Morgunblaðið - 28.11.1995, Qupperneq 6

6 B ÞRIÐJUDAGUR 28. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Hvílík
breyting!
ERLA Sigurðardóttir og Herdís Egilsdóttir.
Nýjar bækur
• MAGNAÐAR minjar, íslensk
þýðing á verðlaunabók fyrir ungl-
inga eftir ástralska höfundinn Gary
Crew er komin út. Þetta er fjórða
bókin í bókaflokknum Erlendar
verðlaunabækur. Á síðastliðnu ári
sendi Lindin frá sér þijár verð-
launabækur frá Ástralíu fyrir börn
og unglinga en það voru sögumar
Hefnd villimannanna, Óradís og
Geimpúkar.
í kynningu segir: „Magnaðar
minjarer söguleg skáldsaga sem
byggist að hluta til á sannsöguleg-
um atburðum. Nokkrir unglingar
eru í skólaferðalagi og einn þeirra
finnur mjög dularfullar minjar, m.a.
pott sem geymir nokkra sérkenni-
íega gripi, þar á meðal mannshönd
' og sérkennilegan hring. Gripimir
era sendir til rannsóknar þar sem
vísindamenn reyna að rekja sögu
þessara undarlegu gripa. Smátt og
smátt koma fleiri atriði í ljós sem
varpa ljósi á þessa undarlegu sögu
og þar koma við sögu persónur úr
löngu liðnum tíma.“
Gary Crew er margverðlaunaður
höfundur og verk hans hafa hlotið
mikið lof bæði í heimalandi hans
ogerlendis. Magnaðar minjar fékk
m.a. áströlsku verðlaunin „Book of
the Year: Older Readers" árið 1991
og var tilnefnd til bandarísku Edgar
Allan Poe verðlaunanna fyrir
spennusögur.
Útgefandi erLindin hf. Þýðandi
er Guðni Kolbeinsson.
• KRÓKÓDÍLAR gráta ekkier
eftir verðlaunahöfundinn Eiías
Snæland Jónsson. Bókin er sjálf-
stætt framhald sögunnar um Davíð
og krókódílana. Elías hefur að
auki áður skrifað unglingasögumar
Haltu mérfast! og Brak ogbrest-
ir sem hlaut íslensku bamabóka-
verðlaunin 1993.
í kynningu frá úgefanda segir:
„Krókódílargráta ekkier spenn-
andi, skemmtileg og raunsönn
saga.“
Útgefandi er Vaka-Helgafell.
Krókódílar gráta ekki er 158 blað-
síður að lengd. Hönnun og umbrot
bókarinnar fór fram hjá Vöku-
Helgafelli. Prenthönnun hannaði
kápu en Prentmyndastofan annað-
ist filmuvinnslu. Krókódílar gráta
ekki kostar 1.490 krónur.
• BJÖRGUNARBÓKIN Útkallís-
lenska neyðarlínan eftirÓttar
Sveinsson er komin út. í bókinni
Útkall íslenska neyðarlínan segja
björgunarmenn og þeir sem bjargað
var úr lífsháska
v frá reynslu sinni.
Höfundurinn hef-
ur að mestu leyti
spunnið frásagn-
imar saman í
fyrstu persónu.
í einni frásögn
bókarinnar er því
lýst er hjón hröp-
uðu með vélsleða
20 metra niður í hyldýpissprangu
á Snæfellsjökli. Þar koma við sögu
slysavarnafélagsmenn, aðrir björg-
unarmenn og læknir sem þurfti að
síga í jökulsprangu, án þess að
hafa nokkru sinni gert slíkt áður,
til að hlúa að limlestum manninum.
Þessi frásögn var valin af þekktasta
sjónvarpsþætti sinnar tegundar í
heiminum, Rescue 911, til kvik-
myndunar hér á landi síðastliðið
sumar. 15 mínútna þáttur verður
sýndur á næstunni í öllum Banda-
ríkjunum og síðan í 60 löndum á
næsta ári, þar á meðal Islandi.
Sér myndakafli er í bókinni frá
kvikmyndun Rescue 911 síðastliðið
sumar. Útgefandi er íslenska bóka-
útgáfan.
