Morgunblaðið - 06.07.1995, Blaðsíða 6

6 B FIMMTUDAGUR 6. JÚLÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPTI
íslendingar þátttakendur í tveimur nýjum rannsóknarverkefnum Evreka-áætlunarinnar
F
YRIRTÆKI og rannsóknarstofn-
anir í Evrópu hafa allt frá árinu
1985 starfað saman að rannsóknar-
verkefnum undir merkjum Evreka-
áætlunarinnnar eða Eureka eins og hún er
nefnd erlendis. Aðildarríkin eru orðin 25
talsins því ríki Austur-Evrópu hafa verið að
bætast í hópinn.
Innan Evreka er beitt þeirri aðferðafræði
að fyrirtækin eða stofnanimar sjálfar bera
ábyrgð á skilgreiningu og framkvæmd verk-
efna, en njóta fjárhagslegs stuðnings heima
fyrir. Evreka er síðan ætlað að skapa
ákveðna umgjörð um verkefnin og gæðaí-
mynd auk þess sem þau eru undir pólitískum
verndarvæng ríkisstjóma í Evrópu. Mark-
'miðið er að efla samvinnu rannsóknarstofn-
ana og fyrirtækja um nýsköpun til að styrkja
atvinnulíf aðildarþjóðanna.
íslendingar eru þátttakendur í fimm rann-
sóknarverkefnum innan Evreka-áætlunar-
innar en nokkrum verkefnum er lokið, eins
og samstarfi Vaka hf. við skorskt fískeldis-
fyrirtæki um þróun á fiskiteljurum. Einnig
er Halios-verkefninu um nýja tækni í sjávar-
útvegi að ljúka um þessar mundir.
Verkefnið Infomar er aftur á móti á
byrjunarskeiði en innan þess er verið að
byggja upp upplýsingakerfi fyrir sjávarútveg
sem nær yfir allt ferlið frá því fiskur er veidd-
ur og þar til hann lendir á borði neytenda.
íslenski þátttakandinn í verkefninu er Marst-
ar hf.
Rafhönnun í tveimur
verkefnum
Þrjú ný verkefni hafa bæst við í ár og í
fyrra. Á ráðherrafundi Evreka í Lillehammer
í Noregi á síðastliðnu sumri var samþykkt
verkefni með aðild Verkfræðistofunnar Raf-
hönnunar hf. Það felur í sér þróun á hermi
fyrir orkuver t samstarfi við sænska fyrir-
tækið Eurosim A/S sem er dótturfyrirtæki
Vattenfall. Ætlunin er að slíkur hermir komi
að gagni við hönnun, stýringu og þjálfun
starfsmanna í raforkukerfum. Fyrirtæki í
Slóvenru er þátttakandi í verkefninu en þar
gæti jafnframt verið markaður fyrir tækin.
Á ráðherrafundi Evreka í Interlaken í lok
júní var samþykkt verkefni sem lýtur að
nýtingu jarðhita í borginni Oradea í Rúmen-
íu. Þar eru Verkfræðistofan Rafhönnun,
Verkfræðistofa Árna Gunnarsson- __________
ar ásamt danska fyrirtækinu Houe
& Olsen í samstarfí við háskólann
í borginni. Hugmyndin er sú að
byggja upp hitaveitu á háskóla-
svæðinu en útvíkka hana síðan í ———
borginni. Um leið verður byggð upp tækni-
þekking og kennsluaðstaða á háskólasvæð-
inu. Vilhjálmur Lúðvíksson, framkvæmda-
stjóri Rannsóknarráðs, segir frekari mögu-
leika á svæðinu því fjöldi hola hafi verið
boraðar vegna leitar að olíu- og gasi en þær
• hafi fyrst og fremst skilað heitu vatni. í
tengslum við þessa hafa tveir Rúmenar frá
Háskólanum í Rúmeníu dvalið hér á landi
Rannsóknir undir
pólitískum
vemdarvæng
Mikil áhersla
á ramma-
áætlun ESB
Iðnaðarráðherra, hefur
hug á því að setja á lagg-
imar sérstaka verkefnis-
stjóm til að kanna til hlítar
þátttöku íslendinga í Evr-
eka og rammaáætlunum
ESB, eins og Kristinn
Bríem komst að raun um.
við nám í Jarðhitaskóla Sameinuðu þjóðanna
undanfarið.
