Morgunblaðið - 04.11.1995, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 4. NÓVEMBER 1995 C 3
Tolli opnar sýningu á málverkum í Selfossbíói
ímiðri
atburðarás
TOLIJ myndlistarmaður
“öpnar sýningu á tveimur
tugum stórra málverka í
Selfossbíói við Hótel Sel-
foss í dag. Verkunum, sem unnin
eru á síðastliðnu ári, skiptir lista-'
maðurinn í tvennt: Landslagsmynd-
ir og goðsagnakenndar myndir. Þær
fyrrnefndu eru framhald af því sem
Tolli hefur verið að fást við á liðnum
misserum en í þeim síðarnefndu
kveður við nýjan tón, manneskjan
er í öndvegi.
„Þessar goðsagnakenndu myndir
eru einskonar óður til gyðjunnar
og hins kvenlega afls. Eg tel nefni-
lega að eigi þúsundáraríkið að verða
að veruleika þurfi mannkynið að
leggja meiri áherslu á kveneðlið sem
leiðandi afl,“ segir Tolli og bætir
við að verkin endurspegli tilfinning-
ar sínar og sál, auk þess að snúast
um dagrenningu í víðtækum skiln-
ingi. „Þau snúast um ljósið og birt-
una enda erum við alltaf á leið inn
í meira ljós.“
Tolli segir að ný viðfangsefni
kalli á nýjan stíl. Því beri sýningin
á Selfossi glöggt vitni. „Ég tel mig
hafa tekið stórt stökk í stíl en auð-
vitað reynir maður að tefla fram'
því besta sem maður hefur yfir að
ráða hverju sinni. Þessi sýning ein-
kennist, hvað mig varðar, af metn-
aði og alvöru. Sjón er hins vegar
sögu ríkari."
Selfossbíó hefur ekki í annan
Morgunblaðið/Júlíus
HÁTT er til lofts og vítt til
veggja í leikhúsinu á Selfossi
eins og Tolli gefur til kynna.
tíma verið vettvangur myndlistar-
sýninga en húsið hefur staðið autt
allar götur síðan það var reist fyrir
um áratug. Tolli segir að sýningar-
rými sé af skornum skammti eystra
og sakir þess hafi hann sótt það
stíft að fá að sýna í húsinu. „Þetta
húsnæði hentar afar vel fyrir mynd-
listarsýningar. Það hefur yfir sér
tímaleysi og goðsagnakenndan blæ
sem er vel við hæfi með tilliti til
TOLLI sýnir nokkrar goðsagnakenndar myndir á Selfossi.
verka minna. Þetta er eins og að
vera staddur í miðri atburðarás."
Leyfið var auðsótt ög vonar Tolli
að þar með hafi verið lagður grunn-
ur að frekari menningarstarfsemi í
bíóinu. „Á þeim tíma sem þetta
húsnæði hefur staðið autt hafa
óteljandi möguleikar á margþættri
menningarstarfsemi farið forgörð-
um. Það er slæmt enda er menning-
in á fljúgandi ferð inn í morgundag-
inn og verður sífellt mikilvægari í
starfsemi bæjarfélaga," segir lista-
maðurinn og bætir við að einu gildi
hvort tilgangurinn sé af viðskipta-
legum toga eða að göfga mannlifið.
Sýningin verður opin í níu daga.
Við opnunina mun Bubbi Morthens
flytja lög sín og ljóð og Mjólkurbú
Flóamanna annast veitingar. Laug-
ardaginn 12. nóvember mun hljóm-
sveitin Súrefni og fjöllistahópur úr
Flensborgarskóla láta að sér kveða
í Selfossbíói.
Listaklúbbur
Leikhúskjallarans
Dagskrá
um Seamus
Heaney
DAGSKRÁ um Seamus Heaney
sem fékk Nóbelsverðlaunin í bók-
menntum í ár, verður haldin í sam-
vinnu við Torfhildi, félag bók-
menntafræðinema við Háskóla ís-
lands, mánudaginn 6. nóvember
kl. 21.
Þar mun Aðalsteinn Ingólfsson
listfræðingur segja frá kynnum
sínum af skáldinu, Martin Regal.
Martin Regal dósent les ljóð eftir
Heaney á ensku og fjallar um þau
út frá athugunum sínum á verkum
hans, Karl Guðmundsson les þýð-
ingar sínar á ljóðum Heaneys og
Thor Vilhjálmsson fjallar um
skáldið. Einnig munu Guðni
Franzson og félagar hans úr Kelt-
unum leika írska tónlist.
Áður auglýst dagskrá um Mad-
ame Butterfly fellur niður að sinni
af óviðráðanlegum ástæðum.
♦ » ♦
Sýningu í
Listhúsi 39
að ljúka
SÝNINGU Sigrúnar Sverrisdóttur
í Listhúsi 39 í Hafnarfirði lýkur
nú á þriðjudag. Sigrún sýnir ein-
þrykk og hefur sýningin staðið
yfir frá 21. október.