• HVERNIG á að búa til falleg
vinabönd er heiti á föndurbók eftir
Moira Butterfield í þýðingu Ás-
laugar Benediktsdóttur.
„Efþið eruð byrjendur þá mun
það koma ykkur á óvart hversu
fljót þið eruð að komast upp á
lagmeð að búa til ótrúlega falleg
vinabönd sem munu gleðja vini
ykkar“.
Útgefandi er Skjaldborg hf.
Verð 790 kr.
BOKMENNTIR
Sögur
VEISLAN í
BARNAVAGNINUM
Texti: Herdís Egilsdóttir
Myndir: Erla Sigurðardóttir
Vaka- Helgafell 1995-26 síður.
„HVÍLÍK breyting hefír ekki orð-
ið á viðhorfum til búnings bama-
bóka hin síðari ár,“ sagði bók-
menntafræðingur við háskólann við
mig í gær og augun geisluðu af
fögnuði. Við voram stödd við glæsi-
borð, sem Vaka-Helgafell hafði
skreytt með gersemum í tilefni tíu
ára afmælis Verðlaunasjóðs ís-
lenskra barnabóka. Já, hafi þeir
þökkTyrir sinn þátt í þessari þróun,
þeir Ármann Kr. Einarsson og Ólaf-
ur Ragnarsson. Þeir réðust ekki
aðeins, með stofnun sjóðsins, gegn
hugsunarhættinum aílt er börnum
bjóðandi, heldur höfðu þá dirfsku
að flytja ,jólin“ til vors, - bjarga
góðri bamabók frá fálmkénndu
vali þess sem í jólaönn hefir engan
tíma til þess að ígranda, hvað hann
grípur í hendur. Hvað hæfir líka
betur barnabók en vorið? I ár er
sjóðurinn örlátur, minnist afmælis
síns bæði vor og haust, verðlaunar
nú bók fyrir yngsta hópinn — þenn-
an sem enn stautar — þarf jafnvel
hjálp mömmu og pabba, stóra syst-
BOKMENNTIR
Barnabók
EKKERT AÐ ÞAKKA
eftir Guðrúnu Helgadóttur.
Kápa og myndir:
Kristín Ragna Gunnarsdóttir.
Vaka-HelgafeU, 1995 -124 s.
SAGAN segir frá Evu og Ara
Sveini sem era sjö ára þegar ævin-
týri þeirra gerist. Um-
hverfið er Reykjavík.
Amma Lára tekur á
móti þeim þegar þau
koma úr skólanum.
Amma Lára - sem er
bara amma í þykjust-
unni - er eins og fleiri
ömmur Guðrúnar,
elskuleg og skilnings-
rík, en líka gamaldags
eins og vera ber. Fjöl-
skyldur þeirra Evu og
Ara Sveins era mjög
ólíkar. Eva býr ein
með mömmu sinni en
á í samkeppni um
óskipta athygli
mömmu við ungan
mann sem henni líst ekki meira
en svo á. Pabbi drengsins er hins
vegar staðráðinn í að verða þing-
maður með tilheyrandi bægsla-
gangi.
Dag nokkurn á leið heim úr
skólanum sjá krakkarnir einhveija
menn henda tösku út úr bíl-
glugga. Forvitnin rekur þau til að
kanna málið nánar og síðan reyna
þau að skila töskunni til lögregl-
unnar. Þegar löggan vill ekkert
með einhverja ómerkta tösku hafa,
burðast þau með hana heim og
geyma í gömlu kolageymslunni.
ur eða bróður, til þess að ráða í
þann heim er að baki stafanna leyn-
ist. Það gleymist oft, hver þraut
það er að ná valdi á stöfum, raða
þeim svo úr verði orð. Annar höf-
undur bókarinnar lýsti þessu vel,
er hann sagði okkur frá 6 ára snáða
sem sat í skólastofu með bók fyrir
framan sig og glímdi við þennan
galdur. Hann hrópaði dag einn full-
ur undrunar: Herdís, - Herdís! Það
kemur saga útúr mér! Hvílík gleði
fyllir ekki bijóst kennara, þá bam
nær slíkum þroska.