Hitt verkefnið sem hlaut samþykki snýst
um að þróa aðferðir til að endurnýta vatn
og varma í lokuðu fiskeldiskerfi. Þar er
Máki hf. á Sauárkróki, sem gert hefur til-
raunir með eldi á barra, í samstarfi við norska
fyrirtækið Aquaoptima „Það er áhugavert
fyrir íslendinga að ná tökum á þessari
tækni,“ segir hann.
En hvaða árangri skyldi Evreka hafa skil-
að til íslendinga eftir 10 ára þátttöku? Vil-
hjálmur er ekki í neinum vafa um að þar
sé um töluverðan ávinning að ræða. „Evreka-
ramminn hjálpaði Vaka hf. mjög mikið því
fyrirtækið var í samstarfi við skorskt fyrir-
tæki, Marin Harvest, sem var selt til banda-
rískra aðila meðan á verkefninu stóð. Þessir
--------- nýju eigendur skáru niður rann-
sóknar- og þróunarstarf að undan-
skyldu Evreka-verkefninu því þar
var um að ræða evrópskt sam-
_________ starfsverkefni undir ákveðnum
pólitískum verndarvæng. Þegar
upp var staðið voru þeir ánægðir með sam-
starfið því fyrirtækið hefur keypt tæki af
Vaka sem hefur gert þeim kleift að vaxa.
í Rúmeníu hefur verkefni Rafhönnunar
fengið mjög sterkan pólitískan stuðning
vegna þessa formlega samstarfs í Evrópu.“
Dæmi er þó um að samstarf innan Evreka
hafi ekki gengið sem skyldi og á það m.a.
við um Halios-verkefnið þar sem íslending-
ar, Frakkar og Spánvetjar hugðust vinna
saman að þróun á nýrri tækni í sjávarút-
vegi. „Hins vegar hafði verkefnið mikil áhrif
á samvinnuna hér á landi og samstarf iðnað-
ar og sjávarútvegs á rætur sínar að rekja
til Halios.“
Meiri áhersla á samstarf innan
Evrópusambandsins
Rannsóknarráð hefur á hinn bóginn lagt
mun meiri áherslu á þátttöku íslenskra fyrir-
tækja í rammaáætlunum Evrópusambands-
ins. Með aðildinni að EES fengu íslendingar
aðgang að rammaáætlununum ESB og
styrkjakerfi þess. „Þar hefur tekist mjög vel
til og miklu betur en við þorðum að vona,“
segir Vilhjálmur. „Ég held að útkoman úr
því verði mjög góð. Við höfum verið að vinna
að því að koma á fót verkefnum ---------
fýrir smáfyrirtækjum m.a. með Halios gekk
hinum Norðurlöndunum. Sum ekki sem
þeirra verkefna gætu einnig átt skyldi
heima innan Evreka þegar þau
fara að nálgast það að skila mark-
aðshæfri vöru. Ég sé í framtíðinni að Evreka
og rammaáætlun ESB muni spila saman.
Norrænu samstarfsaðilarnir hafa ákveðið að
halda fund í haust til að ákveða hvernig
hægt verði að ná þessu fram og Norræni
iðnaðarsjóðurinn mun þar koma við sögu.
