Morgunblaðið - 22.12.1995, Blaðsíða 8

8 C FÖSTUDAGUR 22. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FERÐALÖG
FERÐAPISTILL
Starfsþjálfun þyrfti
að komast í tísku
Morgunblaðið/RAX
HÉR SÉST hópur ferðamanna baða
sig í Víti í Oskju.
ÞAÐ ER margt í tilveru okkar sem
lýtur tögmálum tískunnar. Tískan
stýrir klæðaburði, vali á innan-
stokksmunum híbýla, útliti bygg-
inga, afþreyingu í tómstundum og
jafnvel vali á sumarleyfisstöðum.
Tískan hefur áhrif á hvað það er
sem við tökum okkur fyrir hendur
og einnig á það sem við segjum
og hugsum. Ákveðin málefni eru
efst á baugi um tíma og það er
enginn maður með mönnum nema
að geta lagt sitt til málanna. Þann-
ig hefur ferðaþjónusta verið í tísku
í heiminum nú um nokkurt skeið.
Efnahagskreppur og atvinnuleysi
herja á mörg samfélög og mörg
leita lausna í ferðaþjónustu, einni
vinsælustu atvinnugrein nútímans.
Starfsþjálfun og tíska
Þó orð séu til alls fyrst eru þau
á stundum nokkuð innantóm. Um-
ræðan stendur þó fyrir sínu og sú
athygli sem fæst með aðstoð tísku-
bylgja. Menntun og fræðsla í ferða-
þjónustu eru dæmi um hugtök, sem
nú eru í tísku. Hvar sem ferðaþjón-
ustu ber á góma er rædd nauðsyn
þess að styrkja undirstöðumar með
menntun og fræðslu. í kjölfarið
hefur framboð á menntun í ferða-
þjónustu hér á landi aukist gífur-
lega og fjöldi nemenda eykst stöð-
ugt. í dag virðist vera í tísku að
fara í ferðamálaskóla.
Starfsþjálfun er hinsvegar hug-
tak, sem ekki hefur náð upp á pall-
borð tískunnar þó á því væri vissu-
lega þörf. Nú segja kannski margir
að lítil þörf sé á starfsþjálfun vegna
QölbrejAts námsframboðs í grein-
inni. Þeir sem ljúki námi í tilteknum
skólum hljóti að skila sér inn í at-
vinnulífið og bera með sér þá þekk-
ingu sem til þarf. En skila
nemendur í ferðamála-
fræðum sér inn í starfs-
greinina og hver eru
tengsl menntunar og
starfsþjálfunar?
Á ráðstefnu, sem hald-
in var í Mývatnssveit fyr-
ir skömmu um uppbygg-
ingu ferðaþjónustu á jað-
arsvæðum setti vinnu-
hópur fram hugmyndir
um hvetja þyrfti að mennta. Þar
má helst nefna starfsfólkið í at-
vinnugreininni en einnig íbúa
landssvæða, sem ferðamenn sækja
heim svo og opinber yfirvöld s.s.
sveitarstjómarmenn. Þessir hópar
þurfa að fá upplýsingar um grein-
ina og það hver „söluvara" tiltekins
svæðis sé. íbúar á ferðmannasvæð-
um eru mjög oft óbeinir þátttak-
endur í ferðaþjónustu og sveitar-
stjórnarmenn þeir sem hafa
ákvörðunarvald í veigamiklum
þáttum, sem snerta uppbyggingu
ferðamannastaða. Vinnuhópurinn í
Mývatnssveit taldi of lítið framboð
í námi í ferðaþjónustu úti á lands-
byggðinni. Uppbyggingin ætti sér
stað í Reykjavík. Þó er það svo að
fjölmargir framhaldsskólar hafa
komið upp ferðamálabrautum og
gildir það einnig um landsbyggð-
ina. í Reykjavík eru hinsvegar 3
sérhæfðir ferðamálskólar en lands-
byggðin nýtur góðs af margvísleg-
um námskeiðum.
Aðsókn í ferðamála-
skólana í Reykjavík er góð
og nemendafjöldi eykst
stöðugt. Ferðamálabrautir
jjölbrautaskólanna virðast
einnig ganga vel. Mest er
um að yngra fólk sæki í
skólana, en einnig situr
þar fólk, sem vinnur nú
þegar í greininni; Aðsókn
að styttri gnámskeiðum
er hinsvegar sögð slakari, þátttak-
endur 5-10 talsins. Þó eru þetta
námskeið sem ætluð eru starfsfólki
í ferðaþjónustu. Ef þetta er rétt
má spytja hver ástæðan sé og í
framhaldi af því hvort svona nám-
skeið séu rétti vettvangurinn til
þjálfunar starfsfólks. Hafa smærri
fyrirtæki ekki bolmagn til að senda
starfsfólk á námskeið, eða er áhugi
hreinlega ekki fyrir hendi? Og hvað
með stærri fyrirtæki, er starfsfólk
þar betur menntað og þykir því
ekki ástæða til að auka sérþekk-
ingu þeirra á faginu?