Bókin segir frá einum degi í lífi
Ellu, fimm ára hnátu, deginum þeg-
ar hún varð fullorðin. Litli bróðir
er svo lasinn, að mamma verður
að vera heima. Á slíkum degi freist-
ar jafnvel sól ekki til leikja. Og þá
skeður það: Byrði hins fullorðna er
lögð á hennar herðar,- innkaupaferð
í bakaríið. Ella áminnir mömmu að
gæta litla bróður vel, og þýtur af
stað, meira að segja með buddu í
vasa! Köttur grannans skilur ekki
asann á Ellu — skreflengd hennar
með dúkkuvagninn í engu samræmi
við það sem hann þekkti til þessar-
ar vinkonu sinnar: - blíðustroka;
leikja í tímalausu rúmi. Hvernig
átti líka köttur að skilja að lítil,
elskuleg telpa gekk innum dyr í
gær, en út í dag kemur, sama ver-
an, sem ábyrgðar mikil fullorðin
kona? Hann skildi ekki blessaður,
að einn dagur í lífi manns getur
verið skil milli bernsku og fullorð-
insára, læddist því með veskið, sem
Þegar loks er búið að skera gat á
töskuna kemur í ljós að hún er
full af peningum. Hvað gera börn
sem finna fulla tösku af pening-
um? Höfundur bregður hér á leik
og býr til nokkurs konar ævintýri
úr lífi nútímabarna sem geta
skyndilega glatt ótal marga með
því að senda þeim peninga. Við-
brögð barnanna eru skemmtileg
og það er auðvelt að setja sig inn
í hugarheim þeirra. Þau leita að
þeim sem þurfa á hjálp að halda
og gleðja þá án þess
að láta vita hveijir era
þar á ferð. Ekki vant-
ar heldur spekings-
legar athugasemdir
krakkanna um lands-
ins gagn og nauðsynj-
ar. Boðskapur sög-
unnar er sá að gleði
sú sem peningar veita
sé skammvinn og
jafnframt að laun
heimsins séu van-
þakklæti.
Sagan er lipurlega
sögð og á góðu máli
en höfundur hefur oft
sagt sögur á fyndnari
máta en þessa þó að
við og við komi fram skemmtileg
tilþrif. Eina persónan sem er gerð
svolítið skopleg er þingmaðurinn
væntanlegi. Hann situr fastur í
fína jeppanum og allir símamir
era gagnslausir í hríðinni og það
skömmu eftir að hann hefur lent
í vondu veðri upp á heiði og kalið
á tánum. Einhvern veginn á les-
andinn von á að Guðrún Helga-
dóttir kitli hláturtaugarnar meira
en henni tekst að gera í þessari
sögu, einkum þar sem tilefnin eru
næg.
Sigrún Klara Hannesdóttir
hnátan missir á gangstéttina, inn í
ijóður og „breytir" því í mús.
Manstu, hve erfitt var að
þramma um í buxunum hans pabba
eða kjólnum hennar mömmu, þó
maður stækkaði ekkert smáræði við
að fara íþau? Ella litla fær að reyna
þennan dag, að það er hreint ekki
auðvelt að vera fullorðin — bera
ábyrgð. En með hjálp Lalla, syni
bakarans, eru vonbrigðin ogþyngsl-
in öll yfirstigin, sól og gleði kyssir
tár af kinn, og gangstétt þorpsins
breytist í veizluborð, börnum; fugl-
um og ketti til slíks hátíðaboðs að
engu áður líktist. Meira að segja
kisi gleymir „músinni" sinni, budd-
unni, á veizluborðinu, er hann skríð-
ur frá til þess að láta þreytuna,
eftir ofátið, líða úr sér í væram
svefni.
BOKMENNTIR
S ö g u r
MEÐANSKÚTAN
SKRÍÐUR
Höfundur: Eyvindur P. Eiríksson.
Myndskreyting: Margrét E. Laxness.
Mál og menning 1995 - 131 síða.
HÉR ERU þær aftur á för sögu-
hetjurnar úr bók höfundar í fyrra:
Á háskaslóð. Enn er sumar; enn
skólafrí og enn Beggi og Toggi á
för með pabba sínum, Skabba,
kennaranum, á seglbátnum Blika
um Eystrasalt. Sá er þó munur á,
að nú fær Toggi að segja söguna.
