Morgunblaðið - 24.06.1995, Side 6
6 C LAUGARDAGUR 24. JÚNÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Gamli
vesturbærinn
„Ljóðlistin á
sterk ítök í mér“
*
A dagskrá Gullkistunnar í dag, 24. júní,
verða flutt ljóð eftir skáld sem numið hafa
og starfað á Laugarvatni. Jón Özur Snorra-
son spjallaði af því tilefni við Krisján Ama-
son, sem er einn þátttakenda, um eigin verk
og kollega hans Ólafs Briem.
OST OG
HÖNNUN
Ráðhús Rcykjavíkur
- Ilafnarhúsið -
Gamli vcsturbærinn
SJÓMINJASÝNING
Opiðfrá 13-18 alladagatil 13. maí
og áramóta. Aðgangur ókeypis og
100 kr. sýningarskrá 200 og 100 kr.
í SUMARBYRJUN hefur heilbrigt
og gott framtak verið í gangi á veg-
um borgaryfirvalda, sem er sögu-
og menningarhátíð gamla Vestur-
bæjarins, og hefur hún víða verið til
húsa í núverandi miðbæ og Vestur-
bænum. Sumar sýningamar í tengsl-
um við hátíðina voru bara opnar um
eina helgi og öðmm framkvæmdum
lauk sunnudaginn 28. maí. Aðalsýn-
ingamar eru „Gamli vesturbær-
inn/manniíf og saga“ í Ráðhúsinu,
sem stendur til 11. júní og svo „fs-
land og hafið" í Hafnarhúsinu, sem
stendur til áramóta.
Helst hefði ég viljað sjá allar fram-
kvæmdimar, en þegar ég kom á
vettvang á mánudegi var öllum þeim
minni lokið og greip ég að sjálfsögðu
í tómt. Stóra spumingin er þó, hvort
ekki hefði verið vænlegra að efna til
einnar mikillar sýningar í sérhönn-
uðu húsi, t.d. að Kjarvalstöðum, því
hér vom heimildir helst til dreifðar
og guldu framkvæmdimar þess
óneitanlega. Og þá er full snubbótt
að hafa sumt einungis opið yfir heina
helgi og sömuleiðis hefði mátt miðla
greinargóðum upplýsingum í tíma.
Undirbúningurinn virðist einnig
hafa verið af vanefnum, því að slíkar
sýningar krefjast mjög mikillar vinnu
og langs aðdraganda ef vel á að
vera eins og allir virðast vita, nema
við hér á útskerinu.
Hugmyndin er þannig í senn snjöll
og lofsverð, en hins vegar rennur
manni til rifja hve hratt hefur verið
farið yfír og hve mörgu er ábóta-
vant. En hið mikilvægasta er, að
framkvæmdin segir frá mjög stórri
gloppu í íslenzku menningarlífi, sem
er skortur á sögusafni og virku og
vel skipulögðu sjóminjasafni. Ber að
stórefla Þjóðminjasafnið, til að það
geti einnig gegnt hlutverki þjóð-
háttasafns, sem að sjálfsögðu ætti
að vera sérdeild innan þess. Hér
getum við að ósekju dregið dám af
Dönum, sem hafa endurbyggt og
endurskipulagt Þjóðminjasafn sitt á
svo glæsilegan hátt að aðdáun hefur
vakið víða um heim, enda mun að-
sókn á það hafa margfaldast eftir
breytingamar.
það sem hér virðist einnig hafa
gleymst, er að við lifum á tímum
hátækni sem gerir margfalt auðveld-
ara að setja upp mikilsverðar sýning-
ar, en fyrir aðeins 10 árum, en það
er satt að segja einhver krambúðar-
bragur á framkvæmdum. Vantar
hnitmiðun og áherslur, og ljósmyndir
eru ekki nægilega vel unnar fyrir
skoðendur. Mögulegt er að stækka
og klippa þær til og lesmál er í mörg-
um tilvikum of smágert og að auki
ekki nægilega aðgengilegt. Þannig
er margt á sýningunum helst fyrir
fagmenn í sagnfræði og dreift skipu-
lagið enn síður til þess fallið að vekja
áhuga almennings. Hins vegar hefur
hann mikinn áhuga á slíkum fram-
kvæmdum og auðvelt ætti að vera
að sameina það tvennt að skipu-
leggja þær betur og auka skilvirkni
sýningarefnisins til skoðenda. Jafn-
framt er mögulegt að skapa grund-
völl fyrir að framkvæmdir standi
undir kostnaði og jafnvel skili hagn-
aði, sem er langt í frá óalgengt er-
lendis.
