Morgunblaðið - 17.02.1996, Síða 1
JMmrgnnlritafeife
• Upphefð í Vesturheimi/3
• Endurreisn í Eistlandi/4
• Lystigarður ljóðsins/8
MENNING
LISTIR
PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS LAUGARDAGUR 17. FEBRÚAR 1996
BLAÐ
Menn með
lokuð augu
STEINUNN Þórarinsdóttir
myndhöggvari opnar sýningu á
verkum sínum í Gerðarsafni,
Listasafni Kópavogs, í dag kl.
16. Þetta er níunda einkasýning
Steinunnar en hún hefur einnig
tekið þátt í fjölda samsýninga
auk þess sem hún hefur hannað
lejkmyndir og unnið útilistaverk.
„Ég hef alltaf unnið mjög mikið
með manninn þó að á síðustu
sýningu hafi ég leitað meira út
í náttúruna og sleppt manninum
alveg. Þetta eru litlar sögur,“
sagði Steinunn um verk sín.
Karfi og síld
Hún notar einkum járn sem
efnivið auk gips, glers og blýs.
Maðurinn er í fyrirrúmi 4 einn
eða annan hátt. Þó er það ekki
neinn ákveðinn maður heldur
ímynd manns og því lýsa andlit
mannanna ekki sterkum tilfínn-
ingum heldur ríkir ákveðið hlut-
leysi í andlitum þeirra á meðan
aðrir líkamspartar, eins og hend-
urnar, gefa meira í skyn. I einni
myndanna eru áberandi mest
átök. Maðurinn er steyptur niður
í klump og er að reyna að toga
sig út.
Fiskar koma einnig við sögu
í nokkrum myndanna. „Fiskur-
inn hefur mikið táknrænt gildi
úr kristni. Þessir fiskar mínir eru
karfi og síld og hafa vísanir í
íslenskan veruleika," sagði
Steinunn.
Aðspurð sagði Steinunn að
hún notaði ekkert eitt módel sem
fyrirmynd þó stundum taki hún
mót af sjálfri sér eða syni sínum
og vinni það áfram.
Engir titlar voru komnir á
verkin þegar blaðamaður hitti
hana en hún sagði að þeir kæmu
vanalega rétt fyrir opnun. Þá eru
það gjarnan einhver orð og text-
ar sem hafa fylgt henni í gegnum
verkið enda segist hún gjarnan
skrifa mikið niður þegar hún er
að vinna hugmyndir að högg-
myndum.
Sýningin stendur til 10. mars
og er opin frá kþ 12 - 18 alla
daga nema mánudaga.
Morgunblaðið/Halldór Kolbeins
STEINUNN Þórarinsdóttir.
FRANK Zappa kom síðast fram fyrir andlát sitt með Ensemble Modern í Vín, Berlín og Frankfurt.
*
I minningu
Zappa
HLJÓMSVEITINN Ensemble
Modern frá Frankfurt er að hefja
tónleikaferð í minningu banda-
ríska tónlistarmannsins Frank
Zappa. Hljómsveitin kemur fyrst
fram í Royal Albert Hall í London
og mun í þessum mánuði einnig
halda tónleika í Stokkhólmi og
Kaupmannahöfn.
20 ungir tónlistarmenn eru í
hljómsveitinni, sem hefur getið
sér gott orð fyrir framúrskarandi
túlkun á verkum tónskálda þessar-
ar aldar.
Zappa kom síðast fram fyrir
andlát sitt með Ensemble Modern
árið 1993 í Vín, Berlin og Frank-
furt.
Tónsmíðin „Yellow Shark“ eftir
Zappa, sem franska tónskáldið
Pierre Boulez sagði eitt sinn að
væri eini popptónlistarmaðurinn,
sem hann botnaði í, var þá á dag-
skrá og verður einnig leikið að
þessu sinni.
Einnig verða flutt verk eftir
fransk-bandaríska tónskáldið
Edgar Varése.
Nýlistasafnið í New York færir út kvíamar
Salarkynnin tvöfölduð
SALARKYNNI Nýlistasafnsins í
New York (Museum of Modern Art)
voru nýlega tvöfölduð. Safnið keypti
eftir tveggja ára samningaviðræður
Dorset hótelið, sem er við hliðina,
og tvær næstu byggingar.