íslendingar eru orðnir þátttakendur í 13
verkefnum í rammaáætlun Evrópusam-
bandsins en fyrir liggja um 60-70 umsóknir
frá íslandi. Spáir Vilhjálmur því að styrkirn-
ir frá ESB til íslensku þátttakendanna gætu
numið allt að 150 milljónum á næstu fjórum
árum. Hann segir allmargar umsóknanna
þegar hafa staðist gæðapróf og verið taldar
áhugaverðar. Þar á meðal sé verkefni Ný-
heija, Háskóla íslands og Pósts og síma um
að þróa þjónustu á sviði fjölmiðlunar. Þá er
í gangi verkefni um að fylgjast með göngu
fiska í sjó og búfjárverkefni. Einnig eru all-
mörg verkefni á sviði hugbúnaðar í farvatn-
inu. „Styrkleiki íslensku vísindamannanna
snýst að miklu leyti um það hvernig hægt
er að beita þekkingunni. Þá hefur verið tek-
ið fullt tillit til sjónarmiða okkar innan Evr-
ópusambandsins eins og t.d vegna áherslna
okkar á hafið og smáfyrirtækin.“
Iðnaðarráðuneytið
kannar áhrif EES
Finnur Ingólfsson, iðnaðarráðherra, hefur
hug á því að setja á laggirnar verkefnis-
stjórn til að kanna þátttöku íslendinga í
Evreka og rammaáætlunum ESB. „Komi það
í ljós að við eigum mikla möguleika innan
Evreka þarf að setja ijármagn í þessi verk-
efni. Sé hins vegar lítill fjárhagslegur ávinn-
ingur af þessum verkefnum þá þurfum við
að draga úr ferðum og öðru slíku. Kannski
hentar fjórða rammaáætlun Evrópusam-
bandsins okkur mun betur.“
Iðnaðarráðherra hefur jafnframt í undir-
búningi að setja á laggirnar starfshóp í sam-
vinnu við Samtök iðnaðarins til að fara ofan
í saumana á því hvernig lítil og meðalstór
fyrirtæki geta nýtt sér EES-samninginn.
„Það er mikið af litlum fyrirtækjum og ein-
staklingum sem ekkert vita um hvernig
hægt sé að nýta sér samninginn. Ég hef
falið Andrési Magnússyni, lögfræðingi í
Brussel, að safna þessum upplýsingum og
gefa þær út. Evrópusambandið skilgreinir
lítil og meðalstór fyrirtæki þannig að þau
séu með 500 starfsmenn eða færri. Við get-
um hins vegar skilgreint þau allt öðruvísi
og upplýsingamar nýtast eftir sem áður. Ég
hef hugsað mér að kanna hvað þarf að gera
til að lítil og meðalstór fyrirtæki hafí rekstr-
argrundvöll. Niðurstöður eiga að liggja fyrir
af þessu starfi um næstu áramót og að þá
verður búið að móta atvinnustefnu fyrir lítil-
og meðalstór fyrirtæki á íslandi.“
Á fundinum í Interlaken í Sviss
voru 147 ný verkefni samþykkt og
eru verkefnin innan samstarfsins
720 talsins. Jafnframt var sam-
___ þykkt að veita Tékklandi og Pól-
landi aðild að samstarfinu þannig
þátttökuríkin era nú orðin 25 talsins.
að
Nýju verkefnin era smærri í sniðum og standa
skemur yfir en fyrir verkefni auk þess sem
hlutur lítilla og meðalstórra fýrirtækja fer
vaxandi. Evreka barst óvæntur stuðningur á
fundinum þegar lögð fram stuðningsyfírlýsing
banka í mörgum löndum þar sem þeir lýsa
sig reiðubúna að aðstoða fýrirtæki til þátttöku
í Evreka enda sé það hagkvæmt.
Tónlistin ábata-
sömust í skemmti-
iðnaðinum
Innanhússátök hjá Warner Music farin
að hafa áhrif á markaðsstöðuna
TIRMENN hjá Time-Warn-
er, stærsta og jafnframt
skuldugasta framleiðanda
skemmtiefnis í heiminum, hafa
ákveðið að grípa í taumana og ráða
sjálfir stefnunni hjá tónlistardeild-
inni. Þar hafa forstjórarnir fokið
hver á fætur öðram, en Wamer
Music er hvað sem því líður arð-
samasta upptöku- og útgáfufyrir-
tæki í heimi og arðsamara en kvik-
mynda-, útgáfu- og sjónvarpsrekst-
ur samsteypunnar. Gerald Levin,
hinn umdeildi yfirmaður Time-
Wamers, er staðráðinn í að láta
þar til sín taka.