Færeysk spenna
Færeyingurínn Jógvan
ísaksen hefur vakið at-
hygli fyrír spennusögur
sínar en tvær þeirra
hafa komið út á ís-
lensku. Að mati Hall-
dóru Jónsdóttur felst
styrkur höfundarins í
því hve auðvelt hann á
með að koma fróðleik
frá sér sem afþreyingu.
ÆREYINGUM hefur tek-
ist það sem okkur íslend-
ingum hefur enn ekki
auðnast; að skrifa inn-
lenda spennusögu, sem gerist í nú-
tímanum og sem auk þess er stór-
góð lýsing á mann- og þjóðlífi í
Færeyjum, og síðast en ekki síst
fyndin. Þetta eru bækurnar Ljúf er
sumarnótt í Færeyjum og Grár
október eftir Jógvan Isaksen. Sögu-
sviðið í báðum bókunum er Þórs-
höfn og við kynnumst bæjarlífinu
þar vel svo sem sérfæreyskum fyrir-
bærum eins og bjórklúbbum, þar
sem söguhetjan Hannis Martinsson
kemur einatt við, m.a. til að afla
frétta. Því líkt og hjá Dan Turéll
hinum danska í Morðbókunum 12
(Mord í morket, Mord pá Malta
o.s.frv.) er sögumaðurinn ölkær
blaðamaður, sem kemst á snoðir
um alls konar brask og ólöglegt
athæfi samborgaranna. Hannis
reynir einn síns liðs að koma upp
um glæpina því lögreglan stendur
ráðþrota gagnvart óútskýranlegum
morðum og mannshvörfum. En rétt
eins og að nafnlausi blaðamaðurinn
hjá Turéll er vinur Ehlers lögreglu-
fulltrúa á Vesturbrún
á Hannis vininn Karl
hjá Þórshafnarlögregl-
unni og þar er kominn
grundvöllur fyrir óop-
inberri samvinnu. Fyrir
alla aðdáendur glæpa-
sagna er það hrein
himnasending að
kynnast Færeyingnum
Hannis og er óskandi
að Jógvan Ísaksen
haldi sem lengst áfram
að skrifa um ævintýri
hans. Fyrri bók Ljúf
er sumamótt í Færeyj-
um hefst á láti gamall-
ar vinkonu Hannis,
Sonju, sem einnig var blaðamaður
og skömmu síðar finnst unnusti
hennar hálsbrotinn. Hannis, sem
flækst hefur víða um lönd og býr
nú í Kaupmannahöfn, fer heim til
Færeyja til að grennslast fyrir um
málið. Leikurinn berst síðan um
allar Færeyjar og lykillinn að gát-
unni er glæsiskúta frá Paragvæ,
sem hefur legið við bryggju í Þórs-
mörk um skeið. Svarið við gátunni
er hið flóknasta og spinnur Jógvan
ísaksen þar mikla og áhugaverða
sögu. Eftir því sem sögumaður
kemst lengra áleiðis í leitinni fjölgar
morðunum og eins gott að Hannis
er óttalaus maður.
Grár október hefst á að Páll
Hansen útvarpsþulur deyr af blá-
sýrueitrun í beinni útsendingu og
böndin berast brátt að fyrirtækinu
Gaia International, þar sem Páll
hafði starfað áður við að selja fólki
hlutabréf í olíuskipum, sem leið til
að lækka skatta. Skemmst er frá
því að segja að fyrirtækið fór á
hausinn og margir töpuðu aleigunni
og ekki síst ríkissjóður, sem hafði
lánað allt að 60-70% af smíðaverði
skipanna. Blaðamaðurinn Hannis
tekur til óspilltra málanna.við að
grafast fyrir um höfuðpaurinn í
Gaia en áður en hann kemst á slóð-
ir Hanus í Rong hafa þrír menn í
viðbót látist á vofeiflegan hátt.
Hannis kemst að því að auk þess
að reka útgerð er Han-
us í Rong trúboði í ein-
um af fjölmörgum sér-
trúarsöfnuðum Fær-
eyja. Eins og í fýrri
bókinni berst leikurinn
víða, meira að segja til
Ítalíu og Sviss, þar sem
Hannis fer að grafast
fyrir um tengsl Hanus
í Rong við ítölsku frí-
múrararegluna P2,
sem telur fjöldann all-
an af fjárglæframönn-
um til félaga sinna.
Ekki er þettá hættu-
laus slóð og Hannis
lendir í mörgum lífs-
háskanum en hann hefur sem fyrr
ráð undir rifi hveiju og kemst meira
að segja að ýmsu með því að hluta
vel á óskalög sjómanna. Það má
hiklaust mæla með þessum hánorr-
ænu spennusögum sem góðri af-
þreyingu, sem auk þess að vera
spennandi eru kryddaðar með fær-
eyskum kveðskap; titlar bókanna
eru einnig sóttir til þjóðskáldsins
J.O.H. Djurhuus. Við íslendingar
komum líka við sögu en aðallega
við að afvatna Færeyinga og er
sögumaður ekki par hrifinn af
hversu landar hans vilja líkjast Is-
lendingum í einu og öllu.