Víst hafði ég góðan fróðleik af Qöl-
mörgu á sýningunum báðum, og þá
einkum sjóminjunum, þótt þar væri
óþyrmilega þröngt á þingi þó svo nær
engir væru gestimir tímann sem ég
var þar. Tengslin við fortíðina em svo
mikilvæg, og hugmyndaríkir núlista-
menn geta sótt ómælt til hennar,
enda um mjög myndræna hluti að
ræða sem rífa í skilningarvitin. Það
er t.d. óhugnaður hve lítið tillit hefur
verið tekið til þess sem fyrir var, og
umhverfiins sjálfs, við nýbyggingar.
Þá er rennilegt skipulag ekki nóg ef
framkvæmdin er bensínafgreiðsla á
útsýnisstað sem er einn sá fegursti í
allri Reykjavík þ.e. Ánanaustin. Sá
er búið hefur í nágrenninu verður
hreinlega fárveikur við tilhugsunina
eina, menn athugi að krabbamein er
til víðar en í líkamanum og sjónmeng-
un er verri en nokkur pest.
Það hefði t.d. vakið hrikalegar
deilur ef gera ætti útbrot á Löngu-
línu í Kaupmannahöfn og reisa þar
bensínafgreiðslu! En sem betur fer
væri slíkur verknaður óhugsandi í
borginni við sundið, og má það vera
okkur einhver lærdómur sem mis-
þyrmum á þennan hátt okkar eigin
strandlengju. Þessu varð ég að koma
að eftir skoðun sýninganna, sem eru
vel þess virði að sem flestir sækí
heim, njóti, og umfram allt hugsi.
Bragi Ásgeirsson.
Vegna mistaka birtist þessi
myndlistardómur ekki á rétt-
um tíma. Morgunblaðið biður
höfund og aðra velvirðingar
á mistökunum.
ADAGSKRÁNNI sem hefst kl.
15 í Héraðsskólanum, verða
einnig flutt ljóð eftir Jóhann S.
Hannesson, Rúnar Hafdal og Þórð
Kristleifsson, og Rúnar Ármann
Arthúrsson Unnur Bragadóttir,
Baldur Óskarsson og
Jón frá Pálmholti lesa
úr eigin verkum.
Aðspurður segist
Kristján ætla að spila
það svolítið eftir
hendinni, hvaða ljóð
hann muni flytja.
„Það væri gaman að
lesa ljóð sem tengjast
Laugarvatni og veru
minni þar, þó ég geti
nú ekki sagt að ég
hafí ort um staðinn.
Það var að mörgu
leyti þægilegt að
kenna á Laugarvatni
og mér þótti oft gott
að losna úr Reykja-
vík. Kannski mætti svo bæta því
við, af sérstöku tilefni, að Gullkist-
an hafði alltaf góð áhrif á mig,
þó ég hafí aldrei reynt að opna
hana.
Auk eigin verka ætlar Kristján
að flytja þýðingu Ólafs Briem á
kvæði Göthes sem hann -nefndi
Tileinkun og birtist á síðum 5.
heftis TMM 1982. „Þetta kvæði
er einskonar inngangur að Faust,
en Göthe var alla sína ævi að skrifa
það verk. Hann orti kvæðið á miðj-
um aldri, um fímmtugt, eftir langt
hlé frá Faust. Svo þegar hann kom
aftur að verkinu, rifjaðist upp fyr-
ir honum tíminn þegar hann var
að byija á Faust og minningarnar
um horfna vini lifnuðu við. Þetta
er svolítið saknaðarljóð og það
hefur heillað Ólaf. Hann sýndi mér
þýðinguna og ég fékk hana til birt-
ingar, en þó aðeins undir dul-
nefni. Svo hef ég ljóstrað því upp
hver stóð þarna að baki, enda
ástæðulaust að leyna því enda-
laust."
