Morgunblaðið - 31.08.1995, Page 4

4 B FIMMTUDAGUR 31. ÁGÚST 1995
MORGUNBLAÐIÐ
HÖNNUN OA0I
FÁ.GUÐMUNDSSON HF.
húsgagnaverksmiöja
Skemmuvegi 4 Kópavogi Sími 5573100
VIÐSKIPTI
Heildsalar á dagvörumarkaði frammi fyrir harðnandi samkeppni
Nýir tímar
ný viðhorf
Fréttaskýring
Harðnandi samkeppni og aukið frelsi í al-
þjóðaviðskiptum hafa haft veruleg áhrif á
heildsala hér á landi. Þorsteinn Víglunds-
son kynnti sér hvemig heildsalar hefðu
bmgðist við þessum breytingum og hvert
stefndi í þessu efni.
T
lALSVERÐ umræða
hefur farið fram um
stöðu heildverslunar
á íslandi á undan-
fömum árum og hef-
hún einkum
beinst að hugsan-
legri og jafnvel nauðsynlegri sam-
einingu heildverslana. Þessi um-
ræða virðist mest áberandi á dag-
vörumarkaði þar sem harðnandi

AutoCÍAD
Reykjavík
Scandic
Hótel Loftleiðir
31. ágúst og 1. september
í þingsölum 1, 2, 3 og 4.
fimmtudag frá kl. 08:30 til 16:30
og föstudag frá kl. 08:30 til 16:00
Hands On AutoCAD
Þingsalur 3
Komið og prófið !
Tilvalið tækifæri fyrir alla þá sem vilja prófa
nýjustu útgáfu af AutoCAD.
Boðið verður uppá 50 mín. langar kynningar
undir handleiðslu kennara þar sem gestir fá
tölvu til egin afnota.
Tölvur og annar búnaður frá Tæknival hf.
Sýning
Þingsalur 4
Véibtlnaður og hugbúnaður
Viðurkenndir AutoCAD söluaðilar
AutoShow
Fyrirlestrar / kynningar Þingsalir 1 & 2
Kl. Fimmtudag Föstudag
© IDOK Hönnun Í0nl\i'irtækja Cadett Kitfniagnshönnun Point VcRhönnunarkerfi GTX Meöhtíndluu rasta RaRnu
©
© Tölvuvæðing Viöaldslierfi orkuslofnana IDOK Hönnun iftnfyrirtækja
© Genius Véla og vélhlutahönnun Cadett Kaftnagnshönnun
© Hádegishlé Hádegishlé
© Autodesk AB liönnunarkerfi Genius Véla og vélhlutahönnun
© Point llönnun hygginga Samsýn Landupplýsingar í AutoCAI)
© GTX MedhÖndlun rasta gagna Autodesk AB Franitíðarstefna
Finnur P.
Fróðason
imnanmOsshönnuðuá pm
INTEfllOR OESiONEfl EHI
SNEETILL
VEfiKFRÆÐISTOFA
= ORTOLVUTÆKNI
fDtaibúnaður
sem öðru líður. Þegar hafi talsverð
sameining átt sér stað, og þá eink-
um á dagvörumarkaðnum, en búast
megi við enn meiri sameiningu þar
sem og á öðrum sviðum heildversl-
unar.
Áhrif EES-mistúlkuð
samkeppni og tilkoma EES-samn-
ingsins hefur leitt til töluverðra
verðlækkana, bæði vegna lægra
innkaupsverðs og lægri álagningar.
Nokkuð skiptar skoðanir komu
fram um framtíð íslenskrar heild-
verslunar hjá þeim heildsölum sem
Morgunblaðið ræddi við, en flestir
virðast þó vera sammála um nauð-
syn þess að heildverslanir sameinist
og hagræði í rekstri sínum hvað
en
Þegar samningurinn um Evr-
ópska efnahagssvæðið var í bígerð
átti sér stað nokkur umræða hér á
landi um brotthvarf einkaumboða
með gildistöku samningsins. Stefán
S. Guðjónsson, framkvæmdastjóri
Félags íslenskra • stórkaupmanna,
segir að þessi umræða hafi verið
byggð á misskilningi. „Það eru
engin ákvæði í EES-samningnum
sem banna framleiðenda að semja
við einn aðila um einkasölu á fram-
leiðslu hans í viðkomandi landi. Það
sem breyttist hins vegar með EES-
samningnum er að ekki er lengur
heimilt að meina neinum að kaupa
þessa sömu vöru frá einhveijum
öðrum aðila, t.d. heildsala í Dan-
mörku eða Bretlandi."
Þessi möguleiki virðist hafa leitt
til lækkandi vöruverðs hér á landi
þar sem hann hefur veitt heildsa-
lanum aðhald í álagningu og komið
í veg fyrir að framleiðandi geti
verðlagt markaði með mismunandi
hætti. „Ein helsta ástæðan fyrir
þessum verðlækkunum hér heima
er að þessari mismunandi verð-
stefna erlendra framleiðenda er
lokið. Það gengur ekki lengur hjá
þessum fyrirtækjum að halda uppj
mismunandi verði eftir löndum. Á
sínum tíma var t.d. mjög þekkt
tyggjó-tegund ódýrari út úr búð í
Bretlandi en sem nam heildsölu-
verðinu í Þýskalandi.
Þessi þróun hefur líka pínt okkur
niður og það þýðir ekkert fyrir mig
að vera að bjóða vöru dýrari
hún býðst í Bret-
landi eða á hinum
Norðurlöndunum.
Enda sést það ef
borið er saman
verð á matvöru í
Reykjavík, og t.d.
Kaupmannahöfn
og Stokkhólmi þá
er varan ódýrari á
íslandi í þorra tilfella," segir Ing-
var Karlsson, framkvæmdastjóri
Karls K. Karlssonar hf.
Tilkoma innkaupafyrirtækja á
borð við Baug hf. sem og óttinn
við það að stórmarkaðir hefji eigin
innflutning virðist þannig hafa veitt
talsvert aðhald á markaðnum.
Minni heildsölur
verða undir
Viðmælendum Morgunblaðsins
bar flestum saman um það að
umtalsverð sameining hefði átt sér
stað á þessum markaði og þá eink-
um á dagvörumarkaðnum. Þannig
má nefna nýleg kaup Nathans og
Ólsen á dagvörudeild Kristjáns O.
Skagfjörð og kaup Danól hf. á
heildversluninni Sund hf. Einnig
hefur Karl K. Karlsson hf. verið
að bæta við sig að undanförnu.
Almennt virðist vera talið að þessi
þróun muni halda áfram hvort sem
mönnum líkar betur eða verr. Við-
leitni manna til hagræðingar muni
alltaf vera til staðar og þau fyrir-
tæki sem ekki nái fram aukinni
hagkvæmni í rekstri sínum muni
einfaldlega verða undir í sam-
keppninni. I dag munu vera tæp-
lega 20 heildverslanir á dagvöru-
markaðnum en almennt virðist tal-
ið að þeim muni fara fækkandi.
Þannig telur Egill Ágústsson,
framkvæmdastjóri íslensk-amer-
íska, að í framtíðinni muni aðeins
um 3-4 heildsalar vera starfandi á
þeim markaði.
Vilhjálmur Fenger, fram-
kvæmdastjóri Natans og Ólsen,
segir það hafa verið markvissa
stefnu hjá fyrirtækinu að bæta við
sig umboðum og vörumerkjum og
þar séu menn alltaf vakandi fyrir
nýjum tækifærum. Þetta auki hag-
kvæmni í rekstri fyrirtækisins sem
skili sér síðan til neytenda.
Ekki hefur heldur eingöngu ver-
ið um. sameiningar fyrirtækja að
ræða eða að stærri fyrirtæki hafi
verið að kaupa upp minni og verr
staddar heildsölur heldur hafa um-
boðsmenn þurft að gæta sín á því
að sinna vörumerkjum sínum sem
skyldi því annars eru þau hrifsuð
upp af stærri heildsölum.
Möguleikar til sameiningar
munu þó alltaf takmarkast af fjölda
birgja erlendis. Vörumerki sem eru
í harðri samkeppni munu aldrei
komast undir sama heildsalan enda
myndi slíkt aldrei þjóna hagsmun-
um framleiðendanna og þeir munu
ætíð hafa úrslitavaldið í þessum
efnum. Hins vegar hefur sameining
erlendra fyrirtækja sjálfkrafa vald-
ið sameiningu, eða umboðsmissi
hér á landi.
Sú hefur t.d. verið raunin hjá
Íslensk-ameríska, en fyrirtækið er
umboðsaðili fyrir Procter &
Gamble. Egill segir að fyrirtækið
hafi farið nokkuð aðra leið en aðr-
ir heildsalar hér á landi þar sem
það hafi ekki staðið í kaupum á
öðrum heildsölum. „Við höfum þess
í stað einbeitt okkur að því að bjóða
upp á sem flestar vörutegundir frá
Procter & Gamble, enda er þar af
nógu að taka. Hins vegar höfum
. við fengið upp í hendumar ýmis
ný vöramerki þegar P&G hafa
keypt fyrirtæki erlendis. Við erum
eini umboðsaðili þeirra hér á landi
og því færast þessi vörumerki sjálf-
krafa á okkar hendur burtséð frá
því hvort einhver heildsali hafí haft
þetta umboð hér á landi fyrir.
Dreifingarkerfið
of dýrt
Auk sameiningar heildsölufyrir-
tækja hefur mikið verið rætt um
að heildsalar hafi með sér samstarf
um dreifingu á
vörunni enda
dýrt að halda úti
dreifingu til
verslana um allt
land. Þá hafi
gjaldþrot Mikla-
garðs sýnt að það
_____ getur reynst litl-
um heildsölum
afar áhættusamt að einbeita sér
að fáum verslunum til þess að
reyna að spara við sig í dreifingar-
kostnaði.
Umræður hafa átt sér stað á
milli heildsala um samstarf af þessu
tagi en þær virðast ekki hafa borið
mikinn árangur enn sem komið er.
„Ég held að þetta hafi aðallega
stoppað á því að menn vildu ekki
eða treystu sér ekki til að fara út
í sölu á þeim eignum sem þeir áttu
fyrir. Auk þess sem þeir hafi verið
efins um ágæti þess að leggja fram
nýtt fjármagn til að koma upp
húsnæði sem þeir áttu fyrir og
höfðu jafnvel afskrifað að fullu.
Ég held hins vegar að þarna hafi
skammtímasjónarmið ráðið ferð-
inni og ef af þessu hefði orðið. á
sínum tíma væri komið annað hljóð
í strokkinn nú,“ segir Friðþjófur Ó
Johnsen, forstjóri Ó. Johnson og
Kaaber. Hann segist þó aðallega
vera hissa á því að vöruflutninga-
fyrirtækin hafi ekki tekið meira við
sér í þessum efnum en nú horfi þó
til breytinga þar sem Samskip og
Tollvörugeymslan séu að taka sig
talsvert á í þessum efnum.
Vilhjálmur segist hins vegar telja
að sameiginlegt dreifingarkerfi sé
ekki í verkahring heildsala heldur
Ekki lengur hægt að
halda uppi
mismunandi verði
eftir löndum