Morgunblaðið - 23.11.1995, Blaðsíða 8

VIÐSKIPn AIVINNUIÍF
FIMMTUDAGUR 23. NÓVEMBER 1995
íslendingur með doktorspróf í árangursstjórnun stundar ráðgjafarstörf í Bandaríkjunum
Hræðsla starfsmanna
við breytingar er eðlileg
Dr. Guðfínna Bjamadóttir, framkvæmda-
stjóri ráðgjafarfyrirtgekisins LEAD Consult-
ing í Bandaríkjunum kom hingað til lands
í vikunni og hélt fyrirlestur um leiðir til
árangurs í umbótastarfí í ríkisrekstri.
Kjartan Magnússon hitti hana að máli.
GUÐFINNA er 38 ára Kefl-
víkingur. Hún brautskráðist
frá Kennaraháskólanum
1977 og lauk BA prófi í sálfræði
frá HÍ 1986. Hún lauk MA prófi
í atferlisfræði frá Háskólanum í
Vestur-Virginíu 1989 og doktors-
prófi í árangursstjómun (Perform-
ance Management) 1991. Síðan
hefur hún rekið lítið fyrirtæki,
LEAD Consulting, ásamt eigin-
manni sínum, Vilhjálmi Kristjáns-
syni.
-Hvernig vildi það til að þú tókst
að þér ráðgjafarstörf vestan hafs?
Það var í raun eðlilegt framhald
á háskólanáminu í Vestur-Virginíu
þar sem ég fékk tækifæri til að
vinna sem ráðgjafi í fyrirtæki, sem
starfrækt er innan verkfræðideildar
háskólans. Nálgun mín í starfinu
byggðist á því að tengja saman
þekkingu í sálfræði og verkfræði.
Þama öðlaðist ég reynslu og mynd-
aði tengsl við fyrirtæki eins og
Honeywell, General Electric, Com-
ing Glass og Union Carbide. Árið
1991 stofnaði ég síðan fyrirtækið
LEAD Consulting ásamt manninum
mínum en hann hefur mastersgráðu
í opinberri stjómsýslu. LEAD
stendur fyrir nokkra þætti, sem
fyrirtækið leggur megináherslu á
en þau eru, leiðtogahlutverk, gæða-
stjómun, með verkfræðilegu og
sálfræðilegu ívafi, árangur, fram-
þróun og endurmenntun eða árang-
ursstjómun (performance manage-
ment) í einu orði sagt. Frá upphafi
hefur fyrirtækið sinnt árangurs-
stjórnun fyrir banka en að undan-
förnu höfum við í æ ríkari mæli
sinnt verkefnum fyrir opinber fyrir-
tæki og stofnanir.“
Áhersla á sveigjanleika
Guðfinna segir að árið 1993
hafi öll fyrirtæki og stofnanir í
opinberum rekstri í Bandaríkjun-
um verið skylduð til að taka upp
árangursstjórnun. „Eftirspurn
jókst þannig gífurlega eftir þeirri
ráðgjafarþjónustu sem við sérhæf-
um okkur í og nú sinnum við fjöl-
mörgum kennslu- og ráðgjafar-
verkefnum á því sviði fyrir hið
opinbera. Þrátt fyrir þennan kipp
ákváðum við að fjölga ekki starfs-
mönnum en ákváðum í staðinn að
taka upp samstarf við önnur fyrir-
tæki á sama sviði og nú erum við
nettengd við tíu slík. Við veljum
smæðina vegna þess að við viljum
hafa sveigjanleika en lágmarka
yfirbyggingu."
Markviss árangursstjórnun
Þegar Guðfinna tekst á við nýtt
verkefni segist hún ætíð reyna að
gera sjálf úttekt á viðkomandi
fyrirtæki, kynnast starfsmönnum
þess, og koma síðan með tillögur.
„Árangursstjórnun felst í að skil-
greina framtíðarstefnu og mark-
mið stofnunar, mæla og meta
árangur og umbuna starfsmönn-
um. Starfsemin verður þannig
bæði markvissari og skilvirkari.
Eg kenni stjórnendum og öðrum
lykilmönnum í hópi starfsmanna
Morgunblaðið/Ásdís
„ÁSTANDIÐ er orðið slæmt
ef starfsfólkið kemur í vinn-
una af gömlum vana,“ segir
Guðfinna Bjarnadóttir,
framkvæmdasljóri LEAD
Consulting.
að tileinka sér nýja tækni og kerfis-
bundnar aðferðir til að ná þessum
markmiðum."