- En var Ólafur Briem skáld?
„Hann var mjög næmur fyrir
skáldskap og skáldmæltur, átti
auðvelt með að yrkja,
orti tækifærisvísur og
mansöngva sér og öðr-
um til skemmtunar.
En hann gaf sig ekki
út fyrir að vera skáld.
Þess vegna er það
kannski mín sök að
hafa klínt skáldanafni
á hann.“
- En má kannski
sjá líkindi með ykkur,
báðir fræðimenn,
kennarar og skáld?
„Ég hef verið svolít-
ið tvístígandi milli
skáldskapar og fræði-
mennsku .en skáld-
skapur hefur alltaf átt
sterk ítök í mér. Ég hef fengist
við hann meira af þörf og mér til
ánægju. Mér hefur þó stundum
fundist ég vera að slæpast þegar
ég er að yrkja. Ég hef auðvitað
fengist mest við að Qalla um skáld-
skap annarra, enda er það mín
vinna. Það er auðvitað skapandi
líka að miðla þeirri vitneskju og
krefst sköpunar. Þegar maður yrk-
ir sjálfur sinnir maður sjálfum sér
betur, fær meiri útrás og gefur
sér lausari taum. Sá er kannski
munurinn.“
- Að lokum, Kristján, getur þú
fjallað um eigin skáldskap?
„Ég hef dálítið beitt fyrir mig
sonnettuforminu og það hentar
mér sérstaklega vel, skýrt form
og beitt. Ég reyni að horfast í
augu við hversdagsleikann með
vissri kaldhæðni, en það getur
kannski um leið verið mín leið til
að bijótast undan honum.“
Morgunblaðið/Þorkell
Kristján Árnason
Efnileg
frumraun
TONLIST
Háskólabíó
ÓPERUTÓNLEIKAR
ítalskar óperuaríur og forleikir eftir
Donizetti, Verdi og Puccini; Forleik-
ur að Jónsmessunæturdraumi eftir
Mendelssohn. Ólafur Arni Bjamason
tenór og Sinfóníuhfjómsveit íslands
u. stj. Nicola Rescigno. Haskólabíói,
fimmtudaginn 22. júni.
SÖNGÁHUGI íslendinga fer að
að verða eitt af kennileitum landsins
meðal annarra þjóða. Sigldir söngv-
arar tala um að óvíða sé skemmti-
legra að syngja en á íslandi, og
hvert sæti var skipað í Háskólabíói
á fímnltudagskvöldið var, þegar Ól-
afur Ámi Bjamason háði frumraun
sína með Sinfóníuhljómsveit íslands.
Og ekki nóg með það; eftir storm-
andi undirtektum áheyrenda að
dæma „átti“ Ólafur Ámi salinn strax
frá upphafí. Mættu aðrir- debútantar
hér á landi þykja fullsælir af öðmm
eins stuðningi, og jafnvel þótt víðar
væri leitað.
Hljómsveitin var af leikhús-
gjyflustærð, og kom það sér vel
fyrir unga og enn ekki fullmótaða
tenórrödd, auðvitað burtséð frá því,
að tónlistin var fmmhönnuð fýrir
þá stærð, ef frá skyldi talinn forleik-
ur Mendelssohns, þar sem strengir
hefðu mátt vera fleiri.