Þrengsli hafa háð safninu og hef-
ur aðeins verið hægt að sína um
einn tíunda hluta listaverka í eigu
þess. Kaupverðið var 50 milljónir
dollara (um 3,3 milljarða króna) og
gáfu ýmsir velunnarar safnsins, sem
ekki vilja láta nafns getið, fé til
kaupanna.
Búist er við að það muni kosta
nokkur hundruð milljónir dollara að
koma upp sýningaraðstöðu í nýju
húsunum og er stefnt að því að
verkið muni taka allt að einum ára-
tug.
„Við erum ekkert að flýta okk-
ur,“ sagði Glenn D. Lowry, stjórn-
andi safnsins. „Það á að nota þetta
pláss út næstu öld, ekki á morgun."
Mögnuð
endurreisn
I MARSHEFTI breska
tónlistarblaðsins
Gramophone er fjallað
um úgáfu BIS úgáf-
unnar sænsku á fyrstu
sinfóníu Jóns Leifs,
Sögusinfóníunni, sem
kom út seint á síðasta
ári. Gagnrýnandinn,
Guy S. Rickards, lýkur
lofsorði á útgáfuna,
aukinheldur sem hann
fer nokkrum orðum um
tónskáldið. Greinin fer
hér á eftir lauslega
þýdd:
„Jón Leifs (1899-
1968) sló því eitt sinn
fram að „Wagn-
er . . . hefði misskilið anda og list-
ræna hefð norðurins á . . . fyrirlit-
legan hátt“. (Göran Bergendal, New
Music in Iceland; Reykjavík: 1987.)
Mörg verka hans, ekki sist fyrsta
sinfónían (samin í Þýskalandi
1941-42) voru samin sem andsvar
við þeim misskilningi. Jón Leifs var
hæddur á meðan hann lifði, eftir
stopulan og illa grundaðan flutning
á verkum hans. Sinfónían er dæmi-
gerð fyrir ósveigjanlegt, frumstætt
tónmál sem nýtir tónstillta steðja,
sérsmíðaðar viðartrumbur (skinn-
lausar sem leikið er á með sleggj-
um), jám og tréskildi, gpjót af ýmsum
stærðum eftir tónhæð og endurgerða
bronsaldarlúðra. Nær þijátíu árum
eftir fráfall hans hafa nógu mörg
verk hans verið flutt opinberlega til
að hefð hafi skapast í kringum þau,
Jón Leifs
að minnsta kosti á ís-
landi.
Þetta er fyrsta heild-
arupptaka á Sögusinfó-
níunni (eins og hún er
almennt kölluð). Þeir
sem eiga íslensku útgáf-
una frá 1975 (sem aldr-
ei hefur fengist í Bret-
landi), sem enginn ann-
ar en Jussi Jalas,
tengdasonur Sibeliusar,
stjórnaði, taka þegar
eftir þvi að lýsing Jóns
Leifs á fimm persónum
úr skáldabókmenntum
voru skomar niður um
um það bil 15% í skiln-
ingslausri útgáfu sem
skilar aðeins broti af sýn tónskálds-
ins. Sinfóníuhljómsveit íslands dags-
ins í dag er miklu betur samstillt og
miklu betri hljómsveit. Flutningur
hennar undir stjórn Osmos Vánskás
er hrein uppljómun.
Það verður að játa að fátt er um
hefðbundna framvindu eða kontra-
punkt, en hversu hranalegt eða
klaufalegt sem verkið sýnist (berg-
mál frá glámskyggni Havergals
Brians eða Charles Ives) er Sögusin-
fónían sérstaklega áhrifamikil, eins
og til að mynda skerzóið Björn að
baki Kára eða martraðarkenndur
millikaflinn Glámr og Grettir sanna
eftirminnilega. Þessi útgáfa er
mögnuð endurreisn jafnt fyrir forsm-
áð tónskáldið og menninguna - sem
er ekki eins fjarlæg og virst gæti -
sem mótaði hann. Nauðsynleg kaup.“