Guðfinna telur að margt sé svip-
að með ríkisrekstri á Islandi og í
Bandaríkjunum. „íslendingar eru
þó mun betur settir en Bandaríkja-
menn vegna smæðarinnar. Hér eru
allar boðleiðir mun styttri og því
er hér einstakt tækifæri til að til-
einka sér hið besta af reynslu ann-
arra þjóða. Ég hef ekki kynnt mér
ríkisreksturinn hér þannig að ég
get ekki.ráðlagt um einstök atriði.
Fyrst þarf að meta ástandið eins
og það er. Ástandið er orðið slæmt
í ríkisstofnun ef starfsfólkið kemur
í vinnuna af gömlum vana. Það
er slæmt fyrir það sjálft, vinnuveit-
andann og viðskiptavinina. Stjórn-
andinn þarf að skapa skilyrði til
að öllum starfsmönnum gefist
kostur á að leggja sitt af mörkum
í þágu þeirra markmiða, sem stefnt
er að í stofnuninni.“
Hræðslan við breytingar
Guðfinna er ánægð með það sem
hún sá og heyrði á ráðstefnu fjár-
málaráðuneytisins og telur hana
tvímælalaust vera spor í rétta átt.
„Erindi Ruthar Richardsons, fyrr-
verandi fjármálaráðherra Nýja-
Sjálands, var stórmerkilegt og ég
var þakklát fyrir að fá að hitta
hana augliti til auglitis. í ráðgjafa-
bransanum í Bandaríkjunum er
mikil virðing borin fyrir Ný-Sjá-
lendingum og þeim breytingum,
sem þeir hafa gert á ríkisrekstrin-
um og oft er vísað til þeirra sem
fyrirmyndar. Viðbrögð forsvars-
manna BSRB við ræðu Richard-
sons og hugmyndum hennar um
breytta starfsmannastefnu ríkisins
voru harkaleg en þó mjög skiljan-
leg. Manneskjan hræðist hið
óþekkta og þegar minnst er á
breytingar hugsa allir hið sama:
„Hvað verður um mig?“ í slíkum
tilvikum er mikilvægt að starfs-
menn og stjómendur finni sameig-
inlegan flöt til að vinna út frá.
Framtíðarsýn ríkisrekstrar gæti
. verið einfalt og skilvirkt kerfi, sem
sameinar mannlega þáttinn og
góðan rekstur, “ segir Guðfinna.
m/vsk

• Lítið, létt og einfalt í notkun
» Hægt að tengja við síma og símsvara
• 16 þrepa grátónar
• 3 stillingar á myndgæðum
• íslenskar leiðbeiningar
Söluaðilar:
ÍÁTæknival OPTSMA
Skelfunnl 17-S: 568 1665 ÁRMÚIA 8 - 5 588-9000
OKI
Tækni til tjáskipta

Torgið
Breytt viðhorf til ríkisrekstrar
RÍKISREKSTURINN hefur löngum
verið gagnrýndur fyrir að vera
óhagkvæmur og óskilvirkur og það
ekki að ófyrirsynju. Stjórnmála-
menn hafa óspart notað hug-
myndaflug sitt til að bæta nýjum
verkefnum á ríkissjóð og afla nýrra
tekjustofna en lítt hugsað um að
hagræða í þeim rekstri sem fyrir
er. Ríkisbúskapur þróaðist lengi
með tilviljanakenndum hætti og
góðæri urðu jafnvel að þjóðar-
ógæfu þar sem þau gáfu stjórn-
málamönnunum ný sóknarfæri í
ríkissjóð.
Þetta virðist þó vera að breyt-
ast. Eftir tvo áratugi nær óslitins
hallarekstrar virðast stjórnmála-
menn loks hafa áttað sig á að við
svo búið má ekki standa. Margt
bendir til að þeim sé nú meiri al-
vara en oft áður í að ná jafnvægi
í rekstri ríkisins.
Um leið og niðurskurðarhnífur-
inn er brýndur sem aldrei fyrr reyna
stjórnvöld að hvetja til umbóta í
opinberum rekstri. Ráðstefna um
nýskipan í ríkisrekstri, sem haldin
var í fyrradag, er dæmi um slíkt.