Víst er um það, að æsileg er för
þeirra feðga, sem áður, - ævintýrin
mörg sem þeir lenda í. Keimlík þó
hinum fyrri: bárátta
við þijóta, sem eru að
smygla ólyfjan. Höf-
undi er auðsjáanlega
náttúruvemd ofarlega
í huga, og líka hraust-
ar sálir í hraustum lík-
ama. Slíkt er lofsvert.
I ljós kemur, að
margt sem í fyrri bók-
inni virtist rétt, reynist
rangt til getið, - goð
falla af stalli, til dæm-
is Wilhelm og lið hans,
virðulega skipið Brúnó
breytist úr rannsókn-
arskipi í fleytu skúrka.
Já, öldur rísa og hníga,
- og Toggi, blessaður,
lendir í hinum mesta
lífsháska, er Öri, Skalli og Kúrt
taka að þjarma að honum, já, svo
illa.að snáðinn þarf á sjúkrahús.
Bræðurnir eru undrasnjallir við
að koma sér í vandræði. Komi þeir
í höfn, sjái skemmu eða skúr, þá
rísa óðar á þeim hárin sem á ketti
er sér bráð. Slík áhrif hafa á þá
líka allir náungar, sem binda hnúta
sína öðruvísi en annað fólk. Því er
líf þeirra eilíf spenna, svo tápmikl-
Herdís lýsir þessu af fimi hins
reynda penna, fyndin, kærleiksrík,
enda spinnur hún svo, að úr verður
verðlaunagullþráður.
Þá era það myndirnar hennar
Erlu. Þar er heldur enginn viðvan-
ingur á ferð, listakona, sem augað
kann að gleðja. Ég horfði á mynd-
listarmann, fagurkera, handfjatla
bókina. Augun ljómuðu og í hrifni
sagði hann við mig: Þessa bók verð-
ur sonur minn að eignasti. Já, hér
er ekki kastað til höndum, þær
hreinlega tala og hlæja framan í
mann, myndirnar; bjóða upp í gleði-
dans.
Til hamingju stöllur og mættum
við fá meira að sjá og heyra! Enn
ein skrautfjöður í flugvæng Vöku-
Helgafells. Innileg Þökk.
Sig.Haukur
um krökkum ætti ekki að leiðast
lesturinn.
Nú, strákarnir hafa elzt um eitt
ár frá fyrri bók, - hvolpavitið auk-
izt, líka hjá Línu, og höfundur kem-
ur Begga á seglskip í eigu Svend-
borg Museum. Skipið er í umsjá
föður Línu, á að laða útlendinga til
umhugsunar um fyrri tíð. Vissulega
góð vist fyrir strák, sem skotinn er
í stelpu leiðangursstjórans. Ekki
má gera upp á milli bræðra, það
veit höfundur, svo hann gefur fyrir-
heit um að Toggi komist á alvöra
rannsóknarskip með Svarti og liðs-
mönnum hans að ári.
Toggi kemst að því, hjá föður
sínum bjórdrukknum, að eitthvað
er athugavert við hjónaband for-
eldra þeirra bræðra, „stundargam-
an“ og dóttir hennar leidd til sögu,
svo gransemdir vakna
um að pilsaþytur þeirra
leiki um næstu bók.
Höfundur segir vel frá,
en mér finnst hann
gleyma sér við smáatr-
iðin um of. Hraði sög-
unnar minnkar við
slíkt. Þó er þessi bók
beinskeyttari en hin
fyrri. Málið er kjarnyrt,
og áðeins einu sinni
rakst eg á meinloku í
stílnum: Skrýtið hvað
margs konar furðuleg
dýr eru til. sum meira
að segja löngu útdauð.
(54). Höfundur kann
mál ungra gæja, sumt
hreinlega skildi eg
ekki, t.d. orðið „piprar“ (notað um
menn).
Eitt er víst, höfundur hefir gam-
an af að segja sögu, er firnafróður,
og hraustir krakkar munu fagnandi
fylgja honum í þessari bók. Myndir
Margrétar eru mjög vel gerðar, -
mættu vera fleiri. Frágangur bókar
allur útgáfunni til sóma.
Sig. Haukur
Fullur poki
af peningum
Þanin segl
Guðrún
Helgadóttir
Eyvindur P.
Eiríksson