Hinn nær áttræði bandaríski
hljómsveitarstjóri Nicola Rescigni,
sem meðal ópemunnenda er m.a.
kunnur fyrir samvinnu sína við
Maríu Callas, er trúlega einhver
þaulreyndasti óperatúlkandi sem á
okkar fjömr hefur rekið. Stjómun-
arstfll hans var ekki mikilla pata,
heldur kyrrlátur og yfírvegaður;
allt að því hlédrægur, miðað við
margan hamaganginn sem áður
hefur sézt á hljómsveitarpalli Há-
skólabíós. Engu að síður (nema
þess vegna sé) tókst honum að laða
fram meiri fágun úr hljómsveitinni
en oft hefur heyrzt, t.a.m. með fín-
gerðu pianissimo-strengjahvísli í
forspilinu að 3. þætti La Traviata
og heillandi hulduvemtipli í Mend-
elssohn. Einnig var hinn „exótíski"
samstíga hljómablástur tréblásara
í intermezzói Puccinis úr Manon
Lescaut mjög fallega mótaður. Að
slíkur stjómandi skyldi geta fylgt
söngvaranum í einsöngsaríunum
eins og dyggur skuggi, kom víst
fáum á óvart, og var Ólafur Árni
einnig að þessu leyti vel settur fyr-
ir frumraun sína.
Dagskráin bauð upp á nær sam-
fellda röð þungavigtara úr þekkt-
ustu aríum ópemheimsins, „stand-
arða“, eins og Jón Múli mundi kalla
þá, og ærið viðfangsefni jafnvel
fyrir sjóaða stjömu á einu og sama
kvöldi. En Ólafur Ámi tók á hinum
stóra sínum og flaug yfir hveija
hindmn á fætur annarri með glæsi-
brag, þrátt fyrir nokkum óstyrk í
upphafí. Ólafur er mjög efnilegur
söngvari, með fallega ljóðræna ten-
órrödd, sem hefur alla burði til að
stækka á næstu árum upp í jafnvel
dramatískustu hlutverk ítalskrar
ópem, enda þótt sá kraftur og sú
hljómfylling, sem aðeins löng sviðs-
reynsla gefur, hefðu stöku sinnum
komið í góðar þarfír, einkum þar
sem hæst lét í lúðmm. Lítill vafi
er á, eftir frammistöðu kvöldsins
að dæma, að sú aukageta muni
safnast söngvaranum í sarpinn á
komandi ámm, og þar með einnig
sú lýtalausa markvissa á hveijum
tóni sem samkeppnin krefst í dag.
Það hefur löngum tilheyrt fmm-
stæðari hvötum óperuunnenda að
fá sinn skammt af háum C-um úr
tenómm sínum, en blóð ella, líkt
og um hringleikjahús án öryggis-
nets væri að ræða. Sýndi frumreyn-
andinn þar ágæt tilþrif, sem féllu
öll í ljómandi góðan jarðveg, þó að
undirrituðum þætti einatt skorta
nokkuð upp á öryggið og léttleikann
þama efra að þessu sinni. En það
á ugglaust eftir að lagast með
auknu úthaldi reynslunnar.
Eigi var kyn að svo búnu, þó að
söngvarinn eftir fítonsraun kvölds-
ins tæki að mæðast undir lokin,
þótt lítið bæri á. En stjórnandinn
vissi betur; eftir nokkur aukalög
(þ.ám. La donna é mobile) þurfti
signor Rescigno að þakka fyrir ör-
læti tónleikagesta og biðja þá vin-
samlegast að leyfa söngvaranum
að sleppa lifandi. Var svo sem bet-
ur fór gert, og blasir því enn við
opin framabraut stórefnilegs ungs
tenórs, þar sem allt getur skeð.
Ríkarður Ö. Pálsson
MYNDLIST
Kjarvalsstaðir
„Islensk myndlist" til 10. septem-
ber.
Safn Ásgríms Jónssonar
Vormenn í íslenskri myndlist til 31.
ágúst.
Ásmundarsafn
Stíllinn í list Ásmundar fram á
haust.
Listasafn Siguijóns Ólafssonar
Gunhild Skovmand til 7. ágúst.
Gerðarsafn
Verk Gerðar Helgadóttur til 16.
júlí.
Gallerí Úmbra
Porkko Rantatorikka sýnir til 11.
júlí.
