustjóra" þar sem raptor-eðlurn-
ar eltast við börnin í eldhúsinu. Það
er og hjákátlegt að sjá Stegasaurus
á merkimiða á frosnum risaeðlu-
eggjum, þegar standa ætti Stego-
saurus.
Eitt eftirminnilegasta atriði
myndarinnar er þegar prófessor
Grant og börnin tvö sem mjög koma
við sögu í myndinni kljást við þórs-
eðlu við bíl á hvolfi. Það atriði var
reyndar kvikmyndað í mörgum
hlutum og síðan sett saman í tölvu,
en til að mynda eru skemmdir á
bifreið sem þórseðlan ræðst á mis
miklar eftir myndskotum. í upp-
hafi hasarsins er jafnslétta beggja
megin girðingar, en í lokin er hæð-
Til er grúi
óvandadra
mynda, sem
ýmist eru
óvandaðar
vegna kæru-
leysis eða
fjárskorts.
armunur orðinn allmikill. Þegar
eðlan blæs hattinum af Grant má
glöggt sjá að blásturinn kemur að
neðan, en ekki skáhallt á móti og
svo mætti lengi telja.
Mannleg mistök
Þó að leysa megi úr mörgum
vanda með aðstoð tækninnar, eins
og til að mynda fjarlægja hljóð-
nema sem sést of vel innan klæða,
þá er margt sem ekkí er hægt að
laga, eins og þegar Ray Arnold
bærir varinar með Hammond þegar
sá síðarnefndi er að fara með eina
af línum sínum í Júragarðinum, og
svo þegar Logi geimgengill í
Stjörnustríði hittir Leiu prinsessu
eftir miklar hremmingar; hún kall-
ar „Logi!“ og hann svarar að bragði
í mikilli geðshræringu „Carrie!“,
en leikkonan heitir einmitt Carrie
Fisher.
mm,
.. . ■
Kvikmyndaklúður
ÞO ÞÆR þrjár myndir sem
þessar svipmyndir eru úr séu
með dýrustu kvikmyndum
sögunnar grúir af klúðri í
þeim, þó ekki blasi þaðalltaf
við. Þannig er söguþráð-
urinn víða gallaður í Tortím-
andanum, sem Arold
Schwarzenegger lék í meðal
annarra, þó myndin hafi
kostað um milljón hver sek-
únda. Sitthvað var líka at-
hugaverk með Júragarðinn,
þó sú mynd sé að miklu leyti
tölvugerð. Af þessum þrem-
ur myndum kemur Ben Húr
einna best út, þó skyssurnar
þar séu einna skemmtilegast-
ar; hestakerrusveinn með
armbandsúr og Ferrari á
hestakerrumóti.