Ólgan hjá Wamer Music hófst
á síðasta ári þegar tveir „skap-
andi“ framkvæmdastjórar, Mo
Ostin og Bob Krasnow, voru rekn-
ir í kjölfar valdabaráttu við yfir-
mann deildarinnar, Robert Morg-
ano, en hálfu ári síðar var Morg-
ano sjálfum sagt að taka pokann
sinn. Það var Doug Morris, annar
forstjóri Atlantic-útgáfunnar inn-
an Wamer Music, sem steypti
honum, en í stað þess að vera
umbunað með stöðuhækkun eins
og hann bjóst við hefur honum
nú sjálfum verið sagt upp.
Aukið samstarf
Nýi forstjórinn, sem Levin réð
í stað Morris, er Michael Fuchs,
yfirmaður hins ábatasama
áskriftarsjónvarps, Home Box
Office. Meginverkefni Fuchs verð-
ur að herða fjármálalegt eftirlit
og auka samstarf á milli hinna
þriggja mjög svo sjálfstæðu deilda
innan Warner Music, Atlantic,
Elektra og Warner Bros. Saman
era þau með 21,9% tónlistarmark-
aðarins í Bandaríkjunum.
Gróðavegur
Þessi átök öll skiptu litlu máli
ef tónlistarútgáfan væri ekki jafn
gróðavænleg og raun ber vitni.
Til að framleiða og kynna meðal-
kvikmynd þarf um 60 milljónir
dollara en kostnaðurinn við að
koma á markað albúmi með
kunnri hljómsveit fer ekki yfir
tvær milljónir dollara. Samt geta
vinsælar hljómsveitir haft 100
milljónir dollara upp úr einni út-
gáfu en því marki ná ekki nema
fáar kvikmyndir. Fram að þessu
hefur Madonna selt 180 milljónir
hljómsnældna en það þýðir 1,5
milljarðar dollara í sölutekjdr fýr-
ir Warner Bros. Búist er við, að
tekjur Sony af síðasta tvöfalda
albúmi Michaels Jacksons,
„HISTORY“, verði um 500 millj.
dollara.
Áætlað er, að á þessu ári verði
hagnaður Warner Music fyrir
skatt um 800 millj. dollara af 4,1
milljarðs dollara sölu og munar
um minna í fjárhirslur Time-
Warners, sem skuldar um 15 millj-
arða dollara. Innanhússátökin eru
hins vegar farin að bitna á stöðu
fyrirtækisins á markaðnum eins
og sést á því, að Polygram, sem
er að 75% í eigu Philips og flagg-
ar vinsælum merkjum eins og Is-
land Records, A&M og Motown,
hefur stöðugt verið að sækja á.
Er það með 14,2% og er orðið
stærra en Sony, sem hefur hrapað
niður í 13,1%.
EMI er feitasta bráðin
Annar keppinautur á þessum
markaði er MCA Music, sem var
áður í eigu japanska fyrirtækisins
Matsushita en er nú eign kanad-
íska áfengisframleiðandans Sea-
grams. Á síðasta ári stóð MCA
Music undir 45% af hagnaði MCA
fyrir skatt og hefði gert betur
hefði það fengið að kaupa Virgin
Music, sem fór til Thorn-EMI
fyrir einn milljarð dollara. Það
veldur því aftur, að nú er EMI
bitinn, sem skemmtiefnissam-
steypurnar líta hýrustu auga til.
Talið er, að það gæti farið á yfir
fimm milljarða dollara með öllu
og eru ýmsir nefndir til sögunn-
ar, meðal annars Rupert
Murdoch, Sumner Redstone og
Pearson-samsteypan.