Listhús 39
Margrét Guðmundsdóttir sýnir til
26. júní.
Nýlistasafnið
10 myndlistarmenn sýna til 25.
júní.
Hafnarhúsið
Sjóminjasýning til áramóta.
Gallerí Sólon íslandus
Miriam Bat-Yosef sýnir til 25. júní.
Hafnarborg
„Stefnumót listar og trúar" til 26.
júni.
Þjóðmiryasafnið
Sýningin íslenskir kirkjugripir.
Gallerí Greip
Þorri Hringsson sýnir til 2.júlí.
Mokka
Kristján Bjöm Þórðarson, Gunnar
Þór Víglundsson og Úlfur Grönvold
sýna til 9. júlí.
Gallerí Fold
Dósla sýnir til 25. júní.
Gallerí Tryggvagata 15
Kjartan Guðjónsson sýnir til 30.
júní.
Norræna húsið
Umhverfislist í salarkynnum og
umhverfi hússins til 9. júlí. Sýning
í anddyrinu er tengist ferð Alberts
Engströms til íslands 1911.
Gallerí Sævars Karls
Þóra Sigurðardóttir sýnir.
Gallerí Rikey
Sýning á verkum Ríkeyjar.
Listhúsið Snegla
Kynning á verkum Sigríðar Erlu.
Gerðarsafn
Sýning á gömlum ljósmyndum til
16. júlí.
TONLIST
Laugardagur 24. júní
Gullkistan Laugarvatni; Strok-
kvartettinn í íþróttasal Héraðsskól-
ans kl. 17.
Sunnudagur 25. júní
Sönglög og planókvintett eftir
Fauré I Borgarleikhúsinu kl. 21.
Flytjendur; Jón Þorsteinsson, Ger-
rit Schuil og fieiri. Barokktónleikar
I Dómkirkjunni kl. 17. Soknbedals
Storband frá Þrándheimi leikur I
Ráðhúsinu kl. 16. Annað landsmót
íslenskra kvennakóra I Borgarleik-
húsinu kl. 16. Sumartónleikar í
Grindavíkurkirkju kl. 18. Laufey
Sigurðardóttir fiðluleikari og Páll
Eyjólfsson gítarleikari í Listasafni
Kópavogs kl. 20.30.
Mánudagur 26. júní
Kári Þormar leikur á orgel Dóm-
kirkjunnar kl. 20.30. Gerður Bolla-
dóttir sópransöngkona í safnaðar-
sal Áskirkju kl. 20. Soknbedals
Storband I Tónlistarskóla Akraness
kl. 21. íslensk kvöldloka í Deigl-
unni AKureyri kl. 21.
Þriðjudagur 27. júní
Kammertónlist og sönglög eftir
Hindemith í Borgarleikhúsinu kl.
21. Flytjendur, Camerarctica,
Venzlatríóið og fleiri. Nanna Kag-
an flautuleikari, Hlíf Siguijóns-
dóttir flautuleikari og Sigrun Vibe
Skovmand píanóleikari I Listasafni
Siguijóns Ólafssonar kl. 20.30.
Söngkonur í sumarskapi; Björk
Jónsdóttir, Jóhanna Þórhallsdóttir
og Margrét Pálmadóttir I Kaffileik-
húsinu kl. 21. Söngvaka í kirkju
Minjasafnsins á Akureyri kl. 21.
LEIKLIST
Þjóðleikhúsið
Órar, samvinnuupfærsla finnskra
og íslenskra leikara lau. 24. júní
kl. 14.
Taktu lagið Lóa! lau. 24. júní, sun.
Kaffiieikhúsið
Herbergi Veroniku lau. 24. júní,
mið.
„Spegill undir fjögur augu“ sun.
25. júní.
Upplýsingar um listviðburði sem
óskað er eftir að virtar verði I þess-
um dálki verða að hafa borist bréf-
lega fyrir kl. 16 á miðvikudögum
merktar: Morgunblaðið, menn-
ing/listir, Kringlunni 1, 103 Rvk.
Myndsendir: 91-5691181.