Ef niðurstaðan er sú að nám-
skeið utan vinnustaða þjóni ekki
tilganginum, ætti þá ekki frekar
að styrkja stöðu skipulegrar starfs-
þjálfunar? Starfsþjálfun eins og hún
þekkist erlendis hefur ekki náð vin-
sældum á Islandi. Erlendis er al-
gengt að fyrirtæki sæki inn í há-
skóla eftir starfsfólki. Þessir ein-
staklingar eru ráðnir í ákveðnar
stöður en njóta Jjeirra forréttinda
fram yfir okkur Islendinga að fara
fyrst í gegnum langt ferli þar sem
hver eining fyrirtækisins er kynnt.
Forréttindi er vissulega rétta orðið
því með þessu móti fá nýir starfs-
menn tækifæri til að kynnast fyrir-
tækinu frá grunni, skilja og skynja
menningu og starfsaðferðir fyrir-
tækisins og bæta við eigin þekk-
ingu. Starfsþjálfuninni má líkja við
nám í skóla, því nýir starfsmenn
þreyta próf í áföngum og færast
stig af stigi innan fyrirtækisins.
Með þessu móti er viðkomandi bú-
inn undir að nýta eigin
þekkingu til ákvarðana-
töku og hugmyndasmíði,
út frá eigin forsendum
en í takt við starfsemi
fyrirtækisins.
Styrkja þarf stöðu
skipulagðrar
starfsþjálfunar
Með starfsþjálfun er
ekki gert lítið úr námi
viðkomandi einstaklings.
Námið nýtist betur en
ella, en kemur ekki í stað
þess að starfsmenn læri
hlutverk sín á vinnustöð-
um. Flestir þeir sem
starfa { greininni í dag
hafa öðlast reynslu og
þekkingu í starfí. Enn
sem komið er hefur at-
vinnugreinin ekki tekið
við nema litlum hluta
þeirra einstaklinga, sem
sótt hefur það ferðaþjón-
ustunám, sem í boði er.
Það er óskandi að sá hóp-
ur fari stækkandi í framtíðinni,
hinsvegar má leiða að því líkum að
atvinnurekendur muni einnig halda
áfram að sækja starfsfólk inn á
önnur svið menntunar. Það kallar
enn frekar á eflingu skipulegrar
starfsþjálfunar.
Niðurstaðan er í raun sú að í ljósi
kröfu um aukna menntun og
fræðslu ætti að stórefla starfsþjálf-
un innan fyrirtækja, ef sjálfstæð
og tilfallandi námskeið henta
starfsmönnum illa. Vel upplýst
starfsfólk er ein besta auglýsing
fyrirtækis. Seta á námskeiðum get-
ur verið liður í þjálfuninni, en það
sem gerir gæfumuninn er hið kerf-
isbundna ferli, þ.e. að stefnt er að
ákveðnu marki og því náð á skipu-
legan og fyrirfram ákveðinn hátt.
Það væri því ekki úr vegi að koma
starfsþjálfun í tísku. ■
Höfundur er ferðamálafræðingur.
Sigríður Þrúður
Stefánsdóttir
Rúm 60% íslendinga ferð
uðust um ísland í sumar
UM 120 þúsund landsmanna fóru
í ferð um ísland í sumar skv.
könnun sem Hagvangur gerði
fyrir Ferðamálaráð Islands. Fólk
dvaldi að meðaltali rúmlega 12
daga í ferðinni og meðaleyðslan
á mann var 2.354 krónur á dag.
Samkvæmt því notuðu íslending-
ar á ferð um ísland um 3,5 millj-
arða króna síðasta sumar.
„Þetta eru svipaður fjöldi og
ferðaðist um landið í fyrrasum-
ar. Það kemur í raun á óvart
þvl maður hefði haldið að lýð-
veldishátíðin sumarið 1994,
hestamót og fleiri viðburðir
skekktu myndina það sumarið.
Maður gleðst því yfir því að sami
fjöldi var á ferð síðasta sumar,“
segir Magnús Oddsson, ferða-
málastjóri. „Annað vakti athygli
mína. Eg hefði haldið að eyðslan
væri meiri nú en síðasta sumar.
Það eru alltaf að koma fram
nýjungar sem miða að því að
freista ferðamanna auk þess sem
virðisaukaskattur á gistinguna
var ekki kominn inn í verðlagið
sumarið 1994. Á móti kemur
greinilega að matarverð hefur
lækkað auk þess sem meira er
um tilboð í gistingu. Það er
meiri möguleiki nú á þvi að ferð-
ast ódýrt.“ ■
Komu sem bakpokaferðalangar og selja nú íslandsferðir
Unniö nö ungverskri
leiðsögubók um íslnnd
SALA Íslandsferða verður í náinni
framtíð markvissari en hingað til.