Slíku bera að fagna enda eiga
skattgreiðendur heimtingu á að
það fé, sem ríkið tekur af þeim
með valdboði, sé vel nýtt.
Fjármálaráðherra sagði á ráð-
stefnunni að meginmarkmiðin með
endurskoðun ríkisrekstrarins væru
tvö: Að haga skipulagi og starfsemi
ríkisins þannig að það geti sinnt
lögbundnum skyldum sínum við
borgarana á eins hagkvæman,
skjótvirkan og öruggan hátt og
kostur er og að opinber þjónusta
verði svo skilvirk að hún gefi fyrir-
tækjum forskot í alþjóðlegri sam-
keppni. Ráðherrann nefndi að tölu-
verðar umbætur hefðu átt sér stað
hjá ríkinu á síðustu árum og nefndi
sérstaklega útboð, breytingar á
fjárlögum og ríkisreikningi, fram-
kvæmd einkavæðingar, aukna
samkeppnisvitund hjá hinu opin-
bera og breytingar á eignaumsýsiu
ríkisins.
Tveir þingmenn stjórnarand-
stöðunnar, Margrét Frímannsdótt-
ir, formaður Alþýðubandalagsins,
og Össur Skarphéðinsson, þing-
flokksformaður Alþýðuflokksins,
voru fengnir til að tjá sig um efni
ráðstefnunnar og hugmyndir ráð-
herra um breytingar. Auðvitað hik-
uðu þau ekki við að gagnrýna ríkis-
stjórnina fyrir ýmis verk hennar en
það vakti þó nokkra athygli ráð-
stefnugesta hve jákvæð þau voru
gagnvart ýmsum hugmyndum um
bættan ríkisrekstur, sem kynntar
voru. Það var rétt ákvörðun að fá
þau til að tjá sig á ráðstefnunni
enda er Ijóst að ef gera á róttækar
þreytingar á ríkisrekstri og selja
opinber fyrirtæki er afar æskilegt
að um það náist víðcæk pólitísk
sátt.
Margrét sagði til dæmis að í al-
þjóðlegum samanburði gætu ís-
lendingar státað sig af nokkuð
góðu ríkiskerfi en það þýddi þó
ekki að ekki mætti gera betur.
Engar deilur væru um það milli
stjórnmálaflokkanna að vinna þyrfti
markvisst að því að draga úr halla
ríkissjóðs en það væri hægara sagt
en gert og sterk bein þyrfti til að
standa gegn vel skipulögðum
þrýstihópum. „Það er því mikil
nauðsyn að koma á markvissri for-
gangsröðun verkefna hjá ríkinu og
sú forgangsröðun er tvíþætt. í
fyrsta lagi þarf að ákveða hvaða
verkefnum ríkið á að sinna og
hvaða verkefni eru betur komin hjá
öðrum aðilum í þjóðfélaginu. Við
eigum að vera óhrædd að láta verk-
efni frá ríkinu sé þess kostur, eink-
um þau sem atvinnulífið, sveitarfé-
lög eða félagasamtök geta sinnt.
Hins vegar eru margir málaflokkar
sem ríkið getur ekki falið öðrum
nema að takmörkuðu leyti eins og
t.d. mennta- og heilbrigðismál,
ýmis félagsmál og umhverfismál,"
sagði Margrét.
Þessi orð koma úr óvæntri átt
og fyrir nokkrum árum hefði verið
óhugsandi að þau kæmu frá for-
manni Alþýðubandalagsins. Sá
flokkur hefur hingað til verið þekkt-
ur fyrir að vilja hækka ríkisútgjöld
og þar með skatta (auka sam-
neyslu) og hugmyndir um tilfærslu
verkefna frá ríki hafa verið nær
óþekktar á þeim bæ. Eigi þessi
skoðun upp á pallborðið hjé öðrum
þingmönnum Alþýðubandalagsins
er Ijóst að gleðileg viðhorfsbreyt-
ing hefur orðið í flokknum. Orð
Margrétar gefa til kynna að þar
sé á ferðinni víðsýnn stjórnmála-
leiðtogi, sem tilbúinn sé að skoða
hugmyndir um einkavæðingu með
opnum huga.
KM