Styrkur Jógvans ísaksen er
hversu gífurlega auðvelt hann á
með að koma fróðleik frá sér sem
afþreyingu. í fyrri bókinni Ljúf er
sumarnótt ( Færeyjum eru magnað-
ar upplýsingar um nasista og síðari
heimsstyijöldina og í Grár október
er röðin komin að ítalskri leynireglu
og Páfagarði. Bækurnar hafa kom-
ið út hjá Uglunni, íslenska kilju-
klúbbnum. Þýðing Ásgeirs Ásgeirs-
sonar virðist góð því textinn er
hnökralaus og á köflum mjög lif-
andi. Þó hlýtur að vera misskilning-
ur að vertshúsið Laurits betjent í
Kaupmannahöfn sé kallað Lárits
þjónn en ekki lögga eins og Hafnar-
stúdentarnir hafa löngum gert rétti-
lega. Og á Ítalíu eru patata fritte
steiktar kartöflur en ekki epli.
Jógvan ísaksen
Latum
okkur sjá ...
Skiptir tónlist einhverju máli?
Ekki er nóg að
tónlist sé vel leikin,
segir Rúnar Vilbergs-
son, ef lélegur hljóm-
burður kemur í veg
fyrir að hún njóti sín.
AÐ getur varla varla verið
tilviljun ein hve tónlist er
stór þáttur í lífi okkar.
Eða hvers vegna skyldi
tónlist vera leikin við flest mikilvæg
tímamót í lífi okkar; við skírn, ferm-
ingu, brúðkaup og jarðarfarir? Og
hvað vekur betur með okkur
hugblæ jólanna en hátíðleg jólalög
og sálmar? Hvað róar bam betur
fyrir svefninn en falleg vögguvísa?
Hvað gefur okkur sterkari tilfínn-
ingu fyrir því að við séum þjóð en
þjóðsöngurinn? Hvers vegna nota
menn tónlist til að tjá djúpa sorg
og mikla gleði? Hvemig væru t.d.
kvikmyndir án tónlistar? Hvers
vegna dansa börn jafnt sem full-
orðnir eftir fjörugri tónlist? Hvers
vegna er talað um að syngja af
gleði? Og hvers vegna er tónlist
notuð til slökunar?
- Vegna þess að tónlist hefur
djúptæk áhrif á okkur. Hún getur
snert hveija taug í líkamá okkar;
hún litar sálarlífíð; hún er eitt mikil-
vægasta tjáningarform mannsins.
Tónlist skiftir okkur með öðrum
orðum mjög miklu máli.
Skiftir tónlistarhús
einhverju máli?
Við íslendingar njótum þess að
eiga hæfileikaríkt fólk í mörgum
greinum tónlistar og hér dafnar
þróttmikið og blómlegt tónlistarlíf
sem notið hefur athygli og viður-
kenningar innan lands sem utan.
Hins vegar eigum við ekki tónleika-
hús með fullnægjandi hljómburði -
reyndar eigum við ekkert tónleika-
hús!
Ekki er nóg að tónlist sé vel leik-
in ef lélegur hljómburður kemur í
veg fyrir að hún njóti sín. Hljóm-
burður er því mjög mikilvægur þátt-
ur í tónlistarflutningi. Að eiga gott
tónlistarfólk en lélegan tónleikasal
er eins og að eiga góða sjómenn
en lélegt skip, eða að geyma mikið
fé á neikvæðum vöxtum. Eins og
að eiga góð hljómflutningstæki en
lélega hátalara; að eiga hraðfleyga
flugvél en of stuttan flugvöll; að
láta vel þjálfaða knattspyrnumenn
keppa á velli sem hefði engin mörk
eða fóðra gæðing á lélegu heyi.
Þegar tónlist er flutt í húsi með
lélegum hljómburði er í raun verið
að kasta verðmætum á glæ. Til sjós
væri það kallað að fara illa með
gott hráefni eða að vannýta auðlind.
Tónverk má líta á sem málverk
sem málað er upp á nýtt í hvert
skifti sem það er flutt. Lélegur tón-
leikasalur byði þá upp á takmarkað
úrval daufra og fátæklegra litatóna
á meðan góður salur gæfi bæði fjöl-
breyttari og ríkulegri liti. í rauninni
er tónleikasalur eins og hljóðfæri.
Hann gefur tónlistinni lit. Góður
hljómburður hefur örvandi áhrif á
tónlistarfólk og áheyrendur likt og
góður áburður á gróður. Menn leika
þá og syngja betur og áheyrendur
njóta betur. Góður hljómburður et-
þannig verðmætaskapandi. Þess
vegna skíftir tónlistarhús miklu
máli.
Höfundur er tónlistarmadur