Hjónin Istvan og Ágnes Kiss reka
ferðaskrifstofu í Búdapest, sem nær
eingöngu helgar sig sölu á ferðum
til Islands. Þau vinna nú að útgáfu
leiðsögubókar um ísland á ung-
versku, en slíkar bækur hafa ekki
verið fáanlegar í Ungverjalandi frek-
ar en annað upplýsingaefni um ís-
land.
Ágnes og Istvan komu
fyrst til íslands árið 1991 sem
bakpokaferðalangar og hrif-
ust af Jandi og þjóð, svo mik-
ið að Ágnes lét af starfi sínu
sem verkfæðingur og rekur
nú ferðaskrifstofuna, Tóni
Túra Travel Agency. Istvan
er lögfræðingur og hefur líka
mikil afskipti af reksti ferða-
skrifstofunnar.
Ágnes og Istvan segja að
fyrsta árið hafi sala íslands-
ferða gengið best, 60 manns
hafi þá keypt sér far til lands-
ins hjá þeim. Næsta ár var
svipað, en í ár hafi verið
minna um að vera vegna lé-
legra efnahagsástands í Ung-
veijalandi. „Það hefur líka
verið erfitt að fá flugmiða,"
segir Ágnes. „Við reyndum
ýmsar leiðir, Kaupmannahöfn, Vín,
London og fleiri staði. Þetta hefur
verið vandamál því bókunartími
flugfélaganna er mun styttri en bók-
unartími flestra farþega."
Tóni Túra Travel Agency er að
sögn Kiss hjónanna eina ferðaskrif-
stofan í Ungveijalandi sem sérhæfð
er í sölu íslandsferða, og í raun sú
eina sem selur sérstakar ferðir til
íslands. „Við erum að selja tiltölu-
lega dýrar ferðir,“ segir Ágnes, „en
með því að halda umfangi skrifstof-
unnar og öllum yfírkostnaði niðri,
getum við boðið lægra verð en ella.
Það bætir líka þjónustuna að við
erum sérhæfð í sölu íslandsferða."
Ævintýragjarnir og feröavanir
Ungveijar sem koma til íslands
eru að sögn Ágnesar og Istvans yfir-
leitt í eldri kantinum, ævintýragjarn-
ir og ferðavanir. Ekki endilega fjár-
sterkir heldur „fólk sem safnar fyrir
ferðalaginu og vill fá mikið út úr
því.“ Enda sé það í náttúru Ung-
veija að ferðast.
Ungverska leiðsögubókin um ís-
land kemur út í Búdapest í mars á
næsta ári. Bókin verður um 220
blaðsíður og er reiknað með að hún
verði gefin út í tíu þúsund eintökum.
Ágnes og Istvan hafa líka látið vinna
tvær kynningarmyndir um ísland
fyrir Ungveija, önnur er sjö mínútna
löng en hin 50 mínútur. „15 mars
er sérstakur hátíðsdagur í Ungveija-
landi þar sem haldið er upp á af-
mæli sjálfstæðishreyfíngarinnar
1848,“ segir Ágnes. „Þann 15. mars
næstkomandi verður lengri myndin
sýnt í ungverska sjónvarpinu á milli
tveggja opinberra hátíðarút-
sendinga."
íslendlngar tll
Ungverjalands
Það er líka markmiðið hjá
Tóni Túra Travel Agency að
selja íslendingum ferðir til
Ungveijalands. „Við viljum
koma því inn hjá íslensku
ferðafólki að Ungveijaland
er mjög vænlegur ferða-
mannastaður," segir Ágnes.
„Við erum að skoða mögu-
leikana á áætlunarflugi frá
Islandi til Ungverjalands
næsta sumar í samvinnu við
íslenska aðila. Við viljum
gjarnan koma á auknum
tengslum milli landanna
tveggja."
„Ungveijaland er falleg
land og þar er mikið að
skoða. Bílaleigubílar kosta til dæmis
aðyins þriðjung af því sem þeir kosta
á íslandi og út um allt land er fjöldi
mismunandi hótela og gistiheimila.
Það er líka hægt að komast í bænda-
gistingu, svipaða og boðið er upp á
hér á landi." Heitustu mánuðir í
Ungveijalandi eru júlí og ágúst en
maí og júní og svo aftur september
og október eru þægilegir að sögn
Ágnesar. ■
Morgunblaðið/Ásdís
ÞAU komu til Island sem bakpokaferðalangar,
verkfræðingurinn Ágnes Kiss og lögfræð-
ingurinn Istvan Kiss, hrifust af landinu og
stofnuðu í kjölfarið ferðaskrifstofu í heima-
landi sínu Ungverjalandi. Þar er áhcrslan lögð
á sölu